Мек теп те та рих ты оқы ту да ғы әдіс те ме нің ор ны

7
ше шу қа жет. Өйт ке ні 90-жыл дар ға де йін елі міздегі мек теп те р де 
қо ғам дық пән дер ді, әсі ре се та рих ты оқы ту әдіс те ме сін де өрес кел 
қа те лік тер ге жол бе ріл ге ні мә лім.
Тәуел сіз Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы мек теп те рін де та рих ты 
оқы ту дың әдіс на ма лық проб ле ма ла рын ше шу ел де қа лып тас қан 
бі рың ғай идеоло гияға бай ла ныс ты. Өйт ке ні идеоло гия де ге ні міз 
– адам дар дың өмір ге қа рым-қа ты на сын біл ді ре тін саяси, құ қық-
тық, ді ни, адам гер ші лік, эс те ти ка лық, пәл са фа лық көз қа рас та ры 
мен идеяла ры ның жиын ты ғы. Бұл ба ғыт та мем ле кет та ра пы нан 
бір қа тар ша ра лар жү зе ге ас ты. Бұ лар дың қа та ры на Қа зақ стан 
Рес пуб ли ка сы ның Пре зи ден ті жа нын да ғы Мем ле кет тік сая сат 
жө нін де гі Ұлт тық ке ңес бе кіт кен «Қа зақ стан Рес пуб ли ка сын да 
гу ма ни тар лық бі лім бе ру тұ жы рым да ма сы», «Қа зақ стан Рес пуб-
ли ка сын да та ри хи са на қа лып тас ты ру тұ жы рым да ма сы», «Қа зақ-
стан Рес пуб ли ка сын да ғы эт ни ка лық мә де ни бі лім тұ жы рым да ма-
сы» сияқ ты құ жат тар дың бә рі не де оқу орын да рын да та рих пә нін 
оқы ту мә се ле ле рі не бел гі лі дә ре же де кө ңіл бө лін ген. Сон дай-ақ 
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның «Бі лім ту ра лы» за ңын да, «Қа зақ-
стан Рес пуб ли ка сы жал пы бі лім бе ре тін мек теп тер маз мұ ны ның 
тұ жы рым да ма сы», «Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы ның 2015 жыл-
ға де йін гі бі лім бе ру дің да мы ту тұ жы рым да ма сы», «Қа зақ стан 
Рес пуб ли ка сы ның бі лім бе ру ді да мы ту дың 2011-2020 жыл дар ға 
ар нал ған мем ле кет тік бағ дар ла ма сы», Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы
Пре зи ден ті нің «Қа зақ стан хал қы на жол дауы», т.б. құ жат тар да 
бү гін гі бі лім бе ру дің ал ды на қой ған та лап тар, іс ке асы ру ша ра-
ла ры анық тал ған. Бі лім маз мұ ны мен ма те ри ал дық-тех ни ка лық 
ба за сын жа ңар ту, бі лім са па сын арт ты ру, әлем дік бі лім бе ру ке-
ңес ті гі не ық пал дас ты ру
– бі лім бе ру ді да мы ту дың ст ра те гиялық 
объек тив ті заң ды лы ғы. Бү гін гі Қа зақ стан ның қо ғам дық өмі рін-
де гі та рих ғы лы мы са ла сын да бо лып жат қан ба тыл өз ге ріс тер 
та ри хи бі лім ге де ген қы зы ғу шы лық ты арт ты рып отыр, елі міз дің 
бү гін гі тұ рақ ты да муы өт кен та рих ты объек тив ті тұр ғы дан жал-
ғас ты ра бі лу мен бай ла ныс ты бол са, оның бо ла ша ғы да та рих тың 
шы найылы ғы мен анық тал ды.
Қа зақ стан Рес пуб ли ка сы тәуел сіз дік ал ға лы біз дің елі міз аза-
мат та ры ның та ри хи бі лі мін кө те ру ге ерек ше кө ңіл бө лу де. Тәуел-

8
сіз Қа зақ стан ның ке ле ше гі – жас ұр пақ тың са на сы на ұлт тық рух 
пен пат риот тық тәр бие қа лып тас ты ру да Отан та ри хы ның ор ны 
ерекше. Та ри хы жоқ бір де-бір ха лық тың бү гі ні бол ма ған дай, ке-
ле ше гі де бол майды. Та рих адам дар ды ой лан ды ра ды, бол ған та-
ри хи жағ дай лар мен құ бы лыс тар ды тал қы лап, па рақ тайды, ой 
еле гі нен өт кі зе ді жә не олар дан өмір лік қо ры тын ды лар шы ға рып 
ал уына не гіз бо ла ды. Жас ұр пақ қа өт кен та ри хы мыз ту ра лы та ри-
хи бі лім бе ру мен тәр бие бер мей ха лық са на сын да ұлт тық се зім 
мен са на ны, отан сүй гіш тік ті қа лып тас ты ру мүм кін емес. Сон-
дық тан да Тәуел сіз Қа зақ стан ның бі лім жүйе сін де Отан та ри хын 
те рең де тіп оқы ту – ке зек күт тір мейт ін уа қыт та ла бы. Мек теп те 
та рих ты оқы ту да мұ ға лім дер ге нақ ты кө мек, бас шы лық бо ла тын 
әдіс на ма лық ұстаным дар жа сал ды. Тәуел сіз дік тің ал ғаш қы жыл-
да рын да рес пуб ли ка мек теп те рін де та рих пә нін әдіс на ма лық тұр-
ғы да дұ рыс оқы ту мә се ле сі өт кір қойыл ды. Өйт ке ні 90-жыл дар ға 
де йін мек теп те та рих ты оқы ту да өрес кел қа те лік тер мен кем ші-
лік тер орын ал ды. Әсі ре се ғы лым да ғы еуро це нтр лік пен ком-
му нис тік идеоло гияның пар тия лық, тап тық мүд де сі Отан та ри-
хын да бұр ма лан ба ған бір де-бір ма ңыз ды проб ле ма қал дыр ма ды. 
Осыған орай, оқу шы лар ды та рих ты түр лі ше бұр ма лаушы лық тар-
дан да сақ тан ды ру қа жет ті лі гі туын да ды. 
Жал пы бі лім бе ре тін мек теп тер де қо ғам дық пән дер ді, әсіресе та-
рих пә нін әдіс на ма лық тұр ғы да дұ рыс оқы ту өткір мәселеге айналды.
1989-1990 оқу жы лы нан бас тап рес пуб ли ка мек теп те рін де жа-
ңа дер бес пән – Қа зақ стан та ри хы оқы ты ла бас та ды. 
Тәуел сіз Қа зақ стан ның ал ғаш қы та рих бағ дар ла ма ла ры мен 
Қа зақ стан та ри хы оқу лық та ры 90-жыл дар дың ба сы нан бас тап 
шы ға бас та ды. 90-жыл да ры да йын дал ған оқу лық тар да бір қа тар 
ақ таң дақ тар ашыл ды, көп те ген ғы лы ми проб ле ма лар ға, та ри хи 
фак ті лер ге, құ бы лыс тар ға жал пы әдіс на ма лық, та ри хи шын дық 
тұр ғы дан ба ға бе ріл ді. Адам зат жа са ған құн ды лық тар ды, оған да-
ла өр ке ниеті нің қос қан үле сін, Қа зақ стан ха лық та ры ның мә де ни 
же тіс тік те рін, ру ха ни тір ші лік ті, әлеу мет тік топ тар мен та ри хи 
қыз мет кер лер қыз ме тін, саяси та рих тың түр лі қыр ла рын, идея-
лық саяси, ұлт тық ді ни қоз ға лыс тар дың та ри хын ашып кө рес ту ге 
бас ты на зар ауда рыл ды. 

9
Мек теп тер де та рих са ба ғын ғы лы ми-әдіс те ме лік жа ғы нан қам-
та ма сыз ету ба ғы тын да ал ғаш рет та рих пә ні нен мем ле кет тік бі-
лім стан дар ты жа сал ды, жа ңа оқу бағ дар ла ма ла ры мен оқу лық тар 
да йын дал ды. 1991 жыл дан рес пуб ли ка мыз да ғы та ри хи бі лім ді лік 
ой-са на жа ңа ба ғыт та да му ға бет ал ды. Тәуелсіздіктің алғашқы
10 жыл ды ғында (2001 ж.) Қа зақ стан та ри хы пә ні н оқы ту бойынша 
рес пуб ли ка мек теп те рі нің 5-11 сы нып та ры на ар нал ған Қа зақ стан 
та ри хы ның жа ңа оқу лық та ры жа рық қа шық ты. Қа зақ стан та ри хы 
бо йын ша жа зыл ған кей бір оқу лық тар дың кем ші лік те рі де бол ды. 
Та рих шы ға лым дар кей бір оқу лық тар ды қайтадан қа рап, олар-
ға тү зе ту лер мен өз ге ріс тер ен гіз ді. Қа зақ стан та ри хы пә ні нің 
бағ дар ла ма ла ры мен оқу лық та ры ғы лы ми-әдіс те ме лік тұр ғы да 
тал да нып, са лыс тыр ма лы, жа ңа нұс қа ла рын да ғы өз ге ріс тер мен 
ерек ше лік те рі көр се тіл ді, олар ды же тіл ді ру ба ғыт та ры анық-
тал ды, жа ңа бағ дар ла ма лар мен оқу лық тар жа сау қа жет ті гі жә-
не олар дың ғы лы ми-әдіс те ме лік не гіз де рі ұсы ныл ды. 2004 жы лы 
пе да го ги ка ғы лым да ры ның док то ры, про фес сор То тай Тұр лы ғұл-
дың «Мек теп те Қа зақ стан та ри хын оқы ту теориясы мен әдіс те ме-
сі» ат ты ең бе гі жа рық қа шық ты. 
Мек теп те та рих ты оқы ту әдіс те ме сі ар қы лы та ри хи бі лім бе ру 
мақ са тын, маз мұ нын, тех но ло гиясын нә ти же ге бағ дар лан ған бі-
лім бе ру ге ба ғыт тау бү гін гі кү ні өзек ті мә се ле бо лып та бы ла ды. 
Осы рет те та рих ты оқы ту әдіс те ме сіне жа ңа тех но ло гиялар мен 
ин но ва циялар ды ұтым ды пай да ла ну оқу шы ның бә се ке ге қа бі лет-
ті са па лы бі лім алуына, шы ғар ма шы лық-із де ну ші лік қа бі лет те рі-
нің арт уына сеп ті гін ти гі зе ті нін көр се те ді. 
Рес пуб ли ка мек теп те рін де та рих пә ні нен са бақ өту ба ры сын да 
әр түр лі әдіс тер ді қол да на оты рып, оқы ту мә се ле сін де оқу шы лар-
ға бі лім бе ру ісі нің ин но ва циялық дам уына ерек ше на зар ау дар-
ға ны мыз аб зал. Мұ ның өзі оқы ту дың ин те рак тив ті әдіс те рі мен 
жа ңа шыл тех но ло гияны оқу процесіне ке ңі нен қол да ну ға жағ дай 
жа сай ды, жа ңа ша әдіс тер ді са бақ та тиім ді пай да ла нуды қа жет 
ете ді. Сон дық тан за ман та ла бы на сай та рих ты оқы ту ба ры сын да 
оқы ту дың жа ңа шыл әдіс-тә сіл де рін мең гер удің, пе да го ги ка лық 
тех но ло гияның қыр-сы рын те рең бі лудің, оны күн де лік ті са бақ та 
өз тә жі ри бе сін де пай да ла нудың ор ны ерек ше.

10

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: