Мүгедектігі бар балалардың жағдайына талдау: ҚазаҚстан республикасында инклюзивті ҚоғаМды даМыту
32-сурет. Медициналық-әлеуметтік мекемелердегі мүгедектігі бар балалар саны
33-сурет. Мүгедектігі бар балаларға арналған медициналық-әлеуметтік мекемелердегі қызмет
көрсететін қызметкерлер саны
2325-448
156-2325
108-156
57-108
3705-533
2135-3705
168-2135
98-168
Дереккөз: ҚР Статистика агенттігінің деректерінің негізінде, 2011 ж.
Дереккөз: ҚР Статистика агенттігінің деректерінің негізінде, 2011 ж.
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
БАТЫС ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
ОҢТҮСТІК
ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
АЛМАТЫ
ОБЛЫСЫ
ЖАМБЫЛ
ОБЛЫСЫ
ҚАРАҒАНДЫ
ОБЛЫСЫ
ПАВЛОДАР
ОБЛЫСЫ
АҚМОЛА ОБЛЫСЫ
ҚОСТАНАЙ
ОБЛЫСЫ
ҚЫЗЫЛОРДА
ОБЛЫСЫ
АҚТӨБЕ
ОБЛЫСЫ
АТЫРАУСКАЯ
ОБЛАСТЬ
МАҢҒЫСТАУ
ОБЛЫСЫ
ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
БАТЫС ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
СОЛТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
ОҢТҮСТІК
ҚАЗАҚСТАН
ОБЛЫСЫ
АЛМАТЫ
ОБЛЫСЫ
ЖАМБЫЛ
ОБЛЫСЫ
ҚАРАҒАНДЫ
ОБЛЫСЫ
ПАВЛОДАР
ОБЛЫСЫ
АҚМОЛА ОБЛЫСЫ
ҚОСТАНАЙ
ОБЛЫСЫ
ҚЫЗЫЛОРДА
ОБЛЫСЫ
АҚТӨБЕ
ОБЛЫСЫ
АТЫРАУ
ОБЛЫСЫ
МАҢҒЫСТАУ
ОБЛЫСЫ
53
ынша балалар мен қызметкерлер санының ор-
таша арасалмағы 1-ден аз екенін айғақтайды.
Алайда балаға қызметкердің арасалмағы
бойынша қызметкерлердің сипаттамалары
мен бейіндері туралы сандық ақпараттың жоқ
екенін, бұл қай қызметкердің нақты қай бала-
мен жұмыс істейтінін аса дұрыс көрсетпейтінін
атап өту маңызды.
2.5.7. жоғары оқу орындарындағы
мүгедектігі бар балаларға арналған
білім беру гранттары
Мүгедектігі бар балаларға білім беру тегін
болғанына қарамастан, олар жоғары оқу орын-
дарына түскен кезде жеңілдіктерді пайдалана-
ды, квота бойынша білім беру гранттарын алуға
мүгедектігі бар балалардың барлығы бірдей
өтініш берген жоқ, ал бергендері іс жүзінде
оны алды. 34-суретте жоғары оқу орындарында
оқуға грант алған мүгедектігі бар балалардың
пайыздық үлесі көрсетілген (өтініш бергендер
пайызбен). Квота бойынша білім беру грант-
тарын алуға өтініш берген мүгедектігі бар
балалардың тек 85%-ы оны 2012 жылы алды.
Қазақстан бойынша мүгедектігі бар
балалардың бөлінуі халықтың бөлінуінің жалпы
құрылымына сәйкес келеді, мұнда мүгедектігі
бар балалардың неғұрлым абсолютті саны
неғұрлым тығыз қоныстанған облыстарда
(Қарағанды, Алматы, Жамбыл және Оңтүстік
Қазақстан) тіркелген. Тіркелу деңгейінің
жоғары болуы мемлекеттік қызметтер мен
жәрдемақыларды пайдаланудың неғұрлым
жоғары деңгейлеріне сәйкес келеді: денсаулық
сақтау саласындағы деректер 16 жасқа
дейінгі барлық мүгедектігі бар балалардың
88,2%-ы алғашқы медициналық-санитарлық
көмек емханаларында тіркелген және 96%-
дан аса мүгедектігі бар балалар мемлекеттік
жәрдемақы алады. Төлемдердің бұл деңгейлері
әсер қалдыратындай болып табылады
және соңғы жылдарды оның айтарлықтай
жақсарғанын көрсетеді, олар балалардың
белгілі бір бөлігінің өздеріне заңмен кепілдік
берілген жәрдемақылар мен қызметтерге қол
жеткізе алмайтынын көрсетеді. Сондықтан
мемлекеттік жәрдемақы алмайтын мүгедектігі
бар балалар санына үздіксіз мониторинг
жүргізу және мұндай жәрдемақыларды
алмауға әкеп соғатын себептерді уақытылы
анықтау маңызды. Балаларды білім беру
үдерісіне араластыру Қазақстанның бірнеше
мәрте нәтижелерге қол жеткізген тағы бір са-
ласы болып табылады. Мүгедектік дәрежесіне
сүйене отырып, мүгедектігі бар балалар
мамандандырылмаған, инклюзивті немесе ар-
найы мектепке дейінгі мекемелерге, бастауыш
мектептерге немесе әлеуметтік мекемелерге
бара алады. Солай бола тұрса да, орта және
орта арнаулы білім беру саласында бірқатар
нақты жақсарулар байқалады. 2002 жылдан
2012 жылға дейін дамуында мүмкіндіктері
шектеулі және кәсіптік-техникалық білім беретін
оқу орындарына баратын мүгедектігі бар ба-
лалар саны артты. Мүгедектігі бар балаларға
арналған білім тегін болса да, соңғы деректер
квота бойынша мемлекеттік білім беру грантын
алуға өтініш берген мүгедектігі бар балалардың
тек 85%-ы ғана квотаны 2012 жылы алғанын
көрсетті. Бұл жоғары білім беру саласына енгізу
деңгейін арттырғанына қарамастан, мүгедектігі
бар балаларды білім беру үдерісіне енгізуге
жәрдемдесу бойынша әрі қарай күш салуға бо-
латынынан хабар береді.
100%
80%
60%
40%
20%
0
2004-2005 2005-2006 2006 -2007 2007 -2008 2008 -2009 2009 -2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013
34-сурет. 2004-2012 жылдар кезеңінде жоғары оқу орнында оқуға мемлекеттік білім беру гран-
тын алған мүгедектігі бар балалардың пайыздық үлесі
Дереккөз: ҚР Білім және ғылым министрлігі деректерінің негізінде, 2012 ж.
54
III. Мүгедектігі
бар балалардың
ӘлеуМеттік
ИнклЮЗИЯСына
байланыСты
кедергілер:
Мүдделі
тараПтардың
кӨЗҚараСтары
А
лдыңғы бөлімдерде мүгедектігі бар бала-
лар үшін тең мүмкіндіктерді қамтамасыз
ету үшін жасап жатқан Қазақстанның өзінің
көлемімен және ауқымымен таңғалдыратын
ресми күш-жігері егжей-тегжейлі сипатталды.
Қазақстанның мүгедектігі бар балалардың
құқықтарын қорғау ісінде маңызды прогрессивті
қадамдар қабылдағанына қарамастан, мұндай
өзгерістер мүгедектігі бар балалар мен
олардың отбасыларының күнделікті өмірінен
байқалмауы мүмкін.
«Бадди аюларының достастығы» халықаралық
көркемөнер көрмесінде, Астана қ.
55
Достарыңызбен бөлісу: |
