Сынып жетекшінің ата-анамен жүргізетін жұмысы

Тұрмыс жағдайының қиындығы бала тәрбиесіне әсер ететін  отбасылар тобы

(Бала тәрбиесіне көңіл бөлмейтін, селқос қарай -тын, ішімдікке әуес отбасылар. Жүргізілетін жұ мыс формасы: тақырыптық кеңес, психоло -гиялық тренинг)

Материалдық жағдайы өте жақсы отбасылар

( Балаға тәрбие берудегі бағыт-бағдары талапқа сай отбасы. Жүргізілетін жұмыс формасы: ата-аналар университеті, отбасылық тәжірибе презентациясы)

Балалары үлгілі отбасы тобы

(Баланың тәртібі, талпынысы жақсы, бірақ отбасының материалдық тапшылығы бала психологиясына кері әсер ететін отбасылар. Жүргізілетін жұмыс формасы: пікірталас клубы, педагогикалық семинар)

- Баланың жан дүниесі күндіз –түні жұмыс істеп тұрады. Біз оған не нәрсені ұқтыра білсек, ол барлығын жүрегімен  қабылдайды.

- Сіздің қойған талабыңызды барлық сезіммен, үмітімен орындауға тырысады.

- Балаңызды мүмкіндігінше тыңдай біліңіз.

- Одан қарым-қатынасты үзбеңіз.

- Өз балаңызға үлгі болатындай істермен  айналысыңыз.

- Қандай жаста болмасын, өз балаңызды аймалаңыз, өзіңізге жақын ұстаңыз, сүйіңіз, аялаңыз.

- Балаңызға жаңа өмір, мейірім құшағын, жылылық, қуаныш сыйлай біліңіз.

- Мектепке кетіп бара жатқанда балаңызбен қоштасып, оны аймалаңыз.Сонда мектептен келгенде сізбен өз қуаныштары туралы бөліседі.

- Демалыс күндері өз балаларыңызбен келесі аптаның жоспарын құрыңыз.

- Шырақ жанында бала өз ата-анасымен отырса, оның өзі бір әсер қалдырады.

- Ұйықтар алдында балаңызға ертегілер айтып беріңіз.

- Өз туған күнінде күтпеген жағдайлар жасалса, бала үшін ол да бақыт болып саналады.

- Мерекеде өз мамаңмен бірге әдемі торт пісір.

- Анаңмен және әкеңмен бірге олардың қолын ұстап жегің келген тағамдарыңды сұра.

Міне, осы сөздерді естігенде бала бойында мынадай пікір қалыптасады:

Мектептегі тәрбие жұмысының нәтижелігінің бір ұшы ата-аналармен қоғамдастықпен мектептің бірлескен әрекетінде екені еш уақытта күман туғызбайды. Бала тәрбиесі мен дамуындағы басты рөл атқарушы  отбасы.  Тәрбие-алдын ала жасалған арнаулы жоспар бойынша мақсаты бағыттала және ұйымдастырыла жүргізіледі. Бала өмірінің басым бөлігі отбасында өтеді. Отбасы-адамзат бесігін тербеткен ұя болса, баланың бас ұстазы - ата-ана. Сондықтан бала мектеп табалдырығын аттағанға дейінгі оның алғашқы ұстазы – ата-анасы.

Жанұя  бала  үшін  өмір  мектебі,онда  мейірімділік,шындық,  адалдық,  еңбексүйгіштік  тағы  басқа  адамгершілік  қасиеттер  дамиды  және  қалыптасады.  Жанұяда  қоғамның  келешек  азаматы  өседі. Осы  мақсатты  көздеп,ата-аналармен  жыл  бойы  тығыз  қарым-қатынаста  болып,әрбір  жиналыста  тәрбиенің  тармақтары  жайлы  сұхбат  жүргізгізіліп  отырамыз.Ата-аналарға  арналған  анкета  жүргізіліп,оларға  толық  жауап  алынды.Әр  ата-аналарының  әр  бір  сұраққа  берген  жауабын  оқып,  танысып  балалардың  жанұядағы  қарым-қатынасының  дұрыс  екендігіне,үйде  әр  қайсысының  атқаратын  міндеті  барлығына,олардың  жолдастарымен  жақсы  қарым-қатынаста  тәрбиесі  дұрыс  бағытта екендігінде.

Ата-ананың  балаларына  көңіл  бөлетіндігіне көз  жеткізіп  мынадай  қортындыға  келдім.

Мысалы: «Сары ауру» бұл  баяндаманы  ата-ана  әрі  бала  дәрігері (педиатыр) Садибекова Анар  жүргізіп, балаларға  «Тән  сырқаты  және  оның  алдын  алу  жолдары»  туралы  түсінік  берді.

«Болар  елдің  баласын  сәнімен  емес,  сәлемінен  танимын»  деген  екен  қариялар.Ата-аналармен  бірлесе  отырып  көптеген  анкеталар  толтырдық.

1.Бала  оқына  семья  басшылығы.

2.Бала  тәрбиесіндегі  отбасының  ролі.

3.Адамгершілік  тәрбиесін  қалыптастыру  мәселелері.

4.Баланы-бастан.

5.Сіз  қандай  ата-анасыз? атты  баяндамалар  жасалды.

Тәуелсіз  ел  тірегі-  білімді  ұрпақ.  Әрбір  тәрбиелеп  отырған  азаматтарымыздың  ұлттық  санасын  оятып,  жоғарғы  деңгейге  жеткізсек,  сонда  ғана  біз  әрі  алғыр,әрішапшаң,  өз  заманымыздың  ақыл-ойын  толық  меңгерген  нағыз  текті  ұрпақты  тәрбиеледік  деп  мақтанышпен  айта  аламыз.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН   ӘДЕБИЕТТЕР :

1. « Мен адаммын» Б .Игенбаева

2. «Открытая школа» журналы, 2007ж , №5,№6

3. « Өзін-өзі тану» оқулығы, 1 сынып.

4.  «Өзіндік таным» журналдар жинағы.

Адамгершілік сабақтары. Игенбаева Б.Қ. Алматы-2000ж.

5. Ата-аналарға арналған хрестоматия. «Бөбек»ҰҒПББСО Алматы-2006

 

Шығармашылық-нәтижелі оқыту негізі

Әбужусипов Әділ-№164 орта мектебінің тәрбие ісі жөніндегі орынбасары, Қызылорда облысы .Жаңақорған ауданы. Құттықожа ауылы

Оқушыға белгілі бір көлемдегі білім, білік-дағдыларды меңгертумен бірге та-биғат, қоршаған дүние туралы түсінік-терін кеңейте отырып, оларды шығар-машылық бағытта жан-жақты дамыту  бүгінгі күннің талабы.

Жалпы білім беру үрдісінде:

-  жаңа педагогикалық технологияларды ендіре отырып оқыту үрдісін де-мократияландыру және ізгілендіру, субъект қатынасын қалыптастыру, са-бақтағы оқушының шығармашылық рөлін арттырып, еркіндігін қамтамасыз ету, сол арқылы оқушылардың даралық интеллектуалдық және шығармашылық қабілеттерін, бейімділіктерін ашу және дамыту.

Шығармашылық қабілеттердің белгілері ретінде:

-  мәселені қарастырудағы қырағылық көрегендікті;

-  ақылдың икемдігі, ойдың орамдылығын;

- әрекетті бағалай білуді қарастырады.

Адам әрекеті:

-   шығармашылықтардағы қарама-қайшылықтардың болуы;

-  әлеуметтік немесе жеке адамға деген мәнінің болуы;

-  шығармашылыққа арналған шарттардың, жағдайлардың болуы;

-  шығармашылық тұлғаның жекелік қасиеттерінің болуы;

-  нәтиженің жаңалығы;

Бұдан шығармашылық қайшылықтарды шешуге бағытталған, ол үшін жекелік қасиеттердің болуын талап ететін, нәтижеде әлеуметтік не жеке адам үшін мәні бар, соны жаңалыққа әкелетін адам әрекеті деген тұжырым жасалады.

Шығармашылықтың негізгі сипаты жаңалық ашуға, жаңа тәсілдер табуға ұмтылу деп айтуға толық негіз бар. Шығармашылыққа,  жаңа, тың нәрсе жасау тән десек, ертеден белгілі нәрсені қайталауды немесе көшіруді шығарма-шылық деп айтуға болмайды, бірақ бүрыннан белгілі, таныс нәрселердің өзінен қандай да бір ерекшелік табу, оны жаңаша түрде жасау, ерекше қасиеттерін табу шығармашылыққа тән құбылыс деуге болады. Шығармашылық әрекетке  оқушының проблеманы көре білуі, өз іс-әрекетінің бағдарламасын жасай білуі және ойды іске асыру үшін жаңа идеялар алуы жатады.Оқыту сабақтарының шығармашылық сипаты оқушының танымдық белсенділігін оятып, шығармашылық қабілеттерінің дамуына, тәртіптілік пен жолдастыққа," адамгершілік қасиет-теріне әсер етеді. Ұжымдық сабақтар-да өзінің сыныптасының кемшілігін көруге, оған достық қолын созуға, өзгелердің ісінен сабақ алуға, саналылыққа, таным-дық, әлеуметтік ұстанымының қалыпта-суына өз ортасының пікірінің әсері зор. Мундай сабақтарда оқушылардың ұжымдық ой-пікірлері қалыптасып, сы-ныптағылардың пікірі бойынша ортақ тұжырым жасауға үйренеді: ортақ іске өз үлесін қосады, жолдасының жауабы-на пікір айтып, бағалауға үйренеді; оқушының өзіндік жұмысы талқылана-ды: шығарма, реферат, баяндама, ба-қылау жұмысы т.б.; сайыстар үйымдас-тырылып, оқушылардың жарысу сер-пінін туғызады; ортақ мақсаттарының болуы есебінен ұжымдық шешім шыға-ды, болжамдар жасайды, эксперименттер жүргізіледі.

Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту проблемасын ұқыпты қадағалау, оқу процесінің тиімді болуында қандай көрініс табады? Жалпы үлгерім, яғни олардың шығармашылық қабілетін дамытуға және логикасын да-мытуға бағытталған тапсырмалар тек білім мен ұқыптылығына ғана әсер етіп қана қоймай, оқушылардың ойлау қабілетін дамытады. Баланың ойлау қабілетін дамыту мәселесі мектеп тәжі-рибесінде үлкен орын алады. Оқушы қабілетіне қарай ең басты мәселені ай-ыра білсе, демек, ол күрделі шығармашылық мәндегі тапсырмаларды орындай алады.

Оқушының шығармашылық қабілеті практикалық әрекеттері, ізденімпаздығы арқылы дамиды. Шығармашылыққа үйрететін сабақтар - жаңа технологияларды қолдану болып табылады. Мұндай сабақтарда оқушыға ерекше ахуал, мұғалім мен оқушы арасында ынтымақтастық қатынас қалыптасады.

Мұғалім бұл жағдайда білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы емес, бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетін уйымдастыратын ұжымдық шығармашылық істердің ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана оқушы интеллектісінің көзін ашып, шы-ғармашылығын дамытады.

Сонымен қатар , шығармашылыққа үйрету интеллектуалдық аспектісі ғана емес, оның психологиялық, мінез-құлық ерекшеліктерін көздейді. Оған жігер-лілік, жаңа жағдайларға бейімделуге икемділік, қажырлылық пен табанды-лық, тәуелсіздік пен адамгершілік сезімі, ынтымақтастық, қажырлы еңбекке қабілеті, белгісіз жағдайдағы өзіне сенімділік, ақиқатты іздеудегі және қарым-қатынастағы адалдық жатады. Әр аудиторияда әр оқушыға байланысты мұғалім өзінің мақсатқа жету жолдарын іздейді. Оның басты шарты аталған қасиеттерді көрсетуге

тырысады.Оқушылардың шығармашылығын, ізденімпаздығын қалыптастыруда сы-ныптан тыс, жеке, ұжымдық жұмыстар үйымдастыруда шығармашылық, пәндік апталықтар мен ғылыми-шығармашы-лық апталық, жобалар, пәндік үйірмелер мен факультативтік сабақтардың маңы-зы зор. Барлық жүмыстарда оқушылар-дың қалауы, таңдауы мен ұсыныстарын ескеру қажет. Оқушылардың танымдық ізденімпаздығы мен белсенділігін, шы-ғармашылық бағыттылығына негіздел-ген жұмыс түрлерін пайдалану - олар-дың танымдық қажеттіліктерін қанағат-тандыра алады. Сондай-ақ, мектептегі пәндік олимпиадалар, сайыстар, көркем өнер және техникалық көрмелер, түрлі шығармашылық кештер оқушылардың ізденіс қабілетін үштап, дербес оң нә-тижеге жетуге ықпал етеді.

Оқу процесінде шығармашылық түсінігін жеке бастың қасиеті емес, оқушының оқу процесіндегі іс-әрекет құралы және табыстың белгісі деп білу керек. Оқу процесіндегі негізгі мәселе

-          оқушылардың белсенді іс-әрекеті және ол шығармашылықтың дамуына негіз болады. Оқушылардың іс-әрекеті не-ғұрлым үйлесімді, кемелденген, тиімді оқыту әдістермен ұйымдастырылса, онда олардың белсенділігі де соғұрлым жоғары болып, шығармашылықтың дамуы қарқынды түрде көрінеді.

Айдарова Маржан Ауезханқызы-110 орта мектеп биология пәні мұғалімі, Қызылорда облысы, Жаңақорған қонысы

Білім беру «Қазақстан - 2030» ұзақ мерзімді стратегиялық бағдарламасының маңызды басымдықтарының бірі болып табылады. Қазақстан білім беру реформаларының негізгі мақсаты – білім беру жүйесін жаңа әлеуметтік – экономикалық ортаға бейімдеу. Бұл тұрғыда Қазақстан президенті республиканың әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына қосылу туралы мәндет қойғаны мәлім. Білім беру жүйесін жетілдіру осы мақсатқа қол жеткізуде маңызды рол атқарады. Болашақтың табысты экономикасы білім беруде халықтың дағдылары мен қабілеттері болып табылады.

Қазіргі заман талабы- оқытудың жаңа технологияларын меңгеру. Оқытудың жаңа технологияларының бірі –ақпараттық технология. Ақпараттандыру технологиясының дамуы кезеңінде осы заманға сай білімді әрі білікті жұмысшы мамандарын даярлау оқытушының басты міндеті болып табылады. Қоғамдағы ақпараттандыру процестерінің қарқынды дамуы жан-жақты, жаңа технологияны меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды талап етеді.

Бүгінгі таңда дүние жүзінде білімнің әлеуметтік ролі артып, адамның болашағы оның алған білімінің сапасына, ойлау деңгейіне байланысты болып отыр. Осы тұрғыда жаңа технологияның тиімді әдіс-тәсілдерін жас ұрпақтың бойына сіңіре отырып қоршаған ортаны қорғауға, салауатты өмір салтына тәрбиелеу – ұстаздардың басты міндеті болмақ. Ол үшін әрбір ұстаз үнемі шеберлігін арттырып отырмаса, оқушы деңгейінің дамуы төмендейді. Осының бәрі бір күннің іс-әрекеті емес, оған көп уақыт, ізденіс қажет.

«Адамның адамшылығы ақыл, ғылым, жақсы ата, жақсы ана, жақсы құрбы, жақсы ұстаздан болады» деп ұлы Абай айтқанындай, Елбасы жолдауында да «білім беру жүйесінің басты міндеті – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды ғылыммен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау» деп ерекше атап көрсетілген. Осыған сәйкес Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында оқыту формасын, әдістерін, технологияларын таңдаудың көп нұсқалы қағидасы бекітілген. Бұл білім мекемелерінің мұғалімдеріне өзіне қолайлы нұсқаны қолдануға, педагогикалық үрдістерді кез-келген үлгімен, тіпті авторлық үлгімен құруға мүмкіндік береді. Бұл орайда мұғалім өзінің құзырлық деңгейін үнемі жетілдіріп, ойлау, ізденімпаздық қабілеттерін, білімін ғылымның кейінгі жаңалықтарымен үнемі толықтырып, дамытып отыруы қажет. Ұстаз оқушының білімге деген құштарлығын арттырып, өзін-өзі тәрбиелеуін ғылыми деңгейде ұйымдастыру үшін әр оқушының дара ерекшеліктерін ескеріп, білім алуға қабілетін зерттей отырып тұлғаның негізінің ашылуына жол көрсетеді.

Қазіргі заман талабы ғылым мен техниканың деңгейін әрбір оқушыға саналы да терең білімнің берілуін талап етеді. Сондықтан да мектептегі оқу үрдісінің негізгі мақсаты – әртүрлі педагогикалық әдіс-тәсілдермен жүйелі түрде оқушылардың шығармашылық ойларын дамытып, ғылыми көзқарасымен белсенділігін қалыптастыру болып саналады.

Болашақта өркениетті дамыған елдер қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған, бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім. Қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісін техникаландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әр түрлі технологиялары сарапталып жаңашыл педагогтердің іс-тәжірибесі зерттеліп, мектеп өміріне енуде. Жаңа технологияны меңгеруде мұғалімнің жан-жақтылығы, білімділігі қажет.

Жаңа технологияның мақсаты – баланың қабілетін ашу, соның негізінде ой-өрісін дамыту, белсенділігін арттыру, өзіне деген сенімін күшейту, өзін-өзі тәрбиелуге бағыттау.

Бүгінгі жаңа әдістемелік ақпараттар Ж. Қараевтың деңгейлік тапсырмалары, Қ. Бітібаеваның Модульдік технологиясы, Шаталовтың тірек сызбалары және әлемнің 18 елінен сынақтан өткен «оқу мен жазуды сын тұрғысынан ойлау» технологиясы сабағымызды түрлендіреді, іс-тәжірибемізді молайтады.

Ф. Монахов «Педагогикалық технология дегеніміз – оқыту үрдісін жобалау, ұйымдастыру мен жүргізудің ойластырылған моделі» деп түсіндіреді.

Педагогикалық жаңа технологиялар мынандай қағидаларды ұсынады: оқуға шығармашылықтың енуі, мұғалім мен оқушы арасында ынтымақтастық, жеке тұлғаның дамуына жағдайдың туғызылуы, яғни жеке тұлғаға бағдарланған оқу.

«Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясы бойынша биология сабақтарында бес жолды өлең, Венн диаграммасын, кубизм әдісін көптеп қолданамын. Қай пәнді алсақ та, оқушылардың қызығуын арттыру үшін мұғалім әртүрлі әдістерді қолданып, өз шеберлігін танытуы керек.

Сын тұрғысынан ойлау – сынау емес шыңдалған ойлау. Бұл бағдарлама арқылы оқушылар белгілі бір мазмұнға сын тұрғыда қарап мол ақпараттар ағымынан өзіне қажеттісін таңдап алуға , саналы шешім қабылдауға, сұрақ қоя білуге, әр кез сол сұраққа жауап іздеуге үйренеді, оқушы ойы дамиды. Ерекшелігі: оқушының қызығуын арттыра отырып, қиялын дамытуға арналған. Мұғалім оқушының білім алуға бағытталған әс-әрекетін бақылай алады, бағыт- бағдар береді. Оқушылар жаңа сабақты, ақпараттарды өз бетімен меңгереді.

Биология – бұл орта буында алғаш қосылатын пән. Осы пәнді оқытуда жаңа технологиялардың тиімді әдістерін пайдалана отырып  оқушыларға бөлімді толық меңгерту үшін Ж. Қараевтың «Саралып, деңгейлеп оқыту технологиясын», М. Жанпейісованың «Модулдік оқыту технологиясын», «Сын тұрғысынан ойлау технологиясын» қолдануға болады. Жаңа технологияның осы әдіс-тәсілдерін өз тәжірибемде қолданғаннан бері оқушылардың білімі мен қызығулары ұлғайып, білім сапасы артты. Бұл жердегі басты тұлға – оқушы, ал мұғалім – жетелеуші, бағыттаушы.

Енді осы биология пәнінде қолданып жүрген сын тұрғысынан ойлау технологиясынан мысалдар келтіре кетейін.

Осының дәлелі ретінде биология пәнінен пайдаланған әдіс-тәсілдерімді ұсынғалы отырмын.

Бұл технологияны сабақта пайдалану оқушылардың белсенділігін, шығармашылық қабілеттерін, салыстыру, талдау, танымдық қасиеттерін арттырады.

ХХІ ғасыр мектебінің мақсаты – жас жеткіншектерді жауапкершілігі жоғары, парасатты, адамгершілік мәдениеті қалыптасқан, өмірге икемді, ұлтжанды тұлға етіп қалыптастыру болып табылады.

Пайдаланылған әдебиеттер

«Биология және салауаттылық негізі» 2009 жыл №2

«Сыр мектебі»  2012 жыл №3

Ғаламтор желісі

«Қазақстан мектебі» 5/2011

«Қазақстан мектебі» 2/2009

Интернен желісі

Биология аныктамалығы №2    2008

Н.Назарбаев Қазақстанның  әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы.