Мұғалімнің кәсіби құзіреттілігі – нәтижелі білім берудің негізі

Жақыпбекова Күланда-№125 мектеп директоры, Қызылорда облысы, Жаңақорған қонысы

Мектеп пен отбасының ынтымақтастығын жүзеге асыруда сынып жетекшісі негізгі рөл атқарады.Сынып жетекшінің жұмысына отбасы мектептегі оқу-тәрбие үрдісінің мәні мен маңызын,ұстанатын бағыттарын түсінеді әрі оған қатысады. Педагогика практикасында оқушылар ата-аналарымен мектеп пен сынып жетекшісінің жұмысының 5 түрлі қызметі анықталған.Олар:

Ата-аналарды оқу-тәрбие үрдісіне төмендегідей әрекеттер арқылы тартады:

Балалар мен олардың ата-аналарының шығармашылығының күні

Ашық сабақтар мен сыныптан тыс іс-шаралар

Мектеп пен сыныптың материалдық-техникалық базасын күшейту және сыныптан тыс іс-шаралар ұйымдастыруға көмек көрсету

Шефтік көмек

Ата-аналардың мектеп кеңесі жұмысына қатысуы

2-қызметі.Ата-аналармен педагогикалық-психологиялық ағарту жұмысын

Ұйымдастыру.Оны келесі әрекеттер арқылы іске асырады.

Тәрбиенің жекелеген мәселелері бойынша ата-аналарға арналған мектептік, сыныптық конференциялар ұйымдастыру

Ата-аналар университеттері

Қызығушылықтары негізінде ата-аналар лекторийлері,дарынды балалар,қиын балалар,педагогикалық кәсіпті таңдаған балалар түрлі үйірмелерге қатысатын балалардың ата-аналары үшін деп өткізуге болады.

Сыныптық ағарту жұмыстары тәрбие міндеттеріне байланысты.Оқушылар мен сынып ұжымын жүйелі зерттеу бойынша оны түрлі формада мәселелік конференциялар,жеке және топтық кеңестер беру түрінде өткізуге болады.

-Сынып жетекшісі ұйымдастырған сабақтан тыс барлық әрекетке қатысу (жорық,серуен,саяхат,жөндеу жұмыстары,сенбіліктер,турнирлер)

-Жалпы мектептік дәстүрлі іс-шараларды ұйымдастыруға ата-аналарды қатыстыру (түлектер кештері,туристердің мектептік слеті,мектеп бітіру кештері, ардагерлермен кездесу т.б)

Республика және оның шегінен тыс алыс жорықтарға шығуды немесе дайындауды ата-аналармен бірге жүргізу.

Оқырмандар конференциясы

Отбасылық ойын байқаулары

«Сынып жетекшісінің жұмысы туралы» методикалық хатта былай делінген: «Ата-аналар жиналысында педагогикалық оқу-ағарту жұмыстарымен қатар, мектеп пен жанұяда бала тәрбиелеудің тәжірибесін алмасу жүзеге асырылады,ата-аналар қолданып жүрген тәрбие әдістерінің сәтті және сәтсіз жақтары талқыланады.Өз балаларының тәрбиелеудегі кемшіліктерін әрдайым ұжымда талқылаудың қажеті жоқ екені туралы тәжірибелі сынып жетекшілері қорытынды жасауда.Себебі,бұл жерден нақтылық жағдайды ескеріп,ата-аналардың кемшіліктерін олардың өздерімен жеке әңгіме өткізгенде айтқаны дұрыс».

Сынып жетекшілері тақырыптық жиналыстарды да жиі өткізеді.Олардың мақсаты-ата-аналарды нақтылы педагогикалық біліммен қаруландырып жанұяда бала тәрбиелеудің алдыңғы қатарлы тәжірибесімен таныстырып отыру болып табылады.

Ата-аналар жиналысының құрылымы

Ата-аналар жиналысын өз уақытында бастауды қатаң сақтау керек.Ең ұзақ деген жиналыстың өзі шамамен 1-1,5 сағаттан аспағаны дұрыс.

1.Сынып жетекшінің кіріспе сөзі-5 минут

2.Ата-аналармен жүргізілген сауалнаманы талдау (сынып жетекші,психолог, мұғалім) қарастырылған мәселені айшықтай түсу үшін-5-7 минут

3.Тақырып бойынша сөйлеу:шақырылған маман немесе сынып жетекшінің өзі.Сөзі нақты,дәл тұжырымдалған,түсінікті болуы тиіс-5-15 минут.

4.Мәселені ата-аналармен бірге талқылау-20 минут

5.Сынып жетекші сынып үлгерімін талдайды.Алдымен жағымды нәтижелерден бастау керек.Талдау ата-аналармен бірлескен жұмыс арқылы жағдайды түзеуге болатынына көздерін жеткізетіндей,сенімді түрде айтылғаны жөн.

Қорытындылау барысында сынып жетекшісі ата-аналарға бірлесіп жұмыс жасағандары үшін алғысын білдіріп,рахмет айтуы тиіс және оқуында немесе тәрбиесінде қиындықтар туғызып жүрген балалардың ата-аналарын бір минутқа кідіре тұруын сұрайды да,жеке-жеке әңгімелеседі.

Конференциялар шамамен мынандай жоспар бойынша жүргізіледі:

1. 
   Кіріспе сөз. Конференция өткізудің міндеттері мен тәртібі туралы сынып жетекшісінің кіріспе сөзі.
   
2. 
   Баяндама. Бала тәрбиесінің нақтылы мәселелері жөнінде ата-аналардың қысқаша баяндамалары.
   
3. 
   Пікір айтушылар. Тақырып бойынша ата-аналар өз пікірлерін айтады.
   
4. 
   Қорытынды. Мектеп директоры немесе сынып жетекшісінің конференция қорытындысын шығаруы.
   

Ата-аналардың назарын қызу талқылауға аудару үшін конференцияға шақыру хатта талқыланатын негізгі мәселелерді атаған жөн.

Мәселен, егер конференция мектеп оқушыларының жанұядағы еңбек тәрбиесіне арналатын болса, шақыру қағазда мынандай мәселелерді атап көрсету керек:

1. 
   Мектеп оқушысы үйде қандай міндеттер атқарады?
   
2. 
   Бұл міндеттерді бала қалай орындайды?
   
3. 
   Дене еңбегінің дағдылары қалай қалыптасады?
   
4. 
   Балалар еңбекте елгезектікке, ұқыптылыққа қалай үйретіледі?
   
5. 
   Жанұядағы еңбек міндеттері қалай бөлінеді?
   
6. 
   Ашық есік күнін өткізу
   

2                 Бала тәрбиесі қай уақытта болсада өзекті мәселе болып келе жатыр.

3               Нұр Отан партиясының ХІІІ сьезінде ел басымыз, президент Н.Ә. Назарбаев «Баланың бас ұстазы ата-ана» дей келе бала тәрбиені ең алдымен ата- анадан алатынын нұсқады. Ел басы сөзін жалғай келе ауылда өскен бала

4        мен  қалада өскен баланың  тәрбиесінде айырмашылық бар екенін салыстыра келіп, қалада өскен балаға ата-ананың қарауға уақыттарының аз екендігін айтып, бала тәрбиесінің ата-ананың назардан тыс қалдырмауының қажеттігін түсіндіреді. Ғалымдардың  дәлелдеуінше бала өміріне қажаттіні мектепке  дейінгі отбасындағы тәрбиеден алады, мектеп соны дамытады, санаға сіңіреді, өмірге  дайындайды.

5                           Халық даналығында:  «Баланы әуелі мейір – шапағатқа, онан соң ақыл – парасатқа, ақырында еңбек  пен ғылымға баулы», - дейді. Осы қағидаға орай дана бабамыз Бұқар  жырау: «Баланы туғаннан бес жасқа дейін хандай көтер, он бес жасқа дейін құлдай жұмса, он бес жастан кейін досыңдай

6        сырлас»  - деген екен. Баланың ақыл –парасатын дамыту үшін әрбір атқармақ жұмысты ата-ана, мұғалім баламен  ақылдасып мәслихатқа тартып отыру керек.

7        Ақылдасуда баланың оның ыждағаттылықпен  тыңдап, дұрыс ойын қабылдап, бұрыс ойына ақыл-кеңес беріп, түзетіп отыру қажет. Бұл айтылғандардың қай –қайсы да жүйелі білім алуға, тәрбие  бастауларын ерте бастан сіңіріп қабылдауға оң ықпал етеді. Асылы, жас ұрпаққа  отбасында берген тәлім –тәрбиенің өміршеңдігін уақыт, тәжірибе көрсетіп жүр. Әдептілікті балаға үйрету үшін ата-ана, мүғалім әуелі өзі әдепті болуға міндетті. Өйткені, он айтқаннан гөрі өздерінің бір   рет көрсетуі әлдеқайда әсерлі болады. Ақылды да парасатты, мәнді де мағыналы тәрбие алған жастарымыз көп болғай, әріптестер!

Тұрсынов Насирдин -№ 168 орта мектебінің мұғалімі,Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Қожакент ауылы

Халқымыз ежелгі әлімсақтан бері инабатты,  ару, нәзік жан деп құрметтеп келеді. Қазақ халқының салтында  қыз балалардың орынын белгілеп,  оларды жоғары әрдайым жоғары бағалаған.

« Қыз дегенің қонаққой ол  қашанда ,

Төбесінен  алтын  құйып бақсаң да ,

Шаңыраққа ие болып қалатын,

Ұлдың аты ұл ғой шіркін қашанда» - демекші халқымыз ұл баланы «келешек шаңырағымның егесі» «өрісімнің ұлғайғаны»  деп бағаласа, ал қыз баланы «қонағым» келді деп   сыйлайтын. «Қыз бала жат жұрттық» «Қыз мұраты кету»  деген ата-бабамыздан қалып келе жатқан асыл сөздеріміз осыдан туындаса керек. Сондай-ақ қазақ халқында  тағы бір дәлел ретінде қарастыратын болсақ , ер азамат үйіміздің отағасы. Осы отағамыз қай кезде болмасын, дастархан басында қыз баланы ер баладан жоғары отырғызған. Халқымыз қызды «қырық үйден» тыйып, болашақта басқа отауға барып қалған өмірін өзге отауда   жалғастыратын ару қызының ибалы, инабатты,сымбатты, тәрбиелі болуын қадағалап отырған.

Қазақ халқы қыздарын  жыл мезгілінің ішінде көктемде гүлдейтін әсем ағаштар мен гүл-қызғалдақтарға теңеген. Өйткені дүниеде тіршілік біткеннің барлығы да қайта жаңарып, айналадағы табиғаттың барлығы гүлденер кезінде қыз балаларымыз ғана емес бүкіл әйел азаматтарымыз да құлпырып сала береді. Демек бұл табиғаттың зандылығы.

Ақын-жазушы Махмұтбай  Әміреұлының қыздарға деген өлең шумақтарында

Құтты болсын мерекесі қыздардың,

Қыз дегенің қыстан кейін қызған күн.

Қыз дегенің келуі ғой көктемнің.

Еруі ғой жүректегі мұздардың.

Таралғандай тал бойының таң нұры,

Жайнағандай,жасанғандай жан гүлі.

Қыз дегенің арман бақыт өмір ғой,

Қыз дегенің барлығы ғой,барлығы.

Қыз дегенің емес, даңқ, атақ,ат,

Сусын да емес ішер шөлдеп, қаталап.

Қыз дегенің қуаныш қой, қызық қой,

Қыз дегенің махаббат қой, махаббат.

Кейде үнсіз, кейде тілсіз мұңданып,

Кейде күлер, кейде жүрер нұрланып.

Сұлу да ғой,сымбатты ғой арулар,

Қиын да ғой, қымбатты ғой бұл халық.

Қыз дегенде қуанарсың, шалқырсың,

Бақытына мас боларсың, балқырсың.

Қыз дегенің асылың ғой ардақты,

Қызды аялай білмегенді ант ұрсын- деп қыз балаларды  баға жетпес асылдарға теңеген

Кімде болсын өз баласын ана құрсағында жатқан уақыттан бастап. сонан соң дүниеге келгеннен кейін бесігінде тәрбиелейді.Басқаша айтқанда әйелдер өз перзенттерін бесігінен бесігінен бастап баулиды. Жалпы алғанда адамзаттың іргетасы әйел азаматшаларының алтын қолымен қаланады. Ендеше қыз баланың   заты әйел,  келешек ол ана.

Ақындардың бойындағы шабыттарын тулатып, ішкі жан дүниесін демде-ақ, астан-кестен ететін сұлулықтың иесі-ару қыздар.

. Г.Өмірбекованың   « қыздар, қыздар» әні 

Қыздар, қыздар, сұлу қыздар,

Самал желпіп маңдайдағы кекілді,

Бақыт нұрға бөленгенде сан алуан,

Өлеңде қыздарды асыл,нәзік,қырдың сұлу гүліне теңейді.  Ару қыздар – сұлулық пен әсемдіктің символы.  Қыздармыз махаббаттың белгісі.   Қыздарсыз адамзат ешқашан махаббат сезімін бастан кешпес еді. Тал бойында міні жоқ, жанарынан нұр шашып, тұла бойыңды өртеп жіберердей болатын әйел затынсыз ешбір ақын өлең, сазгерлер әуен жаза алмаған шығар. Көңілі әрқашан көктемдей болып, жаз келгенде жайдарлы мінез танытатын әйел әлеміне ену -ешбір жанның қолынан келетін шаруа емес.  Ақын  М. Махатаев ағамыз болса әйелдерді әдемілікке, әсемдікке теңеген. Оның жыр шумағында:

Әйелдерді еркектерден көп дейді,

Мейлің, мейлің,бола берсін көп мейлі.

Әйел деген әдемі ғой, әдемі,

Әдемілік бізге көптік етпейді - деген.

Көктем келсе құлпырып шыға келетін қырдың қызғалдақ гүлі секілді әдеміліктің символына айналған қыздарымыз бен әйелдер әлемі ешқашан  ашылмас бір сандық.  Пайғамбарымыз Мұхаммед Ғ.С жаннаттың кіліті ананың табанының астында деген  Аналарымыз, Қыз-келіншектеріміз, Қыз балаларымыз аман, өмір жастары ұзақ, көктемнің әсем гүліндей құлпырып жүре берсін.

Пайдаланылған әдебиеттер:

Әлімсақ журналы 2011.3

М. Әміреұлы  Жылдар,Жырлар кітабы.

   

Ұрпақ денсаулығын шыңдау мен салауатты өмір салтын қалыптастыру

Акилбекова Кентай  Сарсембаевна.  О. Шораяқұлы атындағы №30 орта мектептің  қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі,  Қызылорда облысы   Қармақшы  ауданы

Young generations the future of our country, the person which configure our life. How if will be in future our teenagers? This is a popular theme in Kazakhstan. Generation for our life should take requires, wishes from all of sides.

Pupil took the kindness, beauty, cleanliness’ from environment, from family, from school.

One of schools’ work is now to spend summer holiday of schoolchildren.

The summer holiday, the child’s centre are main Centre to know the children’s ability.

Also sport games help to grow generations’ health and healthy away of life.

Diary regime, eating regime, morning exercises are help for the younger.

There are many things which  help for our generation.

1. 
   morning exercises
   
2. 
   Sport games
   
3. 
   Funny start
   
4. 
   National games
   
5. 
   relays games
   
6. 
   Tennis, chess, checkers games to organize
   
7. 
   Basketball, volleyball, football games
   

Healthy  away of  life  - the main plumbean economical  an important  problem of Kazakhstan From 1998 in Kazakhstan  there is a centre are works on it.

The main aim of the school is to teach students and to develop students health.

Societies main rich – person, persons main rich health. Actually person should help to the society  and person be healthy poverty.

We live in Kazakhstan. Kazakhstan is a young republic. The future of Kazakhstan must be bright, well. The future of our generation is health, health should be strong and the best.

Жас ұрпақ – еліміздің тірегі, мызғымас болашағы және өмірімізді тікелей жалғастырушы өкіл. Бүгінгі жас өркеннің ертеңгі қандай азамат болатыны мәңгілік тақырып. Бұл – білім мен тәрбиенің егіз ұғым екенін көрсетеді. Аса маңызды бұл іс орта мектептің, жас жеткіншектерге тәлім – тәрбие беретін орындардың еншісінде.

Халықта «Әуелі – тұқым, сонан соң – күтім» деген асыл сөз бар. Сондықтан мектепте болсын, тынығу орындарында болсын оқушы басын бағалауға, денсаулығын сақтауға, тұлғаның өсіп - өнуінің сәтті болуына, рухани күтімге негізделуі қажет.

Дене шынықтырумен айналысып, таза ауада серуендеп, әрқашан жаман ойдан аулақ болу керек. Табиғатты адам үшін жаратқанын және парыз еткенін, қажетімізге дұрыс пайдалануды, денсаулығымызға зиян келмейтіндей жағдайда болуын қадағалауды салауатты өмір салты деп ұғамыз. Қолайлы орта адамның өз денсаулығын сақтаумен айналысады. Соңғы уақытта дүние жүзілік денсаулық ұйымы әлеуметтік және табиғи ортаға көп көңіл бөлуде, өйткені олардың денсаулыққа қолайлы жағдай тудыруының маңызы зор.

Әдеміліктің, сұлулықтың, тазалықтың, қайырым – мейірім, жанашырлықтың барлығын бала ең алдымен отбасынан, мектептен,өзін қоршаған ортадан алады. Осы орайда, балалар мен жасөспірімдердің  жазғы демалысын сауықтыру мен еңбекпен қамтылуын ұйымдастыру шаралары мектеп жұмысының басым бағыттарының бірі болып саналады.

Оқушыны  терең  танып білуде, тиімді тәрбие жұмыстарын жүргізуде жазғы тынығу лагерлері, балалар орталықтарының рөлі ерекше.

Балалар орталығындағы жүргізілетін спорттық іс – шаралардың ұрпақ денсаулығын шыңдау мен салауатты өмір салтын қалыптастыруда маңызы бар.

Күн режимі, тамақтану режимі бой сергіту жаттығулары баланың сауықтыру жұмыстарын жақсартады. Денсаулықты шыңдау жолында төмендегідей жұмыстар жүргізуге болады:

1. 
   Таңертеңгі бой сергіту жаттығуы.
   
2. 
   Спорттық ойындар.
   
3. 
   Көңілді старт.
   
4. 
   Ұлттық қимыл – қозғалысты ойындар.
   
5. 
   Эстафеталық ойындар.
   
6. 
   Теннис, шахмат, шашка ойындарын ұйымдастыру.
   
7. 
   Баскетбол, волейбол, футбол ойындары.
   

Сонымен қатар жасөспірімдердің көзқарасына, талғамына, құштарлығына  олардың айналасындағылар, құрбы – құрдас, серіктестері ықпал етеді.

Балалар орталықтарында ұрпақ  денсаулығын шыңдау, салауатты өмір салтын насихаттау қажет.

Деннің саулығы, жанның тазалығы, тұлғаның сымбаттылығы адам денсаулығының белгісі. Деннің саулығы – елдің байлығы болмақ. Денсаулық та табиғаттың тартуы. Ендеше денсаулықтың қадірін біліп, оны жастайыңнан сақтаған дұрыс. Адам баласы қашанда салауаттылықтың сырын іздеген.

Тән тазалығы мен жан тазалығына жеткізетін денсаулықтың  құпиясы:

1. 
   Денсаулық пен сырқаттың негізі – ақыл – ойымыз.
   
2. 
   Біздің тыныс алуымыз.
   
3. 
   Шынығу әрекеттері.
   
4. 
   Дұрыс тамақтану.
   
5. 
   Күлкі – мәңгілік емші.
   
6. 
   Демалу күші.
   
7. 
   Тұлғаны түзу ұстай білу.
   
8. 
   Шынайы денсаулықтың болуы.
   
9. 
   Сенім күші.
   
10. 
    Сүйіспеншілік күші.
    

Оқу орнының басты міндеті – білім берумен қатар жан – жақты жетілген, денсаулығы мықты шәкірт тәрбиелеу.

Қоғамның басты байлығы – адам, адамның басты байлығы – денсаулық.

Сондықтан әрбір адам қоғамға, Отанына пайдасын тигізу үшін дені сау, күшті, епті, икемді, өмірге төзімді, жылдам қабілеттері болуы тиіс,  Денсаулықты сақтау үшін ең бірінші кезекте ойың, ниетің таза болуы керек. Баланың жан тазалығы денсаулығына әсер етеді. Денсаулығың жақсы болса, көңіл күй де көтеріңкі болады.

Өзіне және өзгелерге деген адал сезім, ақыл – ой салауаттылықтың негізі.

Денсаулықты сақтау мен нығайту адамның өз қолында.

Денсаулықтың мықты, жанының таза болуы адамның айналасындағы адамдарға қуаныш сыйлап, салауатты өмір салтын ұстануына да байланысты.

Қазіргі қоғамымызда халықтың табиғи өсімі төменде, сырқаттанушылық және өлім – жітім деңгейі арта түсті. Әсіресе, балалар мен жастардың денсаулығына қауіп тудыруда. Темекі тарту, ішімдік пайдалану, есірткі құмарлық және улы заттарға әуестілік, адамгершілікке жат мінез – құлық кеңінен етек алуда.

Денсаулық – тән, рухани және әлеуметтік  игіліктің жиынтығы. Денені үнемі шынықтыру, сананың сапа деңгейін көтеру, интеллект өрісін биіктеу, рухыңды шыңдау – бәрі де денсаулыққа қызмет етеді.

Бүгінгі таңда өз тәуелсіздігін алған егеменді еліміз осы бағытта Қазақстан мектептеріне жан – жақты дамыған, денсаулығы мықты, салауатты өмір салтын мұрат тұтқан дара тұлғаларды тәрбиелеу басты талап етіп қойған.

Қазақстан азаматтарының денсаулығын  нығайту, салауатты өмір салтын ынталандыру туралы Елбасының жолдауын, егемендіктің кілтін ұстар жастардың болашағына апаратын алтын сүрлеу десе де болады.

Болашағымыз нұрлы, еліміздің ертеңі нұрлы болсын десек, ел болып, халық болып болашағымызды, ұлтымызды, тегімізді жоғалтып алмау үшін нашақорлық, ішімдік, шылым шегуден  бойымызды аулақ ұстап, қоғамымыздың бұл түнектен арылуының жолын іздеп, салауатты өмір салтын насихаттайық.

1. 
   Ж. Асанов.  Оқушы,  оның  дамуы және тәрбиесі. Қызылорда 1993 ж.
   
2. 
   Балалардың денсаулығын сақтау және жеке тұлғаның өсіп-өнуі.
   
3. 
   Мектеп директоры №2, 2010 ж.
   
4. 
   С. Назарбаева. Өзін-өзі тану кітабы.  2010 ж.
   
5. 
   Ә. Алдыбаева. Салауаттылық - өмір салты. Мектеп директоры №4, 2010ж.
   
6. 
   Ә. Өмешов.    Тән мен жан жарасымы. Алматы: Рауан.
   
7. 
   Педагогикалық ізденіс.  И. Н. Баженова. Алматы: Рауан.
   
8. 
   «Білім беру туралы» Қазақстан Республикасының  Заңы.
   

29 марта, 10:59

19529

Начало формы