Оқушы бейімділігін тани білу – болашаққа жол сілтеу

Бердібекова Сәуле Кенжебайқызы - №55 С.Қожанов атындағы орта мектебі директорының кәсіби бағдар беру жөніндегі орынбасары

Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Бірлік ауылы

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға  және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, еңбек нарығында бәсекелесуге қабілетті білікті жұмысшылар мен мамандар даярлау, олардың біліктілігін арттыру» деп көрсетілген.Осыған байланысты қазіргі уақытта жоғары дәрежелі кәсіби мамандар дайындау бүгінгі  күннің ең маңызды, ең қажетті мәселесі болып отыр.

Жоғары дәрежелі кәсіби маман даярлау қай кезеңнен басталады? Ең алдымен қоғамға қызмет ететін, өзіндік орны бар маман болу үшін оқушы – мамандықты дұрыс таңдай білуі қажет.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2005 жылғы №672 бұйрығына сәйкес мектептің жоғары сатысында бағдарлы оқыту енгізілген болатын.Бағдарлы оқытудың негізгі міндеті – оқушылардың сапалы кәсіби таңдау жасауларына ықпал ету. Бағдарлы оқытудың маңызды құраушысы негізгі мектептің

9- сыныбында ұйымдастырылатын бағдаралды дайындық болып табылады.Ол келесі бөліктерден тұрады:

1.Кәсіби ағарту, оған жататындар: кәсіби ақпарат, кәсіби үгіт, кәсіби насихат;

2.Кәсіби диагностика, тұлғаның белгілі бір мамандыққа деген қызығушылықтары мен қабілеттерін айқындауға бағытталған;

3.Кәсіби кеңес беру, мақсаты – кәсіби кеңес беруші маман тарапынан мамандық таңдауда жеке – дара көмек көрсету;

4.Кәсіби таңдау, мақсаты – белгілі бір мамандықты жоғары ықтималдықпен табысты меңгеріп, онымен байланысты еңбек қызметін орындайтын тұлғаларды айқындау;

Оқушыларға кәсіби бағдар беруде мектеп психологы мен мектеп директорының кәсіби бағдар беру жөніндегі орынбасарының орны ерекше. Қазіргі заманда жастардың өзін-өзі таба алмай, өз мүмкіндіктерін дұрыс пайдалана алмай, өзін-өзі тұншықтырып жүргендердің, басқа жолға түсіп адасушылықтың негізгі себебі, ең алдымен, өзінің қабілеті мен бейімін анықтай білмегендігінде және өзінің кәсіби дамуын жобалай алмағандығында, бейіналды дайындықтың жүргізілмегенінде.Мектепте психолог пен кәсіби бағдар беру жөніндегі орынбасар біріге жұмыс жасаса оқушы өзін-өзі таниды, өзінің мүмкіншілігін, бейімділігін байқайды, мамандықты адаспай таңдайды.

Бейіналды даярлық жұмыстары кезінде  психолог кәсіби диагностика жасауы тиіс:

1 саты- дұрыс таңдау жасау  үшін оқушы қабілеті, қызығушылығы мен бейіні, мінезі мен темпераменті туралы нақты білу керек. Бұл сатыда оқушы жайлы оқушының өз пікірі, ата-анасының пікірі, мұғалімдердің пікірі, сыныптастарының пікірі, психологиялық зерттеулер (темперамент типін анықтау, мотивация диагностикасы, Айзенктің жеке тұлғаны анықтау әдістері, табандылықты зерттеу т.б.) сауалнамалар алынады.Бұл сатыда оқушыны жан-жақты танимыз.

2 саты- оқушыны қызықтыратын мамандықты анықтау.Ол үшін Д.Голландтың «Тұлғаның типтерін анықтау» тестісі, «Мамандық туралы хабарың» сауалнамасы, «Мен және менің өмірлік жоспарым» сауалнамасы, «Қызығушылықтар картасы»(А.Е.Голомшток әдістемесі бойынша), «Кәсіби қызметтегі басым ынтаны зерттеу» сұрақнамасы алынып, қорытындысы бойынша оқушының белгілі бір мамандыққа бейімділігі анықталады.Сондай- ақ мектеп оқушыларынан «Менің мамандығым- менің болашағым» тақырыбындағы шығарма жұмысын алып отыру да оқушының қай мамандыққа бейім екенін анықтауға көмектеседі.

Келесі кезекте мектеп директорының кәсіби бағдар беру жөніндегі орынбасары

9-11-сынып оқушыларынан оқушыларға кәсіби ақпарат, кәсіби үгіт, кәсіби кеңес беру мақсатында түрлі іс- шаралар ұйымдастырады. Мысалы: «Мен таңдаған мамандық» тақырыбында пікір алысу, «Мамандығым- болашағым» тақырыбында дөңгелек үстел ұйымдастыру, «Бүгінгі мектеп түлегі- ертеңгі елдің тірегі» тақырыбында студенттермен кездесу кеші, «Мамандығым - мақтанышым» тақырыбында түрлі мамандық иелерімен кездесу кеші т.б. іс-шараларда оқушыларға мамандықтар әлемі жайлы толық мағлұматтар беріледі. Жекелей кеңес беру мақсатында «Ашық есік күндерін» өткізу де оқушы мамандықты дұрыс таңдауы үшін маңызды шара.

Мамандық таңдау тұлғаның белгілі бір мамандыққа бағыттылығын ғана емес, сонымен бірге тұлғаның қоғамда белгілі бір орын алу және таңдаған мамандық арқылы оған жету жолдарына байланысты болады.Өз мамандығын таңдай алмағанның талабы көміледі, ондай адам өмірге де риза болмайды. Сондықтан, оқушы бейімділігін нақты танып, дұрыс жөн сілтей білу – жарқын болашаққа жол сілтегеніміз.

Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Сәбет Бап –Баба «Жалпы психология», Алматы 2009жыл

2. «Бағдарлы мектеп және кәсіптік білім» журналы, 2011жыл, №4,№5,№6

3. «Мектептегі психология» журналы,2011жыл,№7,№8

4. 9- сынып оқушысының кәсіби бағыттылығын  диагностикалау бағдарламасы,

Астана 2005 жыл

5.Интернет материалдары

Бержембаева Нағима-№223   орта мектеп мұғалімі6 Қызылорда , Жаңақорған ауданы, Төменарық ауылы

Қоғамдағы өзгерстерге сәйкес оқушыларға бүгінгі таңда тиянақты білім беріп,танымдық белседілігін арттыру үшін олардың әр пәнге деген қызығушылығын қалыптастыру-мектептің басты міндеті.Сол себепті білім мазмұнын жетілдіреп,оқу әдістерін, түрлері мен құралдарын жаңа спалық негізде қайта құру қажет.

Мектепте білім мен тәрбие алу барысында бастауыш сынып оқушыларының ақыл-ойы дамиды,адамгершілік қасиеттері қалыптасады, ойлау сезімі артады.Осы міндеттерді жүзеге асыруда әр пәннің өз орны бар. Соның бірі –ана тілі .Ана тілін оқытудағы негізгі мақсаты-оқушылардың танымдық қызығушылығын дамыту арқылы сөздік қорын,ауызша және жазбаша сөйлеу тілін, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру.

Оқушылардың танымдық қызығушылығын арттыру үшін сабақ барысында мәтін мазмұнына сәйкес проблемалық сұрақ қойып отыру тиімді.Мысалы: «Өрмекші,құмырсқа,қарлығаш» әңгімесін өту кезеңінде мұғалім адам еңбегі және басқа жәндіктердің,құстың тіршілігі туралы сұрақ қойып,оған оқушылар өз пікірін білдіреді .

Сонымен қатар «Ойлап тап», «Мәтін мазмұнынақарап сурет сал», «Суретке қарап әңгіме кұра» т.б ойындар сойлеуге төселдіріп,сөздік қорын молайтып,тілін дамытуға арналған.

Күзге байланысты тарауда «Кім тапқыр» ойнын өткен тақрып пен жаңа тақрыпты байланыстыру мақсатында қолдануға болады.Оқушылар топ бойынша:І-топ күз ерекшеліктерін,ІІ-топ күзгі еңбекті,ІІІ-топ табиғаттағы өзгерістерді әңгімелеп беру тиіс.

Әңгіме,ертегі,аңыз әңгімелер оқытуда жаңа сабақ тақырыбына байланысты мақал-мәтел,жұмбақ-жаңылтпаш пайдаланудыңмаңызы зор.Баланыңтанымдық қозғаушылығын арттырып ,тілін дамытады.

Ана тілі сабағында мақал-мәтелдер мынадай жұмыс түрлерін жүргізуге болады:

-Тақырып мазмұнына сай мақал-мәтелдер айтқызу,мәнін ашып өз ойын жетілдіру.

-Суретке қарап тақырыпқа сай жұмбақ-жаңылпаш айту.

-Мқал-мәтелдердің жалғасын айтқызу.

-Топқа бөліп мақал-мәтелдер сайысын өткізу.

Қазақ тілі,Ана тілі сабағында уақыт тауып шығармашылық жұмыс жүргізу де баланың қызығушылығын арттырады.Ол үшін мұғалім мәтіннің,жаттығудың өн бойынан шығармашылық тақырыптарға лайықты жағдайларды іздеп табады.

Оқушыны шығармашылық жумысқа баулып,қызығушылығын арттыру ушін әр түрлі әдіс тәсілдерді қолдануға болады.

1.Мәтін,ертегіні,әңгімені өз ойларымен аяқтау.Мысалы:Қайсар атасымен қыдырап жүр еді.Кенет қора жақтан түтін исі келді.Қараса қой қора өртеніп жатыр екен .Қайсар не істеді?

2.Ақан жазушылардың дайын мәтіндерін басқаша аяқтау.Мысалы: «Тәкаппар» Ш.Смаханұлы.

3.Белгілі мақал негізінде әңгіме жазғызу.

4.Мәтін бойынша мақал құрастыру.

5.Шығарма бойынша сурет салғызу,ауызша суреттеу,қиялдау арқылы суреттеу.

6.Логикалық ойлану дамытатын ойындармен берілген тапсырмаларды шешкізу(анаграмма,сөз жұмбақ,ребус,құрастырмалы ойындар),

7.Белгілі ақын,жазушы шығармаларына еліктеп әңгіме,ертегілержазғызу.

8.Қайталау сабақтарында оқыған мәтіндері бойынш өз бетінше тест тапсырмаларын құрастыру.

Ал математика сабақтарында білім шыңдаудың басты бір жолы-кері есептерді шығару әдістерін пайдалану.Оның бірнеше ерекшеліктері бар:

А) «Бірдей сандар», «Фигуралар», «Шамалар» ұғымдары әр қырынан талқыланып,түрлі әдістермен шығарылады.

Б)Шамалар арасындағы өзара кері байланыстар анықталады.Есептің тура мағынасында заттың құнын тапса,кері есеп жағдайында оның бағасы және заттың саны анықталады.

В)Кері есептерді шығару оқушылардың өз беттерімен есеп шығаруға дағдыландырады.

Г)Оқушылар  2-3  амалды  бір  мезгілде орындайды. Мысалы: 3-сыныптағы         «1000 көлемдегі сандар» тарауындағы «Қосу мен азайту» тақырыбанда алынған есептің дұрыстығына көз жеткізу үшін  №1  есеп  былай  талданады: І-қосылғыш-300,                    ІІ-қосалғыш-200,қосынды мәні-500.Есептің дұрыстығына көз жеткізу үшін қосу амалына кері амал азйтумен тексереміз.Бірінші Қосылғышты табу үшін қосынданың мәнінен екінші қосылғышты азайтамыз.Егер екінші қосылғыш белгісіз болса,онда қосындының мәнінен біріншіқосылғышты айтамыз.

300+200                 500-200               500-200

Бұл дегеніміз-өзара бірдей 3 санының арасында тығыз байланыс бар екенін көрсетеді.Көбейту мен болу амалдары жөнінде де осыны айтуға болады.

Ойын-ойды өсіреді.Оқушыныңойын оятып,қиялына қанат бітірер пән аралық байланыс құрып «Кім жылдам», «Ғажайып шаршы» ойындары өз нәтижесін көрсетеді.

Қорыта келгенде.бастауыш сыныптың қай пәнде болсын оқушының танымдық,шығармашылық қабілетін дамыта оқыту олардың сабаққа деген қызығушылығын оятып,өз ойын ашық,қысылмай жеткізе білуін,ынтасын дамыта түседі.

Пайдаланған әдебиеттер:

1.Жалпы бастауыш білім беру педагогикасы.

2. «Бастауыш сыныпта оқыту әдістемесі»,2008жыл.

Бименова Гүлзат-№163 мектептің мұғалімі6 Қызылорда облысы, Жаңақорған қонысы

Рәміз дегеніміз – белгілі бір нәрсені өз қалпынан өзге, жанама сипаттап көрсетуден туатын сыр-таңба.

Қазақтардың жалауы, туы ежелде «Байрақ» деп аталған. Туымыздың түсінің аспан текті зеңгір көк түсті болуы кездейсоқ емес. әйгілі Ансельм кестесі бойынша ол – адалдықтың, кіршіксіз тазалық пен пәктіктің нышаны. Көк түс ынтымақ пен бірлік идеясын аңғартады, бейбітшілік, тұрақтылық пен береке-байлық белгісі болып саналатын ашық аспанға меңзейді. Аспанкөк түс – қазақтың ұлттық бояуының реңі. Байрақ бетіне әр түрлі нышандардың суретін салу бұрыннан бар үрдіс. Туымыздағы нұр шұғылалы алтын күн бейнесі, қыран көңіл халқымыздың асыл арманын арқалаған дала бүркіті мен рухани болмысымыздың жарқын бір көрінісі болып табылатын ұлттық өрнек – сондай айтары мол айшықтар. Күн образы – байлық пен берекенің белгісі. Оның графикалық бейнеленуі өміршеңдік нышаны деп саналады. Тудың авторы – Шәкен Оңласынұлы Ниязбек

Қолданылу сипаты – ту ҚР Президенті резиденциясының, Парламент пен Үкіметтің, министрліктер мен басқа да орталық атқару органдарының, мемлекеттік органдардың, Жоғарғы соттың, дүниге келген нәрестелерді және некені салтанатты түрде тіркейтін орындарда, Қарулы Күштер және Республикалық Ұланның әскери құрамалары мен бөлімшелерінде – ант қабылдау кезінде, мемлекеттік органдар мен ұйымдардың ғимараттарында – ұлттық мереке және басқа мереке күндері ту көтерілуі керек. Оны қалауына қарай жеке адамдар да өз жекеменшік үйлерінде іліп қоя алады.

Елтаңбаның үздік жобасына негізінен 245 жұмыс ұсынылған. Соның ішінде елбасының назары Жандарбек Мәлібекұлы Мәлібеков пен Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлихан мырзалардың жасаған жобасына ауды. Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасының пішіні – дөңгелек, оның барлық белгілері бір шеңбер ішінде орналасқан. Елтаңбаның басты белгі-нышаны – рәміздің негізгі көркемдік-идеялық жүгін арқалап тұрған шаңырақ образы. Шеберлікпен шендестірілген түндік аспан күмбезіндегі асыл шырақ Күн бейнесін көз алдымызға әкелсе, уықтар – одан тарап жатқан алтын сәулелердей әсер қалдырады. Қазақстан тәуелсіз мемлекет болды, бір шаңырақтың астына біріктік. Сондықтан ол бірліктің, елдіктің белгісі. Керегеміз кең, шаңырағымыз биік, күніміз жарқын болсын деген белгі. Елтаңба композициясын құрап тұрған келесі деталь – ай мүйізді, алтын қанатты қос пырақ бейнесі. Ол батылдық, көрегендік пен ерік-жігердің, еркіндік пен асқақ арман нышаны.Мемлекеттік елтаңбада бес бұрышты жұлдыз бар.Ол тәуелсіз мемлекетіміздің құшағы бес құрлыққа бірдей айқара ашық, әлемдік өркениет көшіне өз болмыс-бітімімізді сақтай отырып ілеспек ниетіміз бар деген ойға жетелейді. Бесбұрышты жұлдыз – таңмен бірге туатын Шолпан жұлдызының белгісі. Мемлекеттік елтаңбада пайдаланылған негізгі бояу – алтын түсті рең. Рәмізтану дәстүрі бойынша алтын – байлықтың, әділдік пен кеңдіктің белгісі. Елтаңбада көгілдір түс те бар. Ол алтын түсті реңмен әдемі жарасым тапқан.

Қолданылу сипаты -  Президенттің және оның әкімшілігінің, Парламент пен Үкіметтің және оның Аппаратының, министрліктер мен басқа да орталық атқару органдарының, мемлекеттік органдардың, Жоғарғы Қарулы Күштердің  және Республикалық Ұланның, мәслихаттардың, жергілікті атқарушы органдардың, заң бойынша мөрлерінде және құжаттарының бланкілерінде елтаңбаның бейнесін орналастыру құқығы берілген мемлекеттік куәландыру кеңселерінің мөрлерінде және құжаттарының бланкілерінде, Президенттің, Парламент пен Үкіметтің, Конституциялық Кеңес пен Жоғарғы Соттың ресми басылымдарында, банкноттар мен тиын ақшаларда, мемлекеттік құнды қағаздарда орналастырылады. Төлқұжаттар мен жеке куәліктерде, шекара бағаналарында болуы тиіс. Мемлекеттік елтаңба бейнесін мемлекеттік емес органдардың және олардың лауазымды адамдардың бланкілерінде, мөрлерінде және басқа реквизиттерінде пайдалануға заңмен тиым салынған. Мемлекеттік елтаңба жасау тек заң бойынша белгіленген тәртіпке сәйкес рұқсат алған жағдайда ғана жасалады.

Мемлекеттік әнұран – елдің музыкалық-поэтикалық эмблемасы, әдеби-сазды төлқұжаты. Ол халық жүрегінің лүпілін тұмар қылып түйген музыкалық сәлемхат іспеттес. Оның сазы мен сөзі сипаты мен мақсаты жөнінен біртұтас шығарманың құрамдас қос қанаты тәрізді. әнұран сөзі туралы Ә.Тәжібаев: «Әнұран – сөзбен тоқылған ел туы» деген анықтама береді. Әнұранның сөзін жазған – Жұмекен Нәжімеденов, Нұрсұлтан Назарбаев, әнін жазған Шәмші Қалдаяқов.

1986 жылы «Менің Қазақстаным» бостандық аңсаған қазақ жастарының бейресми әнұраны болған еді.

2006 жылғы 7 қаңтардағы Конституциялық заңға сәйкес ҚР-ның Мемлекеттік Әнұранының музыкалық редакциясы мен мәтіні жаңа редакцияда жазылды. Мемлекеттік  Әнұранның авторы  Шәмші Қалдаяқов, сөзін жазғандар Жұмекен Нәжмеденов, Нұрсұлтан Назарбаев.

Алғашқы рет Қазақстан Республикасының Әнұраны ретінде

«Менің Қазақстаным»  әні 10 қаңтарда 2006 жылы,  Елбасын  ұлықтау рәсімінде орындалды.

Бұл Әнұранның сөзі республикамыздың барлық халықтарының жүрегіне жақын, жұрттың бәрінің көңілінен шыққан, терең отаншылдық сезімдегі ән.

Орындалу сипаты – Парламент сессияларында, ҚР ұлттық мерекесі мен басқа да мерекелік күндерге арналған салтанатты жиналыстар мен отырыстарды ашу және жабу кезінде, аса маңызыд тарихи оқиғаларды еске алу кезінде, ескерткіштерді ашу кезінде, мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер мен өзге де ұйымдар өткізетін дәстүрлі рәсімдер, салтанатты іс-шаралар кезінде Мемлекеттік ту көтерілген кезде орындалады. Елдің әнұраны жаңа оқу жылының бастс алу және аяқталуына арналған рәсімдер кезінде, мектептерде өтетін басқа да іс-шаралар кезінде пайдаланылады. Шет мемлекеттерде іс-шаралар өткен кезде Мемлекеттік әнұран Сыртқы істер министрлігі бекіткен ережеге сәйкес пайдаланылады. әнұран орындаудың екі түрі бар. Біріншісі – ішінара орындау. Екіншісі – толық орындау.

1.ҚР-сының Конституциясы

2. ҚР-сының білім беру ұйымдарында 2006-2011 жылдарға арналған кешенді тәрбие бағдарламасы

3. Е.Шаймерденов. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері. А., «Жеті жарғы» 2001 ж.

Бөлекова Сәпия-№196 мектептің бастауыш сынып мұғалімі6 Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Машбек ауылы

Ата-ана бала тәрбиесіндегі басты тұлға.Сондықтан әке де шеше де балаларының жан  дүниесіне үңіліп, мінез құлқындағы ерекшелктерді жеке білгені жөн. Балалармен әңгімелескенде олардың пікірімен де санасып отырған орынды. Өз баласымен ашық сөйлей алмай, сырласа білмейтін ата-аналар «екеумізде жұмыстамыз, кешкісін үй шаруасынан қол тимейді, баламен сөйлесуге уақыт жоқ » дегенді айтады. Бұл дұрыс емес. Баламен сөйлесуге тіпті арнайы уақыт бөлудің қажеті жоқ. Әке мен шеше ұл-қыздарымен үй шаруасында жүріп –ақ әңгімелесіп, ой бөлісуге неге болмасқа. Жанұядағы жан-жал, үлкендердің аузына келген сөздерді айтуы, баланың көзінше басқа біруді сөгуі, біреудің сыртынан өсек айтуы балаға теріс әсер етеді. Бала алдында әке –шеше,үй ішінің , үлкендердің әдептілік танытқаны жөн. Мысалы, арақ пен темекінің толып жатқан зиянын біле тұра , балалардың көзінше арақ ішіп, үсті-үстіне темекі тартқандар бар. «Көрінген таудың алыстығы жоқ» дейді, ертең –ақ  ұл өсіп ер жетеді, қыз өсіп бой жетеді. Сонда арақ пен темекінің зиянын қалай ұқтырамыз.

Негізінен жанұяның шырқы бұзылған, ата –анасы маскүнемдікке салынған немесе жарамды жағынан азғындаған ортада бала, жасөспірім қашанғы жиренішті көріністі, ондағы айқай- шу мен дау – жанжалға, ұрыс – керіске шыдап жүрмек. Басқа өмір аңсайды немесе теріс тәрбиеге бой алдырып үлгереді, егер осы теріс жолға мүлде бет бұрып кетсе, онда бәйтеректің бір бұтағы қисық өсті дей беріңіз. Бақытсыз қыз , бұзақы ұл осыдан шығады. Сонда негізгі кінәні кімнен іздейміз?!

«Баланың жақсысы әке мен шешенің ары , ата – ананың абыройы, жаманы – қайғысы, бақытсыздығы, азабы»,- дейді халқымыз . Бала үшін алғашқы тәрбиеші, педагог ата- анасы. Бала мектепте 6-7 сағат болса, 18 сағат үйде болады , сол себепті ата –ана баласының оқуын, жүріс – тұрысын, жолдастарын, сонымен қатар киетін киімін де қадағалап , аптаның соңғы күндері сынып жетекшісімен, пән мұғалімдерімен, мектеп басшыларымен байланыс жасап, сабақ үлгерімі, тәртібі жайлы мәлімет алып отыруы қажет.

Ата – аналардың өз балаларының жан дүниесін жақсы түсінуі, оларға отбасында дұрыс та тиімді тәрбиелік орта тудыру үшін, бала тәрбиесіне қатысты білімі және біліктерін ұдайы көтеріп отыруы қажеттілігін өздері түсінуі тиіс. Сол үшін де мектептің, сынып жетекшісі ата –аналар педагогикалық жұмыс жүргізуі, оның бағытын дұрыс ұйымдастырып отыруы міндеттеледі.

Ата-аналармен жүргізілетін жұмыстағы сынып жетекшісінің негізгі міндеттері.

1. 
   Ата-аналармен тұрақты байланыс орнату. Ондағы мақсат: отбасының, оның мүшелерінің өзара қарым –қатынасы мәдениет деңгейі, отбасының жеке басы ықпалы ата-ананың педагогика білім дәрежесінің жай - күйін анықтап, кеңес беріп, оларды бала тәрбиесіне ортақтастыруды көздейді.
   
2. 
   Отбасы мен мектептің балаға қоятын талаптарының бірлігін қамтамасыз ету. Ондағы мақсат: өмір сүріп отырған қоғамға сай белгілі бір мінез құлық нормалары балаға үйрету, жаттықтырудың жүйелігін, тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Сол сыныптағы дәріс беретін мұғалімдерді ата-аналармен ортақ іске ұйымдастыру.
   
3. 
   Ата-аналар ұжымын құру. Бұл күрделі әрі жауапкершілігі мол маңызды міндет. Бұл бағытта ата-аналар комитетін құру , оның жұмыс жоспарын жасау, оларды мектептегі қоғамдық жұмыстарға қатыстыру, атқарылатын істерге талдау жасап отыру т.б. жұмыстарды міндеттейді.
   
4. 
   Ата-аналардың педагогикалық білім дәрежесі мен мәдениетін үнемі арттырып отыру. Ол үшін ата-аналардың жаппай педагогикалық білім алуларын ұйымдастыру. Бұл бағытта баспасөз беттерінде, радио, көгілдір экран арқылы, педагогикалық білімдер жетілдіру университеттерінде, лекторияларды, семинарларға ғылыми практикалық конференцияларда, ата-аналар жиналыстарында педагогикалық білімдерін насихаттау.
   

Пайдаланылған әдебиеттер

1. 
   Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі. – Алматы 1987
   
2. 
   Болдырев Н.И. Сынып жетекшісі . – Алматы 1980
   
3. 
   Жұмабаев Ә. Ата-аналар жауапкершілігі Алматы 1977
   
4. 
   Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар 2007 №9
   
5. 
   Мектептегі психология 2010 №5
   

Бөріқұлақова Ботакөз-№221мектептің бастауыш сынып мұғалімі6 Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Аққұм бекеті

Қазақстанның болашағы мектептен басталады.Н.Ә. Назарбаев.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінің қазіргі кезін әлемдік деңгейдегі білім беру тенденциясынан бөліп қарауға болмайды. Бұл әлемдік деңдейдегі қатынастың күшейе түсуіне байланысты. Қазіргі кезде Қазақстан бәсекеге қабілетті елу елдің қатарына ену үшін білім мен ғылымды дамыту жолына түсті. Еліміздегі білім беру саласының алдында 12 жылдық білім беру жүйесіне көшу, білім берудің сапасын халықаралық стандарттарға жеткізу, ол үшін әрине білім беру саласының алдында оқушылардың білім сапасын көтеру міндеті қойылып отыр.

Білім-ел қазынасы, халқымыздың білімділігі еліміздің байлығының  ең маңызды бөлігі десек, білімнің негізі мектептегі инновациялық жұмысты жандандыруда дер едім.

Қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер нәтижесінде мектеп оқушыларына білім беру бұрын қалыптасқан жүйеден әлдеқайда жоғары талаптар қояды. Бұл талапты жүзеге асыру үшін мұғалім қызметі арта түседі Білім сапасын заман талабына сай көтеру үшін оқытудың жаңа технологиясын күнделікті сабақ жоспарына енгізген, үнемі ізденуден жалықпайтын жаңа әдісті тиімді қолдана білуді меңгерген ұстаз ғана нәтижелі табысқа жете алады.Қазіргі көзқарастар бойынша мұғалім оқушыны оқытпауы керек, оқушы өзі оқуы тиіс. Ал мұғалім оқушының ақыл-ойының дамуын ұйымдастырушы, балаға бағыт-бағдар беріп, басшылық жасауы тиіс.Сонда ғана білім сапасын жоғарылатып, қоғамға лайықты азамат тұлғасын тәрбиелеп шығарамыз. Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллектуальді, кәсіптік, адамгершілік, рухани-азаматтық және де басқа көптеген адами қабілетінің қалыптасуына әсерін тигізеді, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үлгісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі.

Бүгінгі мектептің басты мақсаты-болашақта өркениетті елдердің жоғары технологиясын меңгеріп, дүниежүзілік білім кеңістігіне шығу. Ол үшін бүгінгі таңда білім беру саласында оқытудың озық технологияларын меңгермейінше сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес.

Ұстаздан білім мен тәрбие алған шәкірттің алғыр, озық ойлы, жақсы болуы-ұстаздың айтқан сөзінде емес, оның көрсеткен үлгісінде. Ұстаз-ұстаз болып танылуы үшін оған ең алдымен үлкен білім мен білік, ұйымдастырушылық қабілет керек.ХХ ғасырдың басында Жүсіпбек Аймауытов: «Сабақ беру-үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол жаңадан жаңаны табатын өнер»деген екен.  Қазіргі таңда мектеп оқушыларының мұғалімнен күтері көп. Оларды сабаққа белсене қатыстыру үшін әр сабақ барысын жеке формада, жаңа әдісте жүргізу шарт. Сабақтың тиімділігіне бір-бірімен тығыз байланысты екі жағдай әсер етеді:

1.Мұқият дайындалу.

2.Шеберлікпен өткізу.

Дұрыс жоспарланбаған, оқушылардың оқу мүмкіндігімен санаспайтын сабақтың сапасы болмайды. Сабаққа дайындалу-нәтижеге жеткізетін шаралар жүйесін жасау, оқу-тәрбие процесін дұрыс ұйымдастыру. Инновациялық технология бұл әдістердің бастамасы, яғни интербелсенді тақтаны қолданып сабақ жоспарын ұйымдастыру.Қазіргі кезде ортамызда орын алып жатқан оқытудың жаңашыл жобалары басшылыққа алынып келеді.Олардың бірі Қазақстанда 1997 жылдан бастап етек жая бастаған «Сыни ойлауды оқу мен жазу арқылы дамыту жобасы».

«Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасы- ашық қоғам негізі. Ол өз алдына сұрақтар қойып және үнемі оларға жауап іздеу, әр мәселеге байланысты өз пікірін айтып, оны дәлелдей алу. Сонымен қатар басқалардың пікірлерін дәлірек қарастыруды және сол дәлелдермен қисынын зерттеу дегенді білдіреді.Оқушылардың ойлау, қабылдау қабілетін аңғаруға топтық жұмыс өте тиімді, яғни сабақты деңгейлеп оқыту арқылы іске асыру және оқушыға тиянақты білім беру, оның сабаққа деген қызығушылығын арттыру, ізденгіштігін, байқампаздығын дамытып, жеке тұлға болып дамудың биіктігіне шығуына әкелер жолдың бірі- «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасы деген болар едім.

Сын тұрғысынан ойлау-ең алдымен шығармашылық ойлау.  Шығармашылық сөзінің төркіні- «шығару», «іздену», «ойлап табу» деген мағынаны білдіреді. Демек, бұрын тәжірибеде болмаған жаңа нәрсе ойлап табу, жетістікке қол жеткізу деген сөз. Шығармашылық деп жаңалық ойлап табатын іс-әрекеті деп тұжырымдалады.Шығармашылық ойлау нәтижесінде жаңалық ашылады, тұлғаның дамуы жеделдейді. (Л.С.Выготский) Оқушы шығармашылығын шыңдауға «оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлау» бағдарламасының берер көмегі зор.

«Сыни ойлауды дамыту»жобасы авторының бірі Ч. Темпл төмендегідей әдістерді ұсынады.

- Күтілетін нәтижелерді нақты айқындау;

- Жазба жұмыстарын жиі орындау;

- Оқушының ой-өрісін белсенділендіретін сұрақтар қою;

- Бірлесе оқу тәсілдерін қолдану;

- Оқыту пәндерін әлеммен, күнделікті өмірмен байланысын орнықтыру;

Сын тұрғысынан ойлау-сынау емес, шыңдалған ойлау. Бұл деңгейде ойлау тек ересек адамдарға, жоғары сынып оқушыларына ғана тән деп ойлау аса дұрыс түсінік емес. Жас балалардың да бұл жұмысты дұрыс ұйымдастырған жағдайда өз даму деңгейіне сәйкес оны шыңдалып, белгілі бір жетістіктерге жетері сөзсіз.Олай дейтінім мен осы бағдарламаны басшылыққа алып жұмыс жасау барысында көз жеткіздім. Мұғалімдік кәсіби шеберлігім жетіле түсті. Бағдарламаны басшылыққа алып сабаққа пайдаланғаннан бері оқушылардың пәнге қызығушылығы артып, болжау қабілеттері мен жаңалықты тез қабылдауы, өз бетінше шығармашылықпен ізденуге бейімделгенін байқадым.

Әсіресе ана тілі, қазақ тілі пәні бойынша үйге берілген мәтін бойынша ұнаған көрініске сурет салып келу, сол тақырыпқа сай өлең құрастыру немесе ребус пен сөзжұмбақ құрастыру тапсырылады. Бұндай тапсырманы оқушылар ерекше ынтамен орындап келеді. Нәтижесінде бала ойлай отырып, елестетеді, қиялдайды, болжам жасайды. Оқушыға тақырыптың мазмұнын толық меңгерте отырып, әсіресе, сурет салуға бейім балалардың ойын ұштай түстім. Сурет немесе шығарма жұмысы арқылы оқушының өзін-өзі тануына ықпал жасадым. Әрбір баланың еңбегін бағалап, мадақтау қажет. Мысалы, ана тілі сабағында «Еліктің лағы» атты мәтінді өткенде  ой-толғаныс сәтінде оқушыларға өлең құрастыру тапсырылды. Солардың бір-екеуіне тоқталсам: