нысанда екенін көрсетеді. Нормативті мәні > 0,5. Маневрлілік көрсеткіші
келесідей формуламен есептеледі (В.12):
Кманевр.
=
МАҚ
/
Меншікті
капитал
(В.12)
Кманевр.
2013
= 4691848 / 18235787 = 0,25
Кманевр.
2014
= 7476070 / 19514191 = 0,38
Маневрлілік коэффициентінің деңгейі кәсіпорынның қызметінің
сипатына тәуелді. Қаржылық көзқарас жағынан маневрлілік коэффициенті
неғұрлым көп болса, соншалықты қаржылық жағдайы жақсы деген сөз. Ал
«АРНА» фирмасының жағдайы жоғары, 2014 жылы 2013 жылға қарағанда
0,13-ке өскен.
Функционалды капиталды (М АҚ ) маневрлеу коэфф ициенті.
Ақша құралдары мен тез өткізілетін бағалы қағаздар түрінде болатын
меншікті айналым құралдар бөлігін көрсетеді. Ол келесідей есептеледі
(В.13):
Кф.к.маневр. = (Ақша қаражаттары + Қысқа мерзімді қаржылық
салымдар) / МАҚ
(В.13)
Кф.к.маневр.
2013
= 605043 / 4691848 = 0,13
Кф.к.маневр.
2014
= 514184 / 7476070 = 0,07
Бұл коэффициент 1-ден көп болуы керек. Біздің кәсіпорын бойынша
2013 жылы бұл көрсеткіш 0,13 болған, ал 2014 жылы 0,06-ға күрт
төмендеген, кәсіпорында абсолютті өтімді құралдар өте аз.
Негізгі құралдарды қолдануды сипаттайтын көрсеткіштер келесі.
Тұрақты активтер индексі – негізгі құралдар мен айналымнан тыс
активтерді меншікті құралдар көздеріндегі үлесін сипаттайтын коэффициент.
Ол келесі формуламен анықталады (В.14):
Yтұр.акт. = Ұзақ мерзімді активтер / Меншікті құрал көздері
(В.14)
Yтұр.акт.
2013
= 13543939 / 18235787 = 0,83
Yтұр.акт.
2014
= 12038121 / 19514191 = 0,61
Біздің талдауда тұрақты актив индексінің мәні өте төмен. 2014 жылы
ол 2013 жылға қарағанда 0,22-ге азайған.
Мүліктің на қты құнының коэффициенті - ол өндірістің құралдары
мүлік құнының ішінде қанша үлес құрайтынын анықтайды. Ол келесідей
есептеледі (В.15, В.16):
Кмүл.нақты
құны
=
Нақты
актив
/
Баланс
валютасы
(В.15)
Нақты актив = Негізгі құралдар + тауарлы материалды қорлар
(В.16)
Нақты актив
2013
= 17800484 + 4639125 = 22439609
Нақты актив
2014
= 17800484 + 6691095 = 24491579
Кмүл.нақ құны
2013
= 22439609 / 21826922 = 0,83
Кмүл.нақ құны
2014
= 24491579 / 21452990 = 0,87
Бұдан көретініміз мүліктің нақты құнының коэффициенті жоғары
деңгейде тұр және нормативті мәнін қанағаттандырады. Яғни өндірістік
потенциал деңгейі де өте жоғары.
Ам ортизацияны жинақтау коэффициенті - негізгі құралдар мен
материалды емес активтер бойынша тозу сомасының негізгі құралдарымен
материалды емес активтердің бастапқы құнының сомасына қатынасын
анықтайды. Ол келесідей анықталады (В.17):
Кам.тозу. = (Негізгі құралдар мен материалды емес активтердің тозуы)
/(Негізгі құралдар мен материалды емес активтердің бастапқы құны)
(В.17)
Кам.тозу.
2013
=4256545/17800484=0,24
Кам.тозу.
2014
=5762363/17800484=0,32
Жыл соңында бұл коэффициент 0,32, яғни 32% құрады. Яғни бұдан
көретініміз кәсіпорынның құрал-жабдықтары, ғимараты тозған және
жаңартуды қажет етеді немесе күрделі жөндеуден өткізу керек.
Ағымдағы активтер мен м үліктерд ің қатынасы коэфф ициенті.
Мұны келесі формуламен есептейміз (18):
Кағ.акт.мүл.қат. = Ағымдағы активтер / Ұзақ мерзімді активтер
(В.18)
Кағ.акт.мүл.қат.
2013
= 8282983 / 13543939 = 0,61
Кағ.акт.мүл.қат.
2014
= 9414869 / 12038121 = 0,78
Егер бұл коэффициент қарыз құралдарының меншікті капиталға
қатынасы
коэффициентінен
көп
болса,
кәсіпорынның
қаржылық
тұрақтылығы жоғары деп есептелінеді.
Енді қаржылық тұрақтылықтың барлық көрсеткіштерін бір кестеге
жинайық (кесте В.4).
Кесте В.4
Қаржылық тұрақтылықтың көрсеткіштерінің жинақ кестесі
Көрсеткіштің атауы
2013
2014
Өзгеруі
Норматив
мәні
1
2
3
4
5
1 Автономия коэффициенті
0,83
0,91
+0,08
> 0,5
2 Қарыз және меншік құралдарының
қатынасы коэффициенті
0,19
0,09
0,09
> 1
3 Инвестицияны жабу коэффициенті
0,83
0,91
-0,1
> 0,9
4
Ағымдағы
активтердің
меншікті
айналым құралдарымен қамтамасыз етілу
0,56
0,79
+0,23
> 0,1
коэффицтенті
5
Материалды
қорлардың
меншікті
айналым құралдарымен қамтамасыз етілу
коэфиициенті
1,01
1,12
+0,11
> 0,6
6 Қорларды жабу көрсеткіші
1,41
1,78
+0,37
7 Маневрлілік коэффициенті
0,25
0,38
+0,13
> 0,5
8 Функционалды капиталды маневрлеу
коэффициенті
0,13
0,07
-0,06
> 1
9 Тұрақты актив индексі
0,83
0,61
-0,22
< 0,5
10
Мүліктің
нақты
құнының
коэффициенті
0,83
0,87
+0,04
> 0,5
11
Амортизацияны
жинақтау
коэффициенті
0,24
0,32
+0,08
< 0,25
12 Ағымдағы активтер мен мүліктердің
қатынасы коэффициенті
0,61
0,78
+0,17
> Кқарыз
құралдары
Сонымен, «АРНА» фирмасы қаржылық тұрақты кәсіпорын болып
саналады, себебі коэффициенттердің көбі нормативтеріне сай келеді.
Талдаудан көретініміз келесі: автономия коэффициенті 2014 жылы 0,91 тең
болды да нормативтен жоғары, инвестицияны жабу коэффициенті де
нормативке сай келеді, ал қаржылық тәуелділік коэффициенті > 2
болғандықтан кәсіпорын қаржылық тұрақты болып табылады. Кәсіпорын
қосымша қаржылық ресурстарды қаржылық тұрақтылық үшін кері әсер етпей
тартуына болады.
4 Кәсіпорынның қаржылық жағдайының басты критериінің бірі болып
оның өтімділігін бағалау жатады. Аналитикалық жұмыс тәжірибесінде
өтімділік көрсеткішінің толық жүйесі бар. Соның ішіндегі маңыздыларына
тоқталайық.
- абсолютті өтімділік коэффициенті (жеделділік коэффициенті) – ақша
құралдарымен тез өткізілетін бағалы қағаздардың ағымдағы міндеттемелерге
қатынасы ретінде есептелінеді. Бұл коэффициенттің нормативті шегі ≥ 0,2.
Ол келесі формула бойынша есептелінеді (В.19):
Каб.ө. = (Ақша құралдары + Қаржылық инвестициялар) / Ағымдағы
міндеттемелер
(В.19)
Каб.ө
2013
= 605043 / 3591135 = 0,17
Каб.ө
2014
= 514184 / 1938799 = 0,26
Бұл көрсеткіштен көретініміз 2014 жылы 2013 жылға қарағанда 0,09-ға
көбейгенін көруге болады, яғни «АРНА» фирмасы өз міндеттемелерін
ойдағыдай өтей алады. Мұнда жедел төлемдерге еңбек ақыны төлеу
бойынша
жұмысшылармен
есеп
айырысу
және
мердігерлермен,
жабдықтаушылармен есеп айырысулар жатады.
Достарыңызбен бөлісу: | 
