Жұмыс мақсаты: Қозғалыстағы автокөлік көмегімен көлік құралдарының сипаттамаларын тәжірибе жүзінде анықтау.
7.1 Қысқаша теориялық мағлұматтар
Стационарлық бекеттегі қозғалысты зерттеу кезінде алынған ақпарат тек берілген жол қиылысына ғана жатады. Жол-көше желісі бойынша қозғалыс режимдерінің кеңістіктік-уақыт бойынша сипаттамасын алу үшін қозғалыстағы құралдарға – қозғалыстағы зертханаларға, тікұшаққа жүгінуге тура келеді.
«Жүзгіш» автокөлік көмегімен орындалатын зерттеу әдісі кең қолданыс тапты, яғни ағындағы көлік құралдарының негізгі құрамына тән жылдамдықпен қозғалушы автокөлік. Бұл әдісті қолданудың нақты мысалы ретінде тас жолдың бойындағы жылдамдықтың кеңістік бойынша сипаттамасын зерттеу болып табылады. Зерттеулерді өткізуде нақты дұрыс нәтижелермен қамтамасыз ету үшін, «жүзгіш» автокөлік берілген көлік ағынының жағдайы үшін қажетті қозғалыс жылдамдығында жұмыс істеуі, қозғалыс тәртібінің дұрыстығының сыртқы белгісі ретінде зертханашы-автокөлік арқылы қуып жетілген және оны қуып жетуші көлік құралдары санының жуық тепе-теңдігі танылады. Сондықтан зерттеу кезінде қуып жетілген немесе қуып жеткен көлік құралдарының тіркеуін жүргізу қажет болады. Мұндай зерттеулердің кең таралған әдісі ретінде тіркеуші аспаптың таспасына жылдамдықты үздіксіз автоматты түрде жазу танылады. Қала жол бағыттарына сәйкестелген қысқа қашықтықтардағы зерттеулерде жылдамдықтың өзгерісінің айқын көрінісі осциллограф таспасында немесе басқа да көліктің доңғалағының сымына бекітілген құрылғысы бар өзі жазатын тіркегіште жылдамдықты жазу кезінде байқалады.
Арнайы жабдықталудың болмауынан жылдамдық пен кідірістерді сағаттың немесе секундометрлер көмегімен де санауға болады. Мұндай тексеруде уақытты спидометр есептегіші бойынша анықталушы біркелкі жол бөліктері арқылы, сондай-ақ зерттелуші жол бағытының белгілі бір бекеттерінде, мысалы жол қиылыстарында да тіркейді
Жол бағытындағы байланыс жылдамдығын оқып үйренуде қозғалыс уақыты мен әрбір кідірістің ұзақтығын өлшеп, оның мәндерін жазып отырады. Бақылау үшін қолданылған көліктің спидометрінің жол есептегіші алдын ала жолда шаршылық бағаналар бойымен көлік жолында тексерілуі тиіс .
7.2 Жұмысты орындау реті
Тасжолдағы жылдамдық пен кідірістерді оқып үйрену.
Көлік құралдарының жылдамдығы мен кідірістерін секундометрлер мен сағаттар көмегімен оқып үйренуде уақытты тіркеу зерттелуші жол бағытының белгілі бір жерлерінде немесе спидометр есептегіші бойынша анықталушы жолдың біркелкі бөліктерінде іске асырылады. Мұнда алдын ала тас жолдың күрделі нүктелерінің арасындағы (мысалы, жол қиылыстарында, қоғамдық көліктің аялдамаларында) қашықтықтар өлшенеді, содан соң олардың арасын өту уақытын секундомер бойынша тіркейді.
Жол бағытындағы байланыс жылдамдығын оқып үйренуде қозғалыс уақыты өлшенеді, әрбір кідірістің ұзақтығы өлшенеді, оның себебі жазылады.
Кей жағдайларда, егер жол бағытқа кететін уақыт шығындарын нақты талдау қажет болса, онда көлік қозғалмай тұрғандағы кідіріс пен көліктің нақты орнынан қозғалған кездегі кідірістері деп бөліп көрсетуге болады (ағын жылдамдығы 10 шаршы/сағаттан кем). Жекелей алғанда, автобустар үшін аялдама бекетіне келіп тоқтауға кеткен қосымша уақыт шығындары тән, ол түскі уақытта басқа автобус арқылы жүктелетіндіктен.
Нақты орташа мәліметтер алу қажет болса, әрбір қозғалыс жағдайында 8 – 12 рет келуді орындау қажет болады. Қайталап келулердің нақты санын жылдамдықты реттеу шарты бойынша айқындаймыз. Бағдарлау арқылы байқайтынымыз, егер шарықтау 9 км/сағ аспаса, онда келу 8 рет, ал шарықтау 12-13 км/сағ болса, онда келу саны 12 дейін болады.
Спидометр есептегіші бойынша қашықтықты есептегіш көліктің жылдамдығы мен кідірістерін зерттеу нәтижелері кестеге енгізіледі (кесте 7.1 қараңыз).
Кесте 7.1
Жол бағытындағы қозғалыстың жылдамдығы мен кідірістерін оқып үйрену хаттамасы (тас жолда)
Күні ----------------------------------Жол бағыты--------------------Уақыты: басталуы----------------------------------
аяқталуы --------------------------------
Келу № --------------------------- Бақылаушының аты-жөні ----------------------------------------------------------------
Жол бағы-ты бекеті
|
Спидо-метр есептегі-шінің көрсет-кіштері
|
Бастапқы бекеттен ара қашықтық, м (км)
|
Ағымдағы уақыт
|
Тоқтау ұзақтығы (кідірістер), с
|
Кідіріс-тер себебі
|
мин
|
с
|
|
|
|
|
|
|
|
Бұл мәліметтер бойынша байланыстың жылдамдығы, жол бағытындағы кідірістердің орташа ұзақтығы есептелуі мына түрде жүргізіледі
 , (7.1)
Техникалық жылдамдық
 , (7.2)
Маршруттағы кідірістердің орташа ұзақтығы
  , (7.3)
мұнда Lм – байланыс нүктелерінің арасындағы қашықтық (зерттелуші жол бағытының ұзындығы, км;
Tn – көліктің жолдағы уақыты, мин;
Tқоз – көліктің қозғалыстағы уақыты, мин; (Тқоз = Тп - Тк)
Тк – кідірістердің жалпы ұзақтығы (тоқтау), с;
Z – нақты тоқтаулар саны.
Егер бірнеше келулер орындалса, онда өлшеулер мен есептеулер нәтижесінде алынған мәліметтер кесте 7.2. енгізіледі.
Кесте 7.2 Қозғалыстың жылдамдығын және кідірісті зерттеу мәліметтерінің өңдеу хаттамасы
Жүріп өту бағыты ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Достарыңызбен бөлісу: | 
