Мемлекеттік тілді үйрету: әдіс, тәжірибе, инновация

101
Арай Мурсалимова
Шығыс Қазақстан облысы 
Тілдер жөніндегі басқармасы
   Шығыс Қазақстан лингвистикалық 
                                    орталығының әдіскері
Деңгейі:
В1 орта деңгей
Сабақтың түрі:
Мастер-класс
Мақсаты:
Сабақта  жағдаяттық  тапсырмаларды  қол-
дану  арқылы  тіл  үйренушілердің  тілдік 
қарым-қатынасқа түсіп, қазақ тілінде еркін 
сөйлеу  дағдыларын  қалыптастыру.  Беріл-
ген жағдаяттардан шығу жолдарын шеше 
отырып, ойларын толық және нақты жет-
кізуге, жүйелі сөйлеуге бағыттау.
Қолданылатын 
әдістер:
Интербелсенді  әдістер,  Миға  шабуыл,  ой 
шақыру,  сұрақ-жауап,  «Есімдер  алли те ра-
ция сы» ойыны, «6 сұрақ» әдісі, постер қор-
ғау, «Графикалық органайзер», «Бағдаршам»,  
кері байланыс, «Екі жұлдыз, бір тілек»
Көрнекілігі:
Үлестірмелі  материалдар,  слайд,  бейнеро-
лик, суреттер, Қазақстан Республикасының 
картасы
Лексикалық ми-
нимум:
Елорда, Астана қаласының 20 жылдық ме-
рекесі,  шетелдік  меймандар,  аймақ  өкіл-
дері,  экологиялық  проблемалар,  туризмді 
дамыту,  отандық  шипажайлар,  демалыс 
орындары, меймандар т.б.
Сабақ барысы:
Ұйымдастыру 
кезеңі
(2 минут)
Мұғалімнің кіріспе сөзі:
- Сәлемдесу
- Кез келген оқытушының педагогикалық 
шеберлігін  оның  кәсіби  құзыреттілігінен, 
өзін-өзі жетілдіріп отыратындығынан, өз ісі-
не шығармашылықпен қарайтындығы нан

102
байқауға болады. Оқытушы тіл  үйренушіге 
тек дайын материалды ғана бе ру мен шектел-
меу керек. Әр оқыту шы алды на келіп отырған 
тыңдаушысының меңгере тін материалын ал-
дын ала ірік теп, саралап, қазақ тіліне деген 
қызығу шылығын,  құл шынысын  арттыруды 
мақсат етеді. Өз іс-тәжірибемде са бақты қы-
зық ты, әрі сапалы өткізу мақсатында оқыту-
дың  түрлі  әдіс-тәсілдерін  қол данамын.  Өз 
сабақтарымда жиі қолданатын, өзі ме жақын, 
әрі  тиімді  деп  санайтын  әдіс  –  жағ даяттық 
тапсырмалар арқылы тілді мең герту. Себебі 
жағдаяттық тапсырмаларды оқы ту үр дісінде 
пайдалану  арқылы  ересек  тіл  үйренушілер 
тілдік  қарым-қатынасқа  тү сіп,  қазақ  тілін-
де  еркін  сөйлеу  дағдылары  қа лып тасады, 
тіл үйренуші өзінің ойын толық және нақты 
жеткізуге үйренеді. Ендеше, бүгінгі сабақта 
жағдаяттық  тапсырмаларды  қолданудың 
тиімді әдіс-тәсілдеріне тоқталамын.
І.Психологиялық 
тренинг.
(3 минут)
«Есімдер аллите-
рациясы» 
Мақсаты: 
Жағым-
ды психологиялық 
орта қалыптас-
тыру.
«Есімдер аллитерациясы» ойыны 
Жүру  барысы:  Қатысушылар  шеңбер 
құрады (немесе орындарынан айтуға бола-
ды). Әр қатысушы өз есімінің бірінші әр-
пінен басталатын бірнеше сөз айтып, өзін 
та ныс тыру және мадақтау керек. Сөздерді 
ба рын  ша көбірек айту қажет.
Қанеки, кім көп сөз біледі екен?
Менің есімім – Арай. Мен - анамын, ақыл-
дымын, адалмын, ажарлымын т.б.

103
ІІ. Сабақ барысы:
1.Ой шақыру. 
Жағдаяттық 
тапсырма беруде 
миға шабуыл әдісін 
қолдану  (жеке 
жұмыс)
(8 минут)
Мақсаты: 
суреттерге ақпа-
рат бере отырып, 
еркін ойлау, сөйлеу 
дағдыларын қалып-
тастыра отырып,  
тақырыпқа ену, 
қызығушылықтарын 
ояту
1- жағдаяттық тапсырма: 
  Қазақстан  Республикасының  елордасы  – 
Астана  қаласының  20  жылдық  мерекесі 
той ланғалы  жатыр.  Мереке  қарсаңында 
Жер  шарының  түкпір-түкпірінен  шетел-
дік  меймандар,  қонақтар  келіп  қатыса-
ды.  Жоспар  бойынша  мерекелік  шарада                 
Қазақстанның  әр  аймағынан  келген  өкіл-
дері өз жерлері жөнінде ақпарат беруі ке-
рек. Сіздердің көмектеріңіз қажет. Тапсыр-
ма:  Тақтада  Қазақстан  Республикасының 
картасы  ілінген.  Қолдарыңыздағы  сурет 
туралы  ақпарат  беріп,  картадан  әр  ай-
маққа қатысты орнын тауып,  жапсырула-
рыңыз  қажет.  Бұл  жерде  география  пәнін 
естеріңізге түсіру қажет. Бағалау: «Бағдар-
шам» әдісін қолдану арқылы өздеріне баға 
береді.
 - түсініксіз және тапсырманы орын-
дай  алмаған  қатысушылар  қызыл 
түсті көтереді
  -  барлығы  түсінікті  болса  және 
тапсырманы  орындай  алған  қаты-
сушылар жасыл түсті көтереді
Алдарыңызда жатқан көмекші сөздер мен 
сөз тіркестерін пайдаланыңыздар. 
(Тақтада Қазақстан Республикасының кар-
тасы ілінген).

104
Медеу  мұз  спорт  ке-
шені, әлемдегі ең биік 
орналасқан мұз айды-
ны, ірі, үздік спорттық 
рекордттар, 
қысқы 
спорт түрлері
Көмір  бассейні,  кө -
мір кен орны, кө мір -
мен  қамтамасыз  ету, 
Аппақ 
Байжа нов, 
алғаш  көмір  кен  ор-
нын ашқан
Ақорда  резиденция-
сы,  Аста на  қала-
сы,  әлемдегі,  ең  жас 
астана, 
салтанатты 
жиын дар,  мәжілістер, 
шетел 
қонақтары, 
мемлекеттік  награда-
лар тапсыру
Металлургия  өнер-
кәсібі,  ҮМЗ,  ТМК, 
Қазмырыш  зауыт та-
ры,  пайдалы  қазба-
лар,  Менделеев  таб-
ли ца  сы,  99  элементі, 
ал тын,  уран,  титан, 
мыс, мырыш