Мемлекеттік тілді үйрету: әдіс, тәжірибе, инновация

89
Лексикалық 
ойындар:
«Маржан тізу»
Мақсаты: 
тыңдаушы-
лардың сөздік 
қорын молайту, 
тез ойлауға 
машықтандыру.
(3-5мин)
Ойын  жүргізушісі    кез  келген    зат  есімнен 
тұратын сөзді айтады. Келесі ойыншы оның 
соңғы дыбысынан басталатын жаңа  сөз ой-
лап, жалғастырып айтады. 
Бұл  тапсырмада  қарапайым  деңгейдің  мо-
дульдарының  барлық  тақырыптарындағы 
зат есімді сөздер аталуы тиіс. 
Етістіктерді 
меңгертуге ар-
налған жағда-
яттары:
«Күл кілі ойын»
Мақсаты: 
етістік тақы-
рыбын меңгерту, 
зат есімдерді 
қайталау, сөз 
тіркестерін 
дұрыс құрасты-
руға машықтан-
дыру. 
(5мин)
Дорбаның  ішінде  зат  есімде  тұрған  сөздер 
жазылған қағаздар бар. Әр ойыншы алдымен 
етістікті атайды, сосын дорбадағы қағаздарға 
жазылған  сөздерді  кезекпен  алып  шығып, 
олармен сөз тіркесін құрайды.  Құрастырған 
тіркестер күлкілі болып шығуы мүмкін.
7.Әзір ас жоқ 
дүниеде,
Сабақ өзі 
оқылмайды,
Үйлер өзі 
салынбайды,
Кітап өзі жа-
зылмайды.
..Барлық істің 
батыры – біз,
8. Әзір ас жоқ 
дүниеде,
Сабақ өзі 
оқылмайды,
Үйлер өзі 
салынбайды,
Кітап өзі жа-
зылмайды.
..Барлық істің 
батыры – біз,
9. Әзір ас жоқ 
дүниеде,
Сабақ өзі 
оқылмайды,
Үйлер өзі 
салынбайды,
Кітап өзі жа-
зылмайды.
..Барлық істің 
батыры – біз,

90
Сан есімді мең-
гертуге арналған 
ойындар:
«Кіммен сөй-
лесіп тұрмын? 
Мақсаты: Сан 
есімдірді жат-
тату, диалог 
құрауға дағды-
ландыру. 
(5 мин)
Қатысушылар карточкаға өз нөмерлерін жа-
за ды.  Оны  жүргізуші  жинап  алып,  қатысу-
шыларға  нөмерлерін  араластырып  береді 
(не ме се бір топ екінші топқа да бере алады).  
Нө мерді алған кісі сол қағазда жазылған нө-
мерді телефонына теріп хабарласады. Та қы -
рып  сан  есімге  қатысты  болғандықтан  сан 
есім дермен  байланысты  сұрақтар  қойылуы 
тиіс. 
Мыс: Қай жылы тудың? Жасың нешеде? 
Сұраулы есім-
дер:
«Мен кіммін?»
Мақсаты: 
сұрақты дұрыс 
қоюға үйрету, 
сөздік қорын 
молайтуға, зат 
есімдерді мең-
гертуге дағды-
ландыру.
(5 мин)
Ойыншылардың  арқасына  қағазға  жазылған 
сөздер ілінген. Ол сөздер өзінің иесін сипаттай-
ды. Ойыншы өзінің кім екенін (қандай  екенін) 
табуы тиіс. Мысалы: Мен дәрігермін бе? Мен 
аспазшымын ба? Мен мейірімдімін бе?  
Сөздер: Домбыра, шырша, компьютер, теле-
дидар, ұстаз. 
Кері байланыс: 
(3 мин)
Тақтаға  ватман  ілінеді.  Ол  екіге  бөлінеді 
(сабақтың жағымды /  жағымсыз кезеңдерін 
тыңдаушылар өз пікірлерін стикерге жазып, 
сәйкес жағына ілуі керек.
Қорытынды:  
(5 мин)
Міне,  бүгін сіздермен ересектерге қазақ ті-
лін үйретуде ойын  әдістерінің қаншалықты 
тиімді, қаншалықты пайдалы болғанын «Те-
леграмма»  әдісі  бойынша  11  сөзбен  сабақ 
қоры тындысын жасайық.
Құрметті  семинарға  қатысушылар  бүгін-
гі  са бақ та  сіздердің  назарларыңызға  ШҚ 
лингвис тикалық орталығының әдіскері

91
Акласова Сания Исаханқызының «Қазақ ті-
лін  оқытуды  ойын  арқылы  ұйымдастыру» 
атты әдістемелік құралының қазақ тілі сабақ-
тарында,  фонетикалық,  лексикалық,  грам-
матикалық  тақырыптарын  меңгертуде  өзім 
тиімді  деп  тапқан  ойын  әдістерін  назарла-
рыңызға ұсындым.
Атақты француз ғалымы Луй де Брайль «ең 
қарапайым мәселені қозғайтын ойындардың 
өзінде  ғылыми  жұмысқа  ұқсас  жалпы  эле-
менттер көп кездеседі. Екі жағдайда да (ойын 
мен  ғылыми  жұмыс)  ең  бастысы  қойыл ған 
мақсаттың  болуы,  сонан  соң  қиындықтың 
болуы, оны жеңу, жаңалықты ашу қуанышы. 
Міне, сондықтан да, бар адамдарды, жасына 
карамастан, ойын өзіне тартып тұрады,- де-
ген екен». 
Сондықтан да , бүгін сіздердің назарларыңыз-
ға ұсынған ойындарды  менің ойымша қазақ 
тілінің барлық деңгейлеріне тиімді пайдала-
нуға болатынын айтып өткім келеді. Және де  
естелік  ретінде  сіздерге  С.И.Акласованың 
«Қазақ тілін оқытуды ойын арқылы ұйымдас-
тыру» атты әдістемелік құралын сыйға тарт -
қымыз  келеді.  Назар  қойып  тыңдағанда-
рыңызға рақмет! 

92
А.Әменова
Шығыс Қазақстан облысы
Бесқарағай ауданының тілдерді оқыту
орталығының оқытушысы
Сабақтың 
тақырыбы
Адамдар арасындағы қарым-қатынас. Таны-
су. Амандасу. 
Деңгейі:
А2 жалғастырушы деңгей
Мақсаты:
Білімділік:  Сөздердің  мағынасы  туралы 
түсініктерін  тиянақтай    отырып,  сөз  және 
оның  құрамы  туралы    түсініктерін  бекіту. 
Сөздік қорларын молайту, өз ойларын жатық 
сөйлемдермен жеткізе білуге дағдыландыру. 
Өз еліне, жеріне деген патриоттық, сағыныш 
сезімдерін ояту.
Қолданылатын 
әдістер:
Түрткі  сұрақтары,қайта  бағыттау  сұрақтары. 
«Ой ашар». «Ой қозғау». «Жұптас – ойлан - 
бөліс», «Ассоциация», «Сергіту сәті», «Постер 
құру», «Пазл құру», «Хронологиялық кесте», 
«Синквейн»,  «Мәтінмен  жұмыс»  мәтіндерді 
кванттеу.
Көрнекілігі:
Үлестірмелі  материалдар,  слайд,  бейнеро-
лик, суреттер, Ұлыбритания картасы, Эйфель 
мұнарасының плакаты, тәрелке.
Лексикалық 
минимум:
Танысу, сәлемдесу, сәті түсу, мәдениеттілік-
тің белгісі, сөйлеу әдебі, таныстыруға рұқсат 
етіңіз, іскери стиль, жүзі таныс, жылы қарсы 
алу, кешірім сұрау, қол алысу, өте қуанышты-
мын, жақсылық тілеймін т.б