Мектебінде

91
берген  кезде  ұлттық  тағамдар  қойылған  дастарқан 
шығады.
- Балалар, тақтада не  көріп тұрмыз?
- Бұл қандай дастарқан?
- Қазақтың дастарқанына нелер қойылады екен?
Грамматикалық тақырып – Бастауыш пен баяндауыш. 
Жоғарыда  көрсетілген  сұрақтарға  қарай  отырып, 
грамматикалық тақырыппен ережесі шығарылады.
Кім? не? кімдер? 
нелер?
Не істеді? не қылды? 
қайтті?
Қазақтың ұлттық тағамдары 
алуан түрлі.
Кім? Не? деген сұраққа жауап 
беретін сөйлем мүшесі, бір 
сызықпен сызылады.
Сыйласқанның суын іш.
Не істеді? не қылды? 
Қайтті? деген сұраққа 
жауап беріп,  бастауыштың 
іс әрекетін білдіреді. Екі 
сызықпен сызылады.
Жаңа сөздер.
Сөздікпен  жұмыс    БиС  технологиясы  бойынша 
жүргізіледі:
Дәм – еда, пища;
Аттамайды – не  перешагивают;
Ауыз тимей – не попробовав;
Дәннен жасалған – растительная;
Қуырған бидай – жаренная пшеница;
Көп күттіруге – заставить долго ждать;
Ірімшік – творог.
Мәтінмен  жұмыс  (Мәтін  оқылып  тұрлаулы  мүшелер 
табылады).
Қазақта  дастарқаннан,  дәмнен  үлкен  нәрсе  жоқ. 
Дастарқаннан  аттамайды.  Дастарқандағы  дәм,  тағамнан 
ауыз  тимей  кетуге  болмайды.  Қазақтың  ұлттық 

92
дастарқанында  тамақтардың  негізгі  үш  түрі  болады. 
Олар: ет, сүт, нан тағамдары. Ет тағамдарына қазақша ет, 
қуырдақ,  қарта,қазы,жал,  жая  жатады.  Сүт  тағамдары- 
ірімшік,  құрт,  май.  Дәннен  жасалған  тағамдар  –  тары, 
қуырған бидай, жент, талқан. Нан тағамдары – бауырсақ, 
шелпек. 
Тамақ  ішуге  шақырғанда  тамақты  көп  күттіруге 
болмайды.
Сұрақтар:
1. Қазақта неден үлкен нәрсе жоқ?
2. Неден аттамайды?
3. Дастарқаннан не істемей кетуге болмайды?
4.  Қазақтың  ұлттық  дастарқанында  негізгі  тағамның 
неше түрі бар?
5. Олар қандай тағамдар?
6. Ет тағамдарына нелер жатады?
7. Сүт тағамдарына нелер жатады?
Грамматикалық тапсырма (топшама түрінде беріледі):
1. Қымыз қандағы гемоглобинді көбейтеді.
2. Еттен түрлі тағамдар жасайды.
Адасқан сөздердің өз орынын тап:
1. Қойылады, ең, дастарқанға, алдымен, нан.
2. Түрлі, тағамдар, жасайды, еттен.
3. Еті, өте, сіңімді, болады,жылқының.
4. Үлкен, нәрсе, дәмнен, жоқ, дастарқаннан.
5. Суын,іш, сыйласқанның.
Сөйлесім (Екі оқушы бір-бірімен өзара сөйлеседі):
- Сен тамақты күніне неше рет ішесің?
- Мен тамақты күніне төрт рет ішемін.
- Бүгін таңертең сен не іштің, не жедің?
- Мен айран ішіп, май мен нан жедім.

93
- Сенің сүйікті тамағың не?
- Менің сүйікті тамағым – қуырдақ.
- Қазақтың дастарқанының басты тағамы не?
- Қазақтың дастарқанының басты тағамы – ет.
Бекіту (бүгінгі сабақтан қандай ой түйдіңдер. Тест 
жұмысы).
1. Қазақтың басты ұлттық тағамы не?
а) айран;                    б) ет;
ә) шұжық;                    в) қазы.
2. Қазақтың ұлттық сусынын көрсет: 
а) қымыз;                    б) сүт;
ә) шырын;                    в) су.
3. Дастарқанға ең алдымен не қойылады? 
а) сүт;                            б) қант;
ә) сусын;                     в) нан.
4. Сөйлем мүшелері нешеге бөлінеді?
а) 3;                               б) 5;
ә) 5;                                в) 2.
5. Тұрлаулы мүшелерді көрсет: 
а) толықтауыш, анықтауыш;
ә) пысықтауыш, анықтауыш;
б) бастауыш, баяндауыш;
в) толықтауыш, бастауыш.
6.  Кім?  Не?  деген  сұраққа  жауап  беретін  сөйлем            
мүшесі:
а) анықтауыш; 
           б) бастауыш;
ә) толықтауыш;                в) пысықтауыш.
Үйге тапсырма: 2-тапсырма, 150-бет.
Бағалау.

94
Тиыштық ӘБЕТАЕВА,
Астана қаласындағы 
№35 мектеп-лицейінің
қазақ тілі пәнінің мұғалімі.
МАТЕМАТИКАЛЫҚ               
ДЫБЫСТЫҚ МІНЕЗДЕМЕ   
(4-сынып)
Сабақтың  мақсаты:  1)  «Менің  күнделігім»  модулі 
бойынша  алған  білімдерін  тиянақтау.  Сатылай  кешенді 
талдай  отырып  дыбыстың  ерекшелігін,  олардың 
өзіндік  табиғатын  зерттеу;  2)  оқушылардың  есте  сақтау 
қабілеттерін дамыту, оқушыға фонетикалық материалды 
ғылыми түрде меңгерту; 3) сауатты түрде көшіріп жазуға, 
сөйлеу машығын қалыптастыруға үйрету.
Түрі: білімді бекіту сабағы. 
Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, талдау, тест. 
Көрнекілігі: слайд, сөзжұмбақ, мақалдар.
Қолданылатын  технология:  сатылай  кешенді                 
талдау. (І деңгей).
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
а) Амандасу, түгелдеу.
ә) Оқушыларды сабаққа дайындау.
б) Сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.

95
ІІ. Жаңа тақырып.
1. Мұғалімнің кіріспе сөзі:
-  Тіл  білімінің  фонетика  саласы  бойынша  СКТ 
технологиясының  бірінші  деңгейін,  яғни,  дыбыстарға 
математикалық  тәсілмен  дыбыстық  мінездеме  беруді 
көрсетеміз. Бұл тәсіл оқушыларды сауатты түрде көшіріп 
жазуға,  мұғалімнің  дауыстап  талдауын  құлағымен  есту 
арқылы  санасында  тұрақтандыруға,  сөйлеу  машығын 
қалыптастыруға  үйретеді.  Оқушы  фонетикалық  мате-
риалды  ғылыми  тілде  меңгереді.  Өйткені  бұл  талдауда 
ережелердің барлығы сөйлеу тіліне келтірілген.
2.  Нәтиже  сабақ  (Модуль  бойынша  алған  білімдерін 
тексеру).
а) 1-слайд. Сөзжұмбақ шешу.
ә) 2-слайд. Суреттер арқылы топпен жұмыс.
1-топ. Суреттегі оқу құралдарымен сөйлем құру.
Дүйсенбінің сабақ кестесін жаз.  
2-топ.  Менің,  сенің  есімдіктерін  қолданып,  сурет 
бойынша сөйлем құру.
Бүгінгі күннің сабақ кестесін жаз.
3-топ.  Үшін  септеулігін  қатыстырып,  сурет  бойынша 
сөйлем құру.
Жұма күнінің сабақ кестесін жаз.
б) «Кім жылдам?» ойыны.
Мақалдарды бірінші топ бастайды, екі топтың қайсысы 
бірінші аяқтайды.
Оқу – білім қазығы, адамдықтың азығы.
Білекті бірді, білімді мыңды жығар.
Ақыл азбайды, білім тозбайды.
Мектеп - кеме, білім - теңіз.