Материалдары

 
124 
1) зерттелетін мәселенің гипотезасын құру.  
2) жоспар жасау.  
3) эксперимент, тәжірибе жүргізу.  
4) қорытындылар, тұжырымдар жасау. Мұндай жұмыстардың  ойдағыдай 
іске асырылуы, төмендегі талаптардың орындалуына байланысты: 
а) Бақылау мен зерттеуге алынған құбылыс жеке дара болу керек.  
ә)  Зерттейтін  құбылыстар  мен  процестер  жайында  жасалатын  гипотеза 
мейлінше  қарапайым,  оқушылардың  жас  ерекшелігі  мен  бұрын  алған  біліміне 
тікелей сүйенетіндей болғаны жөн.  
б)  Әрбір  жүргізілетін  зерттеу  жұмысы  нақтылы  бір  мақсатқа  жетуді 
көздейтін  болсын.    Өзіндік  жұмыстар  оқушының  дүниетанымына,  ізденімдік 
қабілетінің  дамуына,  тұлға  ретінде  қалыптасуына  ықпал  етеді.  Сонымен  қатар, 
өздігінен  ой  қорытып,  шешім  шығаруға,  дұрыс  сөйлеп,  сауатты  жазуға,  тіл 
байлығын арттыруға жәрдемдеседі.  
Өзіндік жұмыстың тиімділігі неде?  
1.Оқушының жеке қабілеттілігі айқындалады.  
2.Іштей бір-бірінен қалмауға ұмтылады.  
3.Кез елген қиыншылыққа төзуге икемденеді.  
4.Оқушы мен мұғалім арасында ізгілікті қарым- қатынас орнатылады.  
5.Оқушы ойын ашық айта алуға, пікір айтуға, алмасуға үйренеді.  
6.Бала мәселенің ең негізгі түйінін табуға дағдыланады.  
7. Оқушылардың шығармашылық белсенділігі артады.  
8.Әр  бала  шамасына  қарай  бағаланады.  Өзіндік  жұмыстар  арқылы  өз 
бетімен  дами  алатын,  қиындықтарға  төзе  білетін,  белсенді,  білімді, 
танымдылық құзіреттіліктері қалыптасқан жеке тұлға тәрбиеленеді. 
 
Пайдаланған әдебиеттер: 
 
1.  Оқушылардың  оқу  белсенділігін  арттыру  жолдары.  Т.Сабиров. 
Алматы, Мектеп, 1978 ж. 
2. «Бастауыш сынып» журналы №12, 2013 ж. 3,4 бет. 
 
 
 
СТУДЕНТ - ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ СУБЪЕКТІСІ 
 
Искакова Г.Ж., Тлегенова А.Т. 
Көкшетау қ., Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті 
G.Ristina@mail.ru
 
 
Студенттік  жас  (18-25  жас)  адам  өміріндегі  ерекше  кезең  болып 
табылады, себебі «жалпы мәні бойынша және негізгі заңдылықтары бойынша 
1-ден 25-ке дейінгі жас, балалық даму кезеңдері қатарындағы ақырғыдан гөрі, 
кемелді жас кезеңдерінің қатарында бастапқы буын болып табылады».[1:255] 
Студенттің  проблемасын  ерекше  әлеуметтік-психологиялық  және  жас 

 
125 
ерекшелік  категориялар  ретінде  қою  еңбегі  Б.Г.  Ананьевтің,  Б.Г.  Ананьевтің 
өзінің, 
Н.В. 
Кузьминаның, 
Ю.Н. 
Кулюткинның, 
А.А. 
Реанның, 
Е.И.Степанованың  зерттеулерінде,  сондай-ақ  П.А.  Просецкий,  Е.М.  Никиреев, 
В.А.  Сластенин,  В.А.  Якунин  және  т.б.  еңбектерінде  осы  проблема  бойынша 
бақылаулардың 
үлкен 
эмпирикалық 
материалдары 
жинақталған, 
эксперименттер  мен  теоретикалық  жалпылаудың  нәтижелері  келтіріледі.  Осы 
көптеген  зерттеулердің  мәліметтері  студентті  әлеуметтік-психологиялық  және 
психологиялық-педагогикалық  позициялы  оқу  іс-әрекетінің  ерекше  субъекті  
ретінде сипаттауға мүмкіндік береді. 
Студенттік  кез  –  бұл  ерекше  әлеуметтік  категория,  жоғарғы  білім  беру 
институтымен ұйымдастырыла біріктірілген адамдардың ерекшеқауымдастығы. 
Бұл  әлеуметтік-кәсіби  категория  ХІ–ХІІ  ғғ.  алғашқы  университеттер  пайда 
болғаннан  бері  тарихы  құрылған.  Студенттік  шақ  білімдер  мен  кәсіби 
іскерліктерді мақсатты, жүйелі игеруші, ұйғарылғандай, табанды оқу еңбегімен 
айналысатын 
адамдарды 
қамтиды. 
Әлеуметтік 
топ 
ретінде 
кәсіби 
бағыттылығымен, 
болашақ 
мамандыққа 
тұрақты 
қатынастың 
қалыптасқандығымен 
сипатталады, 
бұның 
өзі 
кәсіби 
таңдаудың 
дұрыстығының, 
студенттің 
таңдап 
алған 
мамандық 
жайлы 
ойының 
барабарлығы  мен  толықтығының  мәні  болып  табылады.  Соңғысы  мамандық 
қоятын  талаптар  мен  кәсіби  іс-әрекеттерін  білуді  қамтиды.  Зерттеулер 
нәтижелерінің  көрсетуінше,  студенттердің  мамандық  жайлы  елестету  деңгейі 
(біркелкіжәне  біркелкі  емес)  оның  оқуға  деген  қатынасының  деңгейімен 
теңестіріледі:  студент  мамандық  жайлы  неғұрлым  аз  білсе,  соғұрлым  оның 
оқуға  деген  қатынасы  жағымсыз  болады.  Сонымен  бірге  студенттердің 
көпшілігі оқуға жағымды қатынаста екені көрсетілген.  
Әлеуметтік  –  психологиялық  аспектіде  студенттік  кезең  басқа  топтармен 
салыстырғанда,  білімділіктің  неғұрлым  жоғары  деңгейімен  және  танымдық 
мотивацияның  жоғары  деңгейімен  ерекшеленеді.    Сонымен  бірге  студенттік 
шақ  –  әлеуметтік  қауым,  яғни  ол  аса  жоғары  әлеуметтік  белсенділік  пен 
интеллектуалдық 
және 
әлеуметтік 
кемелділіктің 
жеткілікті 
үйлесімді 
арақатынасымен  сипатталады.  Студенттік  кездің  осы  ерекшелігін  есепке  алу 
оқытушының  әр  студентке  педагогикалық  қарым-қатынас  партнері  ретінде, 
оқытушы  үшін  қызықты  тұлға  ретіндегі  қатынастарының  негізінде  жатыр. 
Тұлғалық-іс-әрекеттік  тұрғыдан  студент  белсенді,  өз  іс-әрекетін  өз  бетінше 
ұйымдастыратын 
педагогикалық 
өзара 
әрекеттесу 
субъектісі 
ретінде 
қарастырылады.  Оған  танымдық  және  коммуникативтік  белсенділіктің  нақты 
кәсіби-бағдарланған  міндеттерді  орындауға  деген  ерекше  бағыттылық  тән. 
Студенттік  кез  үшін  оқытудың  негізгі  формасы  таңбалық-контекстік  болып 
табылады (А.А. Вербицкий). 
Студенттік  кезді  әлеуметтік-психологиялық  сипаттау  үшін  маңыздысы 
адам  дамуының  осы  кезеңінің  қалыпты  экономикалық  тұрақтылықтың 
қалыптасуымен,  ата-аналық  үйден  кетіп,  өзінің  отбасын  құрумен  байланысты 
болуы.  Студенттік  кез  –  адамның,  жалпы  тұлғаның  қалыптасуының,  сан  алуан 
қызығушылықтардың  көрінулерінің  орталық  кезеңі.  Бұл  спорт  рекордтарын 
орнату,  көркемөнер,  техникалық  және  ғылыми  жетістіктерге  жету,  адамның