Мамаева Л. А., Муратбекова Қ. М., Нұрдан Д

36 

 

                                       ПФ=НМФ · РИЗД   (7) 

Мұндағы; РИЗД — берілген шикізат түрінен өнімді өндіру көлемі  

Алынған мәліметтерді кестеге толтырады. 

 

1-Кесте. Шикізаттың жоспарлық қажеттілігін есептеу 

 

Нақты  ылғалдылықта  шикізат 

пен 

шикізат 

қоспасының 

шығындалу нормасы, кг/т 

Макарон 

өнімдерін 

өндіру көлемі, т 

Шикізатқа 

жоспарлық 

қажеттілік, кг 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Базистік ылғалдылыққа (14,5%)  қайта есептегенде шикізатты есептеу РСФ 

(кг) мына формуламен анықталады: 

 

РСФ=ПФ (100-WФ) / (100-WМ)  (8) 

 

Ылғалдылығы  13%  төмен  өнімдерді  өндіру  кезінде  шикізаттың  нақты 

шығынын анықтау үшін ылғалдылық бойынша айырмашылыққа байланысты 

туындалатын  шикізаттардың  қосымша  шығындарына  түзету  енгізіледі,  оны 

мына формуламен анықтауғ болады: 

 

О = (НПМЛ II – НМПЛ I)  НИЗД    (9) 

 

Мұндағы; НПМЛ II және НМПЛ I — сәйкесінше  ылғалдылығы төмен 

және  ылғалдылығы  13%  өнімдер  үшін  ұнның  жоспарлық  шығындалу 

нормасы  

О  —  ылғалдылығы  13%  төмен  өнімдер  үшін  шикізат  шығынын  анықтау 

кезіндегі түету, кг; 

Н — есептік кезеңде өндірілген ылғалдылығы төмен өнім сапасы, т.  

2  п.  алынған  нәтижелерді  қоя  отырып,  шикізат  пен  қоспалар  шығындарын 

есептейді де, кестені толтырады.  

 

2-кесте. Шикізаттың нақты шығынын есептеу 

 

 

Барлығы                                         Σ Р0СФ 

Шикізат  пен 

қоспалар 

Жоспарлық 

қажеттілік 

Шикізаттың 

орташа  өлшенген 

нақты 

ылғалдылығы, % 

Ұнның 

базистік 

ылғалдылығы, 

% 

Шикізат 

шығыны, кг 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

37 

 

 

4. Шикізаттың нақты шығындалу нормасын анықтау  

1 т шаққанда шикізаттың нақты шығындалу номасы: 

                                         

НСФ = Р0СФ / РФ    (10) 

 

Мұндағы: Р0СФ – шикізаттың нақты шығындалу; 

РФ – кәсіпорынның макарон өнімдерін нақты өндіруі, кг/т. 

Жүргізілген  есептеулер  нәтижесінде  шикізаттың  жоспарлық  және  нақты 

шығындалу нормасын салыстыра отырып, үнемділікті немесе шикізатты көп 

шығындауды анықтайды.  

 

                                      ЭС = НСПЛ – Н0СФ, кг/т    (11) 

Өнімнің барлық өндірісіне үнемдлік немесе аса шығында 

 Э0 = ЭС · РФ, кг  (12) 

Тапсырма  бойынша  шикізаттың  нақты  шығыны  мен  1  кесте 

мәліметтері бойынша шикізаттың жоспарлық шығындалуын талдай отырып, 

қалған  шикізат  түрлері  бойынша  үнемдеуді  немесе  аса  шығындауды 

анықтайды.  

Жұмыс бойынша есептік кезеңде шикізаттың шығындалу нормасын орындау 

туралы қорытынды шығарады.  

                                 

Бақылау  сұрақтары 

1. Кәсіпорында шикізаттың жоспарлық шығындалу нормасы дегеніміз не? 

2. Есептелетін және қайтымсыз ұн шығындары неден құралады? 

3. Кәсіпорында нақты шикізат шығынын қалай анықтайды? 

4. Кәсіпорында ұн шығынын талдау қандай реттілікте жүргізіледі? 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1 

Общая    технология    пищевых    производств.  /Под  ред.    Ковалевской 

Л.П. – М.: Колос, 1993.  –384б. 

2 

Сборник    технологических    инструкций    для    производства  хлеба  и  

хлебобулочных    изделий.  Министерство    хлебопродуктов  СССР,  НПО 

«Хлебаром». – М.: Прейскурантиздат,  1989.  – 494б. 

3 

Пучкова  Л.И.,  Поландова  Р.Д.,  Матвеева  И.В.  Технология  хлеба, 

кондитерских  и  макаронных  изделий.  Часть  1.  Технология  хлеба.  –  СПб.: 

ГИОРД, 2005. – 559 б. 

 

 

 

 

 

 

 

 

38 

 

№ 8 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС 

 

Үгілмелі 

жартылай 

фабрикатты 

дайындау 

дәне 

сапа 

көрсеткіштерін анықтау  

 

Жұмыс  мақсаты:  Үгілмелі  жартылай  фабрикатты  дайындау  дәне  сапа 

көрсеткіштерін анықтау дағдыларын меңгеру 

Қолданылатын  құрал-жабдықтар:  шикізаттар,араластырғыш,  пеш,  қамыр 

илеуші машиналар, қалыптар, әрлеуіштер, т.б. 

 

Теориялық бөлім 

Үгілмелі жартылай фабрикат құрамында қант пен май мөлшері жоғары 

болуына,  белгілі  бір  ұн  сапасына  және  технологиялық  үдерісті  жүргізуге 

байланысты түзілетін үгілгіштік салдарынан аталуын тапты. 

Үгілмелі жартылай фабрикат қоспасыз және қоспамен дайындалады. 

 

1-кесте. Негізгі үгілмелі жартылай абрикат рецептурасы (1 т жартылай 

фабрикатқа шаққанда шикізат шығыны, кг) 

 

Шикізаттың аталуы 

Құрғақ 

заттардың 

массалық үлесі, % 

Негізгі үгілмелі №16 

Жоғары  сұрыпты  бидай 

ұны 

85,50 

515,42 

Себуге  арналған  жоғары 

сұрыпты бидай ұны  

85,50 

41,24 

Құмшекер 

99,85 

206,17 

Меланж 

27,00 

72,16 

Сары май 

84,00 

309,25 

Сода  

50,00 

0,52 

Көмірқышқылды 

аммоний  

0,00 

0,52 

Эссенция 

0,00 

2,07 

Тұз  

96,50 

2,06 

Барлығы  

- 

1149,41 

Шығымы   

- 

1000,00 

Құрғақ  заттар  мөлшері, 

% 

- 

94,50 

                                                                            

Үгілмелі қамыр  үшін желімтек мөлшері 28 - 34% міндетті әлсіз сапалы 

ұн  қолданылады.  Мөлшері  мен  күші  жоғары  болғанда  қамыр  созылмалы 

болады.  Ал  аз  мөлшерде  әз  желімтек  болғанда  қамыр  үгілгінш  болады. 

Қамыр химиялық қопсытқыштармен иленеді.