3.3 М емлекеттік эталондар базасын жасау
Республиканың
өнеркэсіп
өндірісінде
жоғарғы
технологияларды енпзу - өндірістщ сұранысына жауап оеретін,
қазіргі заманғы эталондық оазасынсыз мүмкін емес.
ҚР-да шама бірліктерінің эталондық базасын жоспарлы түрде
жасау
жэне
дамыту
мақсатымен
өлшеулердің
бірегейлігін
қамтамасыз етуде экономикалық саланың мүқтаждығын толық
қанағаттандыруға
бағытталған,
ҚР-ның
үкіметінің
ұлттық
эталондық базасын өркендету бағдарламасы қабылданды.
Осы бағдарламаны іске асыру республикада өлшеулердің
деңгейін едэуір көтеруге, республикада метрологияны жаңа сапалы
деңгейге көтеруге мүмкіндік береді. Қазақстанның өндірістік
кәсіпорындарында алдыңғы қатарлы қарқынды технологияны
толық қамтамасыз етуге, себебі үзақ мерзімдік «Қазақстан-2030»
стратегияға лайықты, республиканың экономикалық өсуі, жоғары
деңгейдегі шетел инвестициясы салынған, дамыған рыноктық
экономикаға негізделді. Ал қолайлы инвестициялық климатты
жасаудың жағдайының бірі жэне индустралды технологиялық
стратегияны
қүрастыру
елдің
жетілген
метролгиялық
инфраструктурасы жэне өлшеулердің жеткен деңгейі болып
табылады.
ВТО-ға өту қарсаңында эталондық базаны тиісті деңгейге
көтеру - біздің өнімдерді мойындау, дайындаған өнімдердің
сапасына сенімділік көрсету. Осы мақсатпен халықаралық деңгейде
Халықаралық өлшем жэне салмақ бюросы шеңберінде (ХӨСБ)
халықаралық кілтті салыстыру жүргізіледі, олардың нәтижелері
ХӨСБ
деректерінің
базасына енгізіледі.
Соның
арқасында
Қазақстан Республикасы, республикада жүргізілген өлшеулердің
нэтижелерін шетелде мойындауға мүмкіндік алады.
МКА Келісімін іске асыру
- Қазақстан жэне басқа мемлекеттер
арасында одан да кеңірек қамтылған келісімдерге қол қою үшін
өлшеулердің нэтижелерін мойындау туралы, сенімді техникалық
база
қүруға:
сынақтау,
экономика
саласында
сэйкестік
сертификатты бағалау, саудада, ғылыми-техникалық іс-эрекетте,
соның арқасында отандық өндірушілердің қосымша шығындарды
болдырмауына, өнімдерді экспорттаған кезде, басқа елдерде
қайталап сынақты жүргізбеуге жағдай жасайды.
72
ҚР-ның 2000 жылғы 7 маусымындағы «Өлшеудің бірегейлігін
қамтамасыз ету туралы» Заңының 10 бапында сәйкес ҚР-да
өлшеудің бірегейлігін қамтамасыз етудің Мемлекеттік жүйесінің
техникалық негізін мемлекеттік шама бірліктерінің эталондары
қүрайды, жэне жасау, үстап түру мемлекетпен іске асырылады.
ҚР-ның аймағында өлшеулердің бірегейлігін қамтамасыз ету
үшін жэне эталондық өлшеу нәтижелерін өзара мемлекетарапық
жэне
халықаралық
деңгейде
мақүлдау
үшін
физикагтық
шамалардың бірліктерінің эталондық базасы қызмет етеді.
Республиканың
өндірістерінде
өнімдердің
жоғаргы
технологиясын енгізу, өндірістің сүранысына жауап беретін қазіргі
заманның эталондық базасына негізделеді.
Қазіргі уақытта Қазақстанда 10 миллионнан астам өлшеу
қүралдары пайдаланылады, соның ішінде: салмақ бірліктер
эталондары, үзындықтың, қысымның, ауыспалы және түрақты ток
қуаты, электрлік сыйымдылық, кедергілер, рН, салыстырмалы
ылғалдылық, сүйықтықтың кинематикалық желімділігі жэне
тығыздығы, астықтың жэне астық өнімдерінің сулығы, (меншіктік)
электрлік өткізгіштік, температураның, сынушылық көрсеткіші ж.б.
Қазіргі уақытта мемлекеттік эталондық базадан басқа
республиканың эталондық базасы 17 жүмысшы эталондарын жэне
29 эталондық қүрал жабдықтардың бірліктерін есепке алады.
Сонымен, мемлекеттік салалық бағдарламаларды іске асыру
бойынша 1999 жылдан бастап эталондар жэне эталондық қүрал
жабдықтардың 60 бірліктері сатып алынды.
ҚР-ның этапондъщ базасы.
Қазіргі уақытта ҚР эталондық
базасы РМК
«ҚазМетрИн» қарамағында. 2007 жылдың басында
Мемлекеттік эталондардың жэне эталондық қүралдардың бірліктік
саны 74 қүрады. Сақгаушы — ғалымдар 31 кісіден түрады. Шама
бірліктерінің эталондары төмендегіден түрады:
- 5 қысым бірліктерінің мемлекеттік эталондары;
| 4 температура бірліктерінің Мемлекеттік эталондары;
- 2 салмақтық бірліктердің Мемлекеттік эталондары;
- үзындық бірлігінің Мемлекеттік эталоны;
- уақыт және жиіліктің эталондары.
Бағдарламаларды іске асыруда сатып алынгандар:
| 1999-2000 жылдары - І0 бірлік эталондар жэне эталондық
қүрал-жаб ды қтар;
- 2001 жылы - 13 бірлік эталондар жэне эталондық құрал-
жабд ы қуар;
}і
- 2002 жылы - 3 бірлік эталондар жэне эталондық құрал-
жабдықтар;
- ■' ,
;;
- 2Ө63 жылы 1 13 бірлік эталондар және эталондық құрал-
жабдықтар;
'
Л ■
| 2004 жылы - 4 бірлік эталоңдар жэне эталондық құрал-
жабдыктар;
&
^
- 200$ жылы - 7 бірлік эталондар жэне эталондық құрал-
жабдыктар;
...
Й Н м Ш ш Н Н
- 2006 жылы - 10 бірлік эталондар жэне эталондық құрал-
жабдціқтар;
^
- І007 жылы - 9 бірлік эталондар жэне эталондық құрал-
жабдьіқтар;
- 2008 жылы - 2 бірлік эталондар.
.
^ ҚР-ның
эталондық
базасы
экономиканың
барлық
салаларының дамуына кызмет істейді, сонымен бірге стратегиялық
маңыздысы мыналар сияқты:
- азаматтардың денсаулығы жэне өмірінің қауіпсіздігін
камтамасыз ету, сонымен бірге диагносттеу жэне адам ауруын
емдеу, елді коргау;
- қоршаган ортаны бақылау, сонымен бірге ауаның, судың
жэне топырақтың ластануын, радиациялық бақылау;
- көлік қозгалысының қауіпсіз^ігі;
- энергетика ж.б.
- -
--■
Эталондар -
күрделі өлшемдік кешендер болғандықтан, РМК
«ҚазМетрИн»-де олардың жагдайына қараумен жэне дамытумен
жогары квалификациялы, сактаушы - галымдар құзіреті берілген
мамандар шұғылданады.
Сацтаушы
- галымдар эталондардың біркелкі жұмысы үшін
жагдайды қамтамасыз етеді, эталондардан жұмысшы өлшеуіш
құралдарына біряіктердің өлшемін беруді қамтамасыз етеді,
эталондарды жетілдіру бойынша гылыми-зерттеу жұмыстарын,
оларды аттестаттау, халықаралық эталондармен жэне басқа
елдердің
ұлттық
эталондарымен
салыстыру
бойынша
эксперименталды зерттеулер жүргізеді.
Эталондъщ ортальщты күтіп ұстау
Эталондык орталыкты күтіп үстауга келесі іс-шаралар жүргізу
ұйгары лган:
74
Достарыңызбен бөлісу: |
