120
Бџл ћарар арабтардыѓ Иерусалиммен соѕысы жќне Израильдiѓ
Палестина араб мемлекетiне берiлген жердiѓ едќуiр б'лiгiн жќне
Иерусалим ћаласыныѓ батыс б'лiгiн басып алѕанда ћабылданѕан
болатын. Шыѕыс Иерусалим Иорданияныѓ ћарамаѕында ћалды.
Ћаланыѓ бџлайша б'лiнуi 1949 жылы 3 сќуiрде екi ел арасында жасал-
ѕан уаћытша бiтiм де растайды.
1950 жылдыѓ 23 ћаѓтарында кнессет (парламент) Иерусалимдi
Израиль мемлекетiнiѓ астанасы деп жариялады. 1967 жылѕы соѕыс
кезiнде Израиль Шыѕыс Иерусалимдi ћосып алатынын мќлiмдедi.
1980 жылдыѓ 30 шiлдесiнде Израиль кнессетi арнайы заѓ ћабылдап,
бљкiл Иерусалимдi Израильдiѓ мќѓгi жќне б'лiнбес астанасы деп
жариялады.
Ћауiпсiздiк кеѓесi мен БЏЏ Бас Ассамблеясы Израильдiѓ бџл
акцияларыныѓ заѓдылыѕын танудан бас тартты, оларды халыћара-
лыћ ћџћыћты бџзушылыћ деп жариялады.
Израиль БЏЏ мен дљниежљзiнiѓ к'птеген мемлекеттерiнiѓ пiкiрiн
елемедi, ћалада еврей кварталдарын кеѓейтiп, еврейлердiѓ санын
к'бейттi, керiсiнше араб халћыныѓ саны азайды.
Палестинаны азат ету џйымы Шыѕыс Иерусалимдi Иордан 'зенi-
нiѓ Батыс жаѕалауы мен Газа секторында ћџрылатын дербес Палестина
мемлекетiнiѓ астанасы деп жариялауды талап еттi.
ЋАЗIРГI КАИРДIЃ MТКЕНIНЕН
Ќмiр Бейбарыс 1260 жылы Египеттiѓ сџлтаны болып,
елдi 17 жыл 2 ай жќне 12 кљн биледi. Бала кезiнде Дамас-
кiде 800 динарѕа ћџлдыћћа сатылѕан болатын. Шашы
сарѕыш, к"зi к"к, бiр к"зiн аћ басћан. Дауысы "те зор
болѕан. Сирияда моѓѕолдарды екi мќрте талћандаѕан.
К"птеген каналдарды, кеме жасайтын верфьтердi ћайта
салдырѕан. Ќскердi ћайта ћџрѕан. Барлыћ iшiмдiк орын-
дары мен жез"кшелер љйлерiн жаптырѕан. Ќдiлдiк Сарайын
салдырып, онда ќрбiр жексенбi жќне жџмада арыз-
данушыларды тыѓдаѕан, шетел елшiлерiн ћабылдаѕан.
1264 жылы ќйелдерге шалма киюге тыйым салѕан.
Захирия медресесi мен "зiнiѓ атындаѕы мешiттi салдырѕан.
Мешiттiѓ т"рт бџрышты аумаѕы (т"рт жаѕы да 100 м ша-
масында) биiктiгi 11 м мыћты ћабырѕалармен ћоршалѕан.
1279 жылы билiк басына Калаун ќулетi келдi. Калаун
да ћыпшаћ даласынан шыћћан, сџлтан ас-Салих 1000 ди-
нарѕа сатып алѕан ћџл болатын. Кеѓ иыћты, алып денелi
наѕыз батырдыѓ "зi болѕан. Ћыпшаћ тiлiнде с"йлеген.
1284—1285 жж. Каирде кесененi, аурухананы жќне
медресенi бiрiктiретiн кешен салдырѕан. Ћазiр оныѓ тек
121
ћираѕан орны ѕана жатыр. Медресе мен кесене аса ерекше
ѕимараттар деп саналады, оларѕа туристер к"п келедi.
ПАЛЕСТИНА МЕН ИЕРУСАЛИМ ТУРАЛЫ
Палестина 1516 жылдан Осман империясыныѓ ћџра-
мында болып, 1918 жылы Палестина Англияныѓ баћы-
лауына к"штi. 1947 жылы 29 ћарашада БЏЏ Бас Ассам-
блеясы Палестинаны екi мемлекетке б"лу ж"нiнде ћарар
ћабылдады. Аумаѕыныѓ 44
%-ы (11,1 мыѓ шаршы шаћы-
рым) арабтарѕа, 56
% (14,1 мыѓ шаршы шаћырым) —
Израиль мемлекетiне берiлуге тиiс болды. Иудей, хрис-
тиан жќне мџсылман дiндерiнiѓ ћасиеттi орындарын ћор-
ѕау маћсатында Иерусалим ћаласы ерекше халыћаралыћ
режiмi бар тќуелсiз ќкiмшiлiк бiрлiк болып ћалуѕа тиiстi
едi.
Араб елдерiнiѓ 1948—1949 жылдардаѕы Израильге
ћарсы соѕысы арабтардыѓ жеѓiлiсiмен жќне Палестина араб
мемлекетiне тиiстi жердi б"лiнуiмен аяћталды. Израиль
6,7 мыѓ шаршы шаћырымды жќне Иерусалимнiѓ батыс б"лi-
гiн, Иордания — Иордан "зенiнiѓ батыс жаѕалауын, Еги-
пет — Жерорта теѓiзi бойындаѕы Газа ауданын басып алды.
1950 жылы Израиль БЏЏ ћарарын бџзып, батыс Иеруса-
лимдi "зiнiѓ астанасы деп жариялады.
1967 жылѕы 6 кљндiк соѕыс барысында Израиль Иордан
"зенiнiѓ батыс жаѕалауын, Газа мен Шыѕыс Иерусалимдi
басып алды. 90-жылдарда Израиль мен Палестинаны азат
ету џйымы арасында келiсс"здер басталды. ПАЏ Палестина
мемлекетiн ћџруды жќне Шыѕыс Иерусалимдi ћайтаруды
талап етедi. Иерусалим таѕдыры Палестина — Израиль
арасындаѕы бiтiмге кедергi болды. 2000 жылдыѓ 25 ћыр-
кљйегiнде Израиль Шыѕыс Иерусалимдегi Ѕибадат тауын
(онда Сыѓсу ћорѕаны мен мџсылмандардыѓ басты киелi
орындары — Аль-Аћса жќне Омар мешiттерi орналасћан)
БЏЏ Ћауiпсiздiк кеѓесiнiѓ ћарауына беруге џсыныс жасады.
ТАЯУ ШЫЅЫСТАЅЫ ЖАЅДАЙЅА БАЙЛАНЫСТЫ
КСРО ЉКIМЕТIНIЃ МЌЛIМДЕМЕСI
5 шiлде, 1967 жыл.
Бљгiн, 1967 жылдыѓ 5 шiлдесi кљнi, Израиль Бiрiккен
Араб Республикасына ћарсы соѕыс ћимылдарын бастады,
с"йтiп басћыншылыћ жасады.
122
Израиль љкiметi к"ршi араб мемлекетiне ћарсы бас-
ћыншылыћ жасап, БЏЏ Жарѕысын, халыћаралыћ ћџћыћ-
тыѓ ћарапайым нормаларын бџзды. Кеѓес Одаѕы "зiнiѓ
БАР, Сирия, Ирак, Алжир, Иордания жќне басћа араб
елдерiнiѓ халыћтарын батыл ћолдайтындыѕын мќлiмдедi.
СССР и страны Африки (1963—1970 гг.).
Документы и материалы. М., 1982. Т. 2.
С. 37-38.
КСРО МЕН ИРАК РЕСПУБЛИКАСЫ АРАСЫНДАЅЫ
ДОСТЫЋ ПЕН ЫНТЫМАЋТАСТЫЋ ТУРАЛЫ КЕЛIСIМ
1972 жыл.
КСРО мен Ирак республикасы... империализмге, отар-
шылдыћћа... жќне реакцияѕа ћарсы жќне халыћтардыѓ
тќуелсiздiгi мен ќлеуметтiк даму љшiн кљрес идеяларымен
жiгерленiп осы келiсiмдi жасады жќне мына т"мендегiлерге
келiстi.
1-бап. ...Келiсушi жаћтар екi жаћ жќне олардыѓ халћы
арасында мызѕымас достыћ ћатынасы "рiстеп, жан-жаћты
ынтымаћтастыћ дами беретiндiгiн мќлiмдейдi...
9-бап. ...Келiсушi Жаћтар екi елдiѓ ћауiпсiздiгi маћса-
тында олардыѓ ћорѕаныс ћабiлетiн одан ќрi бекiте беру
ж"нiндегi ынтымаћтастыћты одан ќрi дамыта бердi.
Сборник действующих договоров,
соглашений, конвенций, заключенных
СССР с иностранными государствами.
Выпуск XXVIII. М., 1974. С. 24—26.
Республика президентiнiѓ мiндетiн атћарушы ретiнде
мен мынаны мќлiмдемекшiмiн: бiз елде Кеѓес ќскери ћыз-
меткерлерiн ћалдыруды "тiнемiз. Бiздiѓ халћымыздыѓ,
ћарулы кљштерiмiздiѓ, Араб социалистiк одаѕы мен љкiмет
басшылыѕыныѓ тiлегi мен еркiнiѓ негiзiнде мен тiптi осы
ћызметкерлердiѓ санын к"бейтудi "тiнбекшiмiн.
А. Садат. Октябрь, 1970. // Правда.
1977, 19 октября.
КЕЃЕС ЉКIМЕТIНIЃ ТАЯУ ШЫЅЫСТАЅЫ ЖАЅДАЙ
ТУРАЛЫ МЌЛIМДЕМЕСI
Таяу Шыѕыста саяси реттеудiѓ жоћтыѕынан таѕы да
соѕыс ћимылдары бџрћ ете тљстi...
Достарыңызбен бөлісу: |
