М., Бекiш Р., (ћџраст.) 2005 "Мектеп" баспасы, к#ркем безендiрiлуi, 2013 Барлыћ ћџћыћтары ћорѕалѕан Басылымныѓ мљлiктiк ћџћыћ тары "Мектеп" баспасына тиесiлi

41
2. Елде  мемлекет  басшысы  ретiнде  президентсiз  респуб-
ликалыћ  ћџрылыс  енгiзiлiп,  жоѕары  билiк  Џлы  Халыћ
Хуралы  мен  ол  сайлайтын  љкiметке  берiлсiн.
3. Моѓѕол Халыћ Республикасыныѓ бiр жылдыѕы  Моѓ-
ѕол  мемлекетiнiѓ  ћџрылѕан  кљнiмен  бiрге  ќр  жылда  сол
ай  туѕан  сќттiѓ  6-сы  кљнiнде  мерекеленсiн.
4. “Билiгiн  к#пшiлiк  мойындаѕан”  [хандыћты]  басћару
жылы  сол  кљнi,  осы  жылдыѓ  14-iнен  бастап  “Моѓѕол
мемлекетiнiѓ  жылы”  деп  #згертiлсiн.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1917—1939 гг.). Документы  и  мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 698, 699, 702.
МОЃЅОЛ  ХАЛЫЋ  ЉКIМЕТIНIЃ  ЋЫЗЫЛ  АРМИЯ
БMЛIМДЕРIНIЃ  IШКI  МОЃЅОЛИЯ  ЖЕРIНЕ  КIРУIНЕ
БАЙЛАНЫСТЫ  ЕЃБЕКШI  АРАТТАРЅА [МАЛШЫЛАРЅА]
АРНАЅАН  ЉНДЕУI
25  маусым,  1921  жыл.
Барлыћ  моѓѕол  халћына!
Халыћ  армиясы  жаѕында  Кеѓестiк  Ресейдiѓ  Ћызыл
Армиясыныѓ  ќскерлерi  соѕысуда.  Олардан  ћорыћпаѓдар,
олар  тонаушылыћпен,  кiсi#лтiрушiлiкпен  айналысатын
гаминдер  немесе  Унгерннiѓ  аћ  жендеттерi  емес.  Ћызыл
Армия  бљкiл  дљниежљзiнiѓ  езiлген  халыћтарына  џлты
мен  дiнiне  ћарамастан олардыѓ  џлттыћ  азаттыћ  алуына
к#мектесуде.  Сондыћтан  да  оларды  басћалардыѓ  жерiн,
байлыѕын,  мал-мљлкiн  талап  алуѕа  џмтылатын  империа-
листiк  елдердiѓ  ћанћџмар  ќскерлерiмен  шатастыруѕа
болмайды.
Ћызыл  Армия  халыћ  бџћарасыныѓ  мљддесiн  бќрiнен
де  жоѕары  ћояды,  ол  ћараћшы  жендеттердi  талћандау
љшiн кљреседi  жќне  бiздiѓ  елiмiздiѓ  халћын  тонауѕа  ешћа-
шан  да  жол  бермейдi.
Ћызыл  Армия  Унгерндi  талћандаѕаннан  соѓ  Ресейге
ћайта  оралады.  Бiз  халыћты  еш  алаѓдамай  #з  тiршiлiгiн
жасай беруге шаћырамыз. Љрей  таратып,  мал-жанын
тастап  ћашып  кеткендер  ћатаѓ  жауапкершiлiкке  тар-
тылады.

42
5-АРМИЯНЫЃ  РЕВОЛЮЦИЯЛЫЋ  ЌСКЕРИ  КЕЃЕСIНIЃ
МОЃЅОЛ  ХАЛЋЫНА  ЉНДЕУI
2  шiлде,  1921  жыл.
Моѓѕолдар!  Сiздердiѓ  ћалаларыѓыз  бен  киiз  љйлерiѓiз,
монастырьлар  мен  храмдарыѓыз,  малдарыѓыз  бен  жайы-
лымдарыѓызѕа  тиiспеймiз.  Бiз  сiздерге  ћалай  #мiр  сљрудi
љйретпекшi  емеспiз,  бџрын  ћалай  #мiр  сљрсеѓiздер,  ћазiр
де  солай  #мiр  сљре  берiѓiздер.  ;з  елдерiѓiздiѓ  Џлы  халыћ
жиналысында  бљкiл  моѓѕол  халћы  ћалаѕан  #мiр  жолын
#здерiѓiз  таѓдап  аларсыздар.
Унгерн жќне оныѓ ћараћшылары талап алѕан мал-мљлiк
#зiнiѓ  бџрынѕы  иелерiне  ћайтарылып  берiледi.  Бiздiѓ
ћызыл  ќскерлер  Моѓѕол  халыћтыћ-революциялыћ  љкiме-
тiмен,  Моѓѕол  халыћтыћ-революциялыћ  Ћызыл  Армия-
сымен  толыћ  ынтымаћтасып  ћимыл  жасайтын  болады.
5-армияныѓ   Революциялыћ   Ќскери   Кеѓесi
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1917—1939 гг.). Документы и  мате-
риалы.  М.,  1960.  Т. 1.  С. 696-697.
МОЃЅОЛ  ХАЛЫЋТЫЋ-РЕВОЛЮЦИЯЛЫЋ  ПАРТИЯСЫ
  ОК-нiѓ  III  ТMТЕНШЕ  ПЛЕНУМЫНЫЃ  ШЕШIМI
Маусым,  1932  жыл.
Бљкiл  партияныѓ  ынтасы  мен  жџмысы  республиканы
жаѓа  типтегi  тќуелсiз  мемлекет  ретiнде  ныѕайтуѕа,  оныѓ
#ндiргiш  кљштерiн  барынша  дамытуѕа,  феодализмнiѓ
ћалдыћтарын  тљбiрiне  дейiн  жоюѕа,  елiмiздiѓ  шаруа-
шылыћ  дамуыныѓ  мiндеттерiне  сай  ћанаушы  элемент-
тердi  бiртiндеп  тежеуге,  елiмiздiѓ  ћорѕаныс  ћабiлетiн
ныѕайтуѕа,  капиталистiк  емес  жолмен  дамуѕа  к#шудiѓ
негiзiн  салуѕа  баѕытталуы  тиiс.
КЕЃЕСТЕР  ОДАЅЫ  МЕН  МОЃЅОЛ  ХАЛЫЋ  РЕСПУБЛИКАСЫ
АРАСЫНДАЅЫ  MЗАРА  КMМЕК  ТУРАЛЫ
ХАТТАМАДАН
12  наурыз,  1936  жыл.
Кеѓестiк  Социалистiк  Республикалар  Одаѕы  мен
Моѓѕол  Халыћ  Республикасыныѓ  љкiметтерi  осы  хатта-
маѕа  ћол  ћойды.

43
1-бап.  КСРО  немесе  Моѓѕол  Халыћ  Республикасыныѓ
аумаѕына  љшiншi  бiр  мемлекеттiѓ  тарапынан  шабуыл
жасау  ћаупi  т#нсе,  КСРО  мен  МХР  љкiметтерi  ћалыптас-
ћан  жаѕдайды  тез  арада  бiрiгiп  талћылауѕа  жќне  #з
аумаѕын  ћауiпсiздендiруге  ћажеттi  шаралардыѓ  барлыѕын
ћолдануѕа  мiндеттенедi.
2-бап.  КСРО  жќне  МХР  љкiметтерi  келiсушi  жаћтар-
дыѓ  бiреуiне  ќскери  шабуыл  жасалѕан   жаѕдайда  бiр-
бiрiне  кез  келген,  соныѓ  iшiнде,  ќскери   к#мек  к#рсетуге
мiндеттенедi.
Хрестоматия  по  новейшей  истории
(1917—1939 гг.). Документы и  мате-
риалы. М.,  1960.  Т. 1.  С. 705-706.
МОЃЅОЛ ХАЛЋЫНЫЃ КЕЃЕС ОДАЅЫНЫЃ ХАЛЫЋТАРЫНА
ФАШИСТIК ГЕРМАНИЯЅА ЋАРСЫ КЉРЕСIНДЕ
КMРСЕТКЕН КMМЕГI
1941—1945  жылдар.
Елде  кеѓес  армиясыныѓ  жауынгерлерiне  сыйлыћ
жинау  наућаны  басталып,  ол  тез  арада  кеѓ  ћанат  жайды.
Небќрi  екi-љш  айдыѓ  iшiнде  к#птеген  сыйлыћ  жиналып,
1941  жылдыѓ  ћарашасында  майданѕа  алѕашћы  сыйлыћ
тиеген  эшелондар  ж#нелтiлдi...  МХРП  Орталыћ  Комите-
тiнiѓ  Пленумы  (1941 ж., ћарашада)  КСРО-ны  ћорѕау
ћорына  ћаражат  жинау  жќне  кеѓес  армиясыныѓ  жауын-
герлерiне  сыйлыћ  жинауды  одан  ќрi  дамытуѕа  шаћырды.
Моѓѕол  халћы  бџл  љндеудi  ћызу  ћарсы  алды.
1943 жылы  12  ћарашада  Мќскеуге  таяу  жерде  маршал
Чойбалсан  бастаѕан  арнайы  делегация  кеѓес  жауынгер-
лерiне  моѓѕол  еѓбекшiлерi  жинаѕан  ћаражатћа  соѕылѕан
“Революциялыћ Моѓѕолия” атты танк колоннасын  тапсыр-
ды.  Машиналарында  “Чойбалсан”,  “Хатан-Батор  Махсар-
жаб”,  “Арахангай”  деген  жазулары  бар  танк  колоннасы
КСРО  ћарулы  кљштерiнiѓ  ћџрамына  енiп,  44-гвардиялыћ
Бердичев  танк  бригадасын  ћџрды.  Бџл  бригада  жауын-
герлерiнiѓ  даѓћты  ќскери  жолы  Берлинде  Рейхстаг  тљбiн-
де  аяћталды.  Жауынгерлiк  ерлiгi  љшiн  бригада  7  орден-
мен,  оныѓ  iшiнде,  МХР-дiѓ  Жауынгерлiк  Ћызыл  Ту
орденiмен марапатталды. МХР еѓбекшiлерi #з ћаржы-
ларына  “Моѓѕолия  араты”  атты  авиация  эскадрасын