32
ЋЫТАЙ
1919 ЖЫЛДЫЃ 4 МАМЫРЫНДА ПЕКИНДЕ БОЛЅАН
ДЕМОНСТРАЦИЯ КЕЗIНДЕ СТУДЕНТТЕР ТАРАТЋАН
ЉНЋАЅАЗ
Таяудаѕы бiтiм конференциясында Жапония Циндаоны
б#лiп алу жќне Шаньдунге баћылау жасау ћџћыѕын талап
еттi жќне дегенiне ћол жеткiздi. Оныѓ жеѓiсi бiздiѓ
жеѓiлiсiмiздi бiлдiредi. Жапонияѕа Шаньдунде билiк ету
ћџћыѕын беру Ћытайдыѓ тќуелсiздiгiн бџзып, елдi апат-
ћа ќкеп тiрейдi. Сондыћтан да бiз, студенттер, џйымдасћан
тљрде шетел елшiлiктерiне барып, барлыћ елдерден ћолдау,
ќдiлеттiлiк талап етемiз. Бiз, жџмысшылар, саудагерлер,
халыћтыѓ жќне басћа да топтары џлттыћ жиналысты
шаћыру љшiн, џлттыћ тќуелсiздiгiмiздi ћорѕап ћалу љшiн
к#терiлiп, ћолдан келген шаралардыѓ бќрiн жасайды
деп љмiттенемiз. Ћытайдыѓ келешекте #мiр сљруi не ћџрып
бiтуi осыѕан байланысты. Барлыћ отандастарымыз елiмiз-
дiѓ жерiн б#лшектеуге болмайтындыѕын тљсiнуi керек,
халыћтыѓ бас июiне жол бермеу керек. Елiмiзге ћауiп
т#ндi. Отандастар, кљреске шыѕыѓдар!
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 593—594.
ЋЫТАЙ КОММУНИСТIК ПАРТИЯСЫ VI СЪЕЗIНIЃ
САЯСИ ЋАРАРЛАРЫ
Ћытай революциясыныѓ ћазiргi кезеѓi #зiнiѓ сипаты
жаѕынан буржуазиялыћ-демократиялыћ болып табылады.
Ћытай революциясыныѓ ћазiргi кезеѓi социалистiк револю-
цияѕа айналды жќне Ћытай революциясын “љзiлiссiз”
революция деп есептеу ћателiк болар едi, себебi: а) елдiѓ
шын мќнiсiндегi бiрiгуi аяћталѕан жоћ, ол ќлi империа-
листiк тепкiден азат етiлген жоћ; б) помещиктiк жер
иелену жљйесi ќлi жойылѕан жоћ, феодалдыћ ћалдыћтар-
дыѓ тамыры ћиылѕан жоћ; в) ћазiргi #кiмет халыћаралыћ
империализмнiѓ экономикалыћ жќне саяси ћолдауына
арћа сљйеген џлттыћ буржуазияныѓ кертартпа одаѕыныѓ
#кiметi...
33
Сондыћтан да Ћытай революциясыныѓ ћазiргi #зегi,
оныѓ негiзгi жќне басты ортаћ мiндеттерi мынадай: а) импе-
риалистердi елден ћуып, Ћытайдыѓ шын мќнiсiнде бiрi-
гуiн аяћтау; б) помещиктiк жер иелену формасын жљйелi
тљрде жќне толыћ жою, аграрлыћ реформаны iске асыру,
жер иелену жљйесiн оныѓ аяѕына тџсау болып отырѕан
барлыћ жартылай феодалдыћ ћалдыћтарынан толыћ
тазарту.
Капиталистiк #ндiрiс тќсiлiнiѓ шеѓберiнен шыћпайтын
бџл екi мiндеттi тек ћана ћарулы к#терiлiстiѓ револю-
циялыћ ќдiстерiмен ѕана, империалистiк љстемдiк пен
помещиктердiѓ, соѕысћџмарлар мен буржуазияныѓ, Гомин-
данныѓ саяси билiгiн жою жолымен, пролетариаттыѓ
басшылыѕымен жџмысшы шаруалардыѓ демократиялыћ
диктатурасын орнату жолымен ѕана жљзеге асыруѕа
болады.
Сондыћтан да Ћытай революциясыныѓ ћазiргi буржуа-
зиялыћ-демократиялыћ кезеѓiндегi љшiншi мiндетi жџ-
мысшылар, шаруалар мен солдаттар #кiлдерi жиналыста-
рыныѓ (кеѓестерiнiѓ) билiгiн орнату љшiн кљресу болып
табылады. Бџлар еѓбекшiлердiѓ ћалыѓ бџћарасын мемле-
кеттi басћаруѕа тарту мен ћатыстырудыѓ, жџмысшылар
мен шаруалардыѓ диктатурасын орнатудыѓ еѓ жаћсы
тљрi...
ЋЫТАЙ РЕВОЛЮЦИЯСЫНЫЃ ЋАЗIРГI КЕЗЕЃДЕГI
САЯСИ БАЅДАРЛАМАСЫ
Ћытай революциясыныѓ ћазiргi кезеѓiндегi басты
џрандары:
1. Империализм љстемдiгiн ћџлату.
2. Шетел капиталыныѓ ћарамаѕындаѕы банктер мен
кќсiпорындарды тќркiлеу.
3. Ћытайды бiрiктiру, халыћтардыѓ #зiн-#зi басћару
ћџћыѕын мойындау.
4. Гоминьдан соѕысћџмарларыныѓ билiгiн ћџлату.
5. Жџмысшылар, шаруалар жќне солдат #кiлдерi жина-
лыстарыныѓ (кеѓестерiнiѓ) билiгiн орнату.
6. 8 саѕ-тыћ жџмыс кљнiн орнату, жалаћыны к#бейту,
жџмыссыздарѕа к#мектесу, ћамсыздандыру, т.б.
7. Барлыћ помещик жерiн тќркiлеу жќне оларды шаруа-
ларѕа б#лiп беру.
34
8. Жауынгерлердiѓ жаѕдайын жаћсарту, оларѕа жер
жќне жџмыс беру.
9. Соѕысћџмарлар енгiзген барлыћ жергiлiктi алым-
салыћтарды жойып, бiрыѓѕай љдемелi салыћты енгiзу.
10. Халыћаралыћ пролетариатпен жќне КСРО-мен
одаћтасу.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 630.
МАО ЦЗЭДУН ЋАЗАН ТMЃКЕРIСI ТУРАЛЫ
Ћазан т#ѓкерiсiне дейiн ћытайлар Ленин мен Сталин
тљгiл, тiптi Маркс пен Энгельстi де бiлмеген. Ћазан
т#ѓкерiсiнiѓ зеѓбiрек дљмпiлi бiзге марксизм-ленинизмдi
жеткiздi. Ћазан т#ѓкерiсi бљкiл дљниежљзiнiѓ жќне Ћытай-
дыѓ iлгерiлеушiлiк элементтерiне пролетарлыћ к#зћарас-
пен елдiѓ таѕдырын аныћтауѕа жќне ел мќселелерiн
ћайта ћарауѕа к#мектестi. Орыстардыѓ жолымен жљру
керек деген ћорытынды жасалды. 1919 жылы Ћытайда
“4 мамыр ћозѕалысы” пайда болды, ал 1921 жылы Ћытай
коммунистiк партиясы џйымдастырылды. Сунь Ятсен
љмiтiн љзген кезде Ћазан т#ѓкерiсi болып, соѓынан Ћытай
компартиясы ћџрылды. Ол Ћазан т#ѓкерiсiн, орыстардыѓ
ћытайлыћтарѕа к#мегiн жќне Ћытай коммунистiк партия-
сыныѓ #зiмен ынтымаћтастыѕын ћолдады.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 55.
МАО ЦЗЭДУН “4 МАМЫР ЋОЗЅАЛЫСЫ” ТУРАЛЫ
“4 мамыр ћозѕалысы” дљниежљзiлiк революцияныѓ,
орыс революциясыныѓ, Лениннiѓ љндеулерiне жауап
ретiнде дљниеге келдi. Ол дљниежљзiлiк пролетарлыћ
революцияныѓ бiр б#лiгi болды. “4 мамыр ћозѕалысы”
кезiнде Ћытай коммунистiк партиясыныѓ ћџрылмаѕанына
ћарамастан, сол кездiѓ #зiнде-аћ зиялы ћауымныѓ
к#птеген #кiлдерi орыс революциясына ынтымаћтас
болып, коммунистiк идеялармен таныса бастаѕан едi.
“4 мамыр ћозѕалысы” 1921 жылы ћџрылѕан Ћытайдыѓ
Достарыңызбен бөлісу: |
