55
3)
Endpoint
(Конточка) объектілік байланыстыруды қолданып,
тікбұрыштың сол жақ төменгі нүктесін көрсетіңіз. Команда екінші шығару
сызығының басын беруді сұрайды:
Specify second extension line origin: (Начало второй выносной линии:)
4) Объектілік байланыстыруды қолданып, тікбұрыштың оң жақ төменгі
нүктесін көрсетіңіз. AutoCAD келесі сұраныс жасайды:
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Ro-
tated]:
(Положение размерной линии или[Мтекст/Текст/Угол/Горизонтальный/
Вертикальный/Повернутый]:)
5) Mtext (Мтекст) параметрін таңдаңыз, сонда лентада Multiline Text
(Многострочный текст) бөлігі көрсетіледі және өлшем шынайы мәні, яғни 120
белгіленіп тұрады. Осы мән орнына 240 енгізіңіз.
6) Мәтіндік редакторды жабу үшін тінтуірді енгізу өрісінің сыртына
шырт еткізіңіз, сонда сызбада 240 өлшемі көрсетіледі.
7) Егер өлшем қойылған сызықты таңдап, оның бір маркерін басқа жерге
қозғалтсақ, сызық ұзыңдығы өзгереді, бірақ өлшем мәні өзгермей тұрады.
8) DDEDIT (ДИАЛРЕД) командасын қосып, 240 өлшемін алып тастаңыз
және <> теріңіз, сонда AutoCAD жақшалар орнына сызықтың шынайы
ұзыңдығын қойып береді.
Осындай өлшемді өзгерту кейбір жағдайда, мысалы, тетікбөлшекті үзіп
көрсеткенде керек болады (7.4, б –суретті қараңыз).
7.1.2 Параллель өлшемдерді түсіру. Параллель өлшем екі анықтаушы
нүктелер арасындағы арақашықтықты көрсетеді. Өлшем сызығы мен мәні
анықтаушы нүктелерді қосатын сызыққа параллель
орналасады (7.5-суретті қараңыз).
Параллель
өлшемді
түсіру
DIMALIGNED
(РАЗМПАРАЛ)
командасын
Dimensions
(Размеры)
тобындағы
батырмасымен қосуға болады. Оны
қолданғанда екі анықтаушы нүктені немесе өлшенетін
объектіні (сызықты, доғаны, шеңберді) таңдауға болады.
Мұнда да Mtext (Мтекст), Text (Текст) және Angle (Угол)
7.4 сурет
7.5 сурет
56
параметрлерін қолдануға мүмкіншілік бар.
7.2 Шеңбер, доға өлшемдерін және бұрыштық өлшемді түсіру
Әдетте шеңберлер мен доғалардың радиустері немесе диаметрлері
өлшенеді, доғалар үшін ұзыңдығын да өлшеуге болады.
7.2.1
Радиусті
түсіру.
Радиусті
өлшеу
DIMRADIUS
(РАЗМРАДИУС)
командасын
Dimensions
(Размеры) тобындағы
Radius
(Радиус) батырмасымен қосуға болады. Команда
доғаны немесе шеңберді таңдауға ұсыныс береді,
таңдаған соң AutoCAD радиусты өлшейді және
өлшем мәтіннің орналасуы жөнінде сұраныс
жасайды (доға ішінде немесе сыртында). AutoCAD автоматты түрде өлшенген
мән алдына R әрпін қояды (7.6-суретті қараңыз). Сызықтық өлшемдерді түсіру
командалары секілді радиусты түсіру командасының Mtext (Мтекст), Text
(Текст) және Angle (Угол) опциялары бар.
Шеңбер доғасының радиусын түсіргенде оның центрін де көрсету керек,
сонда ереже бойынша центрді центрлік немесе шығару сызықтарының
қиылысу нүктесі түрінде көрсету керек. Егер доға радиусы өте үлкен болса,
өлшем сызық тік бұрышты сынықпен жасалу керек. Ол үшін DIMJOGGED
командасын
батырмасымен қосып орындау керек.
7.2.2
Диаметрді
түсіру.
Диаметрді
түсіру
DIMDIAMETER (РАЗМДИАМЕТР) командасын
Diameter (Диаметр) батырмасымен қосуға болады.
Команда алдымен доғаны немесе шеңберді таңдауға
ұсыныс жасайды, таңдаған соң AutoCAD диаметрді
өлшеп, мәнін көрсетіп келесідей сұраныс береді:
Dimension text = 50
Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]:
(Размерный текст = 50
Положение размерной линии или [Мтекст/Текст/Угол]:)
Мұнда команда опцияларының біреуін таңдауға болады немесе бірден
өлшем сызығын тінтуір көмегімен орналастыру керек,
сонда өлшем мәні алдында символы қойылады (7.7-
суретті қараңыз).
7.2.3 Доға ұзыңдығын түсіру. Доға ұзыңдығын
түсіру DIMARC командасын
батырмасымен қосуға
болады. Доғаны таңдаған соң AutoCAD үндеместіктен
оның толық ұзындығын өлшейді, бірақ доға бөлігін де
7.6 сурет
7.7 сурет
7.8 сурет
57
өлшеуге болады, ол үшін команданың Partial (Частичный) опциясын таңдау
керек. Доға ұзыңдығы мәні алдында
символы қойылады (7.8-суретті
қараңыз).
7.2.4 Центрлік белгілерді жасау. Доғалар мен шеңберлер өлшемдерін
түсіргенде AutoCAD автоматты түрде өлшенетін объект центрін белгілейді.
Бірақ кейбірде өлшенбейтін доғалар мен шеңберлердің де центрін белгілеу
керек. Ең ыңғайлы тәсіл –
DIMCENTER (РЗМЦЕНТР) командасын
қолдану, ол таңдалған доға немесе шеңбер центрінде екі қиылысатын
кесіндіні 7.8-суретте көрсетілгендей тұрғызып береді.
6.2.5 Бұрыштық өлшемдерді түсіру. Бұрыштық өлшем үш нүкте, яғни
төбе мен екі шеткі нүкте арқылы анықталады. Бұрыштық өлшемді түсіру
DIMANGULAR (РЗМУГЛОВОЙ) командасын
Dimangular (Угловой)
батырмасымен қосуға болады. Команда доғаны, шеңберді, кесіндіні немесе
төбені таңдауға ұсыныс жасайды:
Selectarc, circle, line, or:
(Выберите дугу, круг, отрезок или <указать вершину>:)
Сонда доға таңдалса, AutoCAD доға центрі мен шеткі нүктелерін
қолданып бұрышты өлшейді (7.9-суретті қараңыз). Шеңбер таңдалса, оның
центрі төбе ретінде, ал таңдалған нүкте - бір шеткі нүкте ретінде
қабылданады. Сонда AutoCAD екінші шеткі нүктені беруді сұрайды. Егер
кесінді таңдалса, AutoCAD тағы бір кесіндіні таңдауды сұрайды. Сонда екінші
кесінді біріншісіне параллель болса, Lines are parallel (Отрезки параллельны)
хабарламасы шығып, команда орындалуы аяқталады.
Төбе мен шеткі
нүктелер
арқылы
бұрышты өлшеу үшін
команда сұранысына
<Enter > басу керек,
содан кейін шыққан
сұраныстарға төбені
және
екі
шеткі
нүктені беру керек.
7.3 Базалы және жалғастырылған өлшемдер
Базалы және жалғастырылған өлшемдер ортақ шығару сызықтарын
қолданатын сызықтық өлшемдерге жатады.
7.3.1 Базалы өлшемдер. Базалы өлшемдер алдында түсірілген сызықтық
немесе бұрыштық өлшемнің шығару сызығынан анықталады. Әр базалы
өлшем сол шығару сызығынан өлшенеді, өлшем сызықтары алдын ала
анықталған арақашықта орналасады (7.10,а-суретті қараңыз). Базалы
7.9 сурет
Достарыңызбен бөлісу: | 
