ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Бекітілген
Инженерлік факультетінің деканы
_______________ Н.Абдильдин
«___» ________ 2014 ж.
6М071700 «Жылу энергетикаcы» мамандығы бойынша магистратураға тапсырылатын емтихандардың
БАҒДАРЛАМАСЫ
АЛМАТЫ, 2014
СУ ДАЙЫНДАУДЫҢ ФИЗИКА-ХИМИЯЛЫҚ ТӘСІЛДЕРІ
Энергетика туралы жалпы түсініктер (кіріспе). Қазақстан республикасының отын-энергетикалық ресурстары. Электр энергиясы мен жылуды өндірудің технологиялық сүлбелері.
Конденсациялық электр станциясы КЭС, оның жылулық сұлбасы, жылулық балансы және техника-экономикалық көрсеткіштері. Жылу электр станциясының жылулық сұлбасы.
Энергетикалық отын және оны жағу тәсілдері. Органикалық отын түрлері. Қатты отын және оның түрлері. Элементтік құрамы және маңызды жылутехникалық сипаттамалары. Газдық отын және оның элементтік құрамы, сипаттамалары. Табиғи және жасанды газдар. Газдық отынды қолдану және газбен жабдықтау.
Сұйық отын, элементтік құрамы, сипаттамалары. Сұйық отынды мұнайдан алу әдістемесі. Мазут және дизелдік отындар. Органикалық отынды электр станциясында жағуға дайындау ерекшеліктері.
Жану процесін есептеу негіздері. Жанудың заттық және жылулық балансы. Қатты, сұйық және газдық отын жануына қажет ауа мөлшерін есептеу.
Ауаның артықтық еселеуіші. Жану өнімдері және оның құрамы. Жану өнімдерінің көлемін анықтау.
Қазандық қондырғының құрылысы. Қазандық қондырғы топтары. Қазандық қондырғыға қойылатын техникалық талаптар, үйлесімдері және оның маркалары.
Көмір тозаңын жағатын П- үйлесімді қазан қондырғысының құрылысы және қызметі. Табиғи ерікті, еріксіз су айналымы бар және тура ағынды бу қазандары.
Қазандық қондырғының жылулық балансы. Қазандағы жылу шығындары. Қазанның пайдалы әсер коэффициенттері.
Қазанның брутто пәгін тура және кері баланстан анықтау. Қазанның нақты отын шығынын анықтау.
11. Бу турбинасының құрылысы. Турбинаның ағынды бөлігі және оның жұмыс ережелері. Бу турбиналарын топтарға бөлу және маркалау. Бу турбинасының жұмыс көрсеткіштері: пәктері, турбинаның бу шығыны. Бу турбиналық қондырғы. Ренкин айналымы.
12. Су дайындаудың физика-химиялық тәсілдері жүйелері. Суды дайындау. Жылулық жүктемелер.
Су дайындаудың физика-химиялық тәсілдері жүйелерін топтау. Жылуды қолданушылардың абоненттік қондырғыларын жылу тораптарына қосу сұлбалары. Сулық жылу тораптары және жылуды қолданушылар.
Жылулық жүктемелер: маусымдық және жыл бойлық. Жылытуға, ғимаратты желдетуге, ыстық сумен жабдықтауға және технологияларға арналған жылулық жүктемелерді есептеу.
Жылуды қолданудың жыл бойлық графигі. Ірі қалаларды жылуландыру. Электр энергиясы мен жылуды жекелей және қиыстырып өндіру. ЖЭО-ның құрылысы және онда ыстық жүйелік су дайындаушы технологиялық процесті түсіндіру.
Әдебиет:
Негiзгi:
Соколов Е.Я. Теплофикация и тепловые сети. –М.:МЭИ,2001.- 472с.
Дукенбаев К.Д. Нурекен Е. Энергетика Казахстана (технический аспект). - Алматы:, 2001.-312с.
Дүкенбаев К. Қазақстан энергетикасы. Нарықтық қатынастар.- Алматы:
Гылым,1988.-584с.
Тютебаева Г.М. Энергетические установки электростанций. – Алматы: АИЭС, 2004. – 22с.
Қосымша:
Дукенбаев К.Д. Энергетика Казахстана. Условия и механизмы ее устойчивого развития. -Алматы:, 2004.-604с.
Усенбеков С. Жылуландыру және жылулық жүйелері. - Алматы,2003.
Темірбаев Д.Ж. Жылу электр станцаларының жұмысы. - Алматы, 2001.
Сериков Э.А., Абильдинова С.К. Жылуэнергетиканың теориялық негіздері. Дәрістер конспектісі. -А.,2005 ж.
Сибикин Ю.Д. Отопление, вентиляция и кондиционирование воздуха.-М.: «Академия», 2004, 2008, 2009г.
Отын жануының арнаулы сұрақтары. Дәрістер жинағы. С.Абильдинова.- А., АЭЖБИ, 2008 ж.
Немцев З.Ф., Арсеньев Т.В. Теплоэнергетические установки и теплоснабжение. -М.: Энергоиздат, 1982. -400 с.
Белинский С.Я., Липов Ю.М. Энергетические установки электростанций. - М.: Энергия, 1978. -301 с.
Хазен М.М:, Матвеев Г.А., Грицевский М.Е. Теплотехника. -М.: Высшая школа, 1984. -479 с.
Рыжкин В.Я. Тепловые электрические станции. М.: Энергоатомиздат, 1987.- 328с.
Волков Э.П. и др. Энергетические установки электростанций. – М.: Энергоатомиздат,1983. – 280с.
Ривкин С.Л., Александров А.А. Термодинамические свойства воды и водяного пара.-М.: Энергия 1975.
Панкратов Г.П. Сборник задач по теплотехнике. М. Энергия, 1982 г.
Сафонов А.П. Сборник задач по теплофикации и тепловым сетям. -М.: Энергоатомиздат, 1985. -232с.
Абильдинова С.К., Бергенжанова Г.Р. Су дайындаудың физика-химиялық тәсілдері негіздері. Зертханалық жұмыстарға әдістемелік нұсқаулар. А Э ЖБИ, 2008ж.
ЖЫЛУ ЭНЕРГЕТИКАДА ЖӘНЕ ЖЫЛУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДА ЭНЕРГИЯНЫ ҮНЕМДЕУ
Энергияны үнемдеудің негізгі түсініктері
Энергияны үнемдеудің түсініктері және жалпы терминдері. Энергияны баяу үнемдеу, энергияны екпінді түрде үнемдеу, терминдер және аныктамалар.
Қазақстан республикасының энергияны үнемдеуші саясатының құқықтық негізі
Қазақстанда және бүкіл әлемде энергияны үнемдеудің маңыздылығы: Қазақстан Республикасыныңмемлекеттік энергияны үнемдеу бағдарламасы және оны іске асыру шаралары. Энергияны үнемдеудің нормативтік-құқыктық және нормативтік-техникалық негіздері. Энергияны үнемдеу және экология.
3. Энергияны үнемдеудің шекті әдісі
Энергияны үнемдеудің шекті әдісінің анықтамасы және негізгі түсініктері; тұйық жылутехнологиялық кешеннің құрылымдық сызбасы; технологиялық сызбасы; энергияны үнемдеуші энергия көздері; энергияны үнемдеуші сызбалар; энергияны үнемдеуші жылутехникалық ережелер. Қаркынды энергия үнемдеу. Қарқынды энергия үнемдеу мәселесін қою және оны шешу әдістері. Қарқынды энергия үнемдеу резервінің қуаты. Энергетикалық тиімдеу белгілері; қарқынды энергия үнемдеу концепциялары.
4. Отын-энергетика кешенінде энергияны үнемдеу
Отын-энергетика кешенінде (ОЭК) энергияны қолданудың жалпы көлемі. ОЭК-те энергияны үнемдеудің негізгі бағыттары. Органикалық отын ресурстарының орнын басу. Электр энергетикасында энергияны үнемдеу; жалпы энергияны қолдану; электр энергиясын қиюлас өндіруде энергияны үнемдеу, өз мұқтажына кететін энергия шығындарын азайту; будың жоғары және ең жоғары параметрлерінде жұмыс жасау; ШЭС-тен жылулану кезінде энергияны үнемдеу. ОЭК-тегі энергияны үнемдеуші технологиялар. Газ, көмір, мұнай шығарушы және мұнайды өңдеуші өнеркәсіпте энергияны үнемдеуші технологиялар.
5. Өнеркәсіп салаларында энергияны үнемдеу
Өнеркәсіп салаларында энергияны үнемдеудің жалпы сипаттамасы. Накты өнеркәсіптік жылу технологияда энергияны қолдану сапасы және оның энергия сыйымдылығы, энергияны қолдануға жақсартуға жүйелік қатынас. Қара және түсті металлургияда, машина құрастыруда, химиялық және мұнай химиялықөнеркәсіптеэнергияны үнемдеу. Энергияны үнемдеу қуатты, энергияны үнемдеудің негізгі бағыттары және қара, түсті металлургияда энергияны үнемдейтін ең тиімді шаралар. Минерал шикізат және құрылыс материалдарын шығаруда, жеңіл өнеркәсіпте, агро өнеркәсіптік кешенде, көлікте және тұрмыстық -комуналдық шаруашылықта энергияны үнемдеу.
6. Жылу технологияда энергияны үнемдеу
Жылу технологияда энергияны қолдану. Жылутехнологиядағы энергия үнемдеуші шаралар. Технологиялық процестерде отын мен энергияны тиімді қолданудың негізгі бағыттары. Отын мен энергияны қолданудын тиімділігін анықтайтын факторлар.
Жылу энергиясын өндіру және тарату кезінде энергияны үнемдеу; өнеркәсіптік казандыкта энергияны үнемдеу; энергия тасығыштарды өндіру және тарату жүйелерінде энергияны тиімді қолдану; жылыту, вентилдеу, ыстык сумен жабдықтау жүйелерінде, кептіруші, буландырушы, ректификациялыққұрылғыларда энергияны үнемдеу; өндірістік кәсіпорынды, аграрлық-өнеркәсіптік нысаналарды, тұрғын-коммуналдық шаруашылықты электрмен жабдықтауда энергияны үнемдеу; жарықтандыру жүйесінде энергияны үнемдеу.
7. Қалдықсыз технологиялар мен екінші энергетикалық ресурстарды қолдану
Қалдыксыз технологиялар негіздері. Қалдықсыз технология туралы түсінік, өндірістің қалдықтарын азайту жолдары, қалдықсыз технология және энергияны үнемдеу, қалдықсыз технология ережелері, энергияны үнемдеуге негізделген жылулық сызбалары және энергияны үнемдеуші жылу көздері бар жаңа жылу технологиялық процестерді жүзеге асыру. Қалдықсыздық көрсеткіштері және қалдықтарды қолдану.
Энергияны қолданужәне екінші энергетикалықресурстар (ЕЭР). ЕЭР көздері, қуаты және қолданудың негізгі бағыттары.
8. Энергияны үнемдеудегі энергия аудиті
Жылуэнергетика нысаналарын энергия аудиттеу негіздері. Өндірістік кәсіпорындар энергия аудитінің ерекшеліктері; экспресс-аудит; терең энергетикалық зерттеулер, энергетикалык паспорт. Өндірістік кәсіпорынның отын - энергетикалық балансы. Өндірістік кәсіпорынның отын- энергетикалық балансын құрастыру мақсаты, түрлері және оны талдау.
Дәстүрлі емес энергия көздері
Дәстүрлі емес және қайталанатын энергия көздері. Дәстүрлі және дәстүрлі емес энергия көздері; энергия көздерінің ресурстары және қорлары; энергоресурстарды қолданудинамикасы және энергетикалық шаруашылыкты дамыту, энергетиканың экологиялық проблемалары; азамзаттық энергетикалықмұқтажын өтеудегі дәстүрлі емес энергия көздерінің орыны. Дәстүрлі емес энергетиканыңдаму болашағы және мәселелері.
Дәстүрлі емес энергия көздерін қолдану
Күн энергетикасы. Күн энергиясын қолдану. Күн энергиясын түрлендіру процестерінің физикалықнегіздері. Күн энергетикалыққондырғылары. Коллекторлардың түрлері; олардың жұмыс ережелері және есептеу әдістері. Селекциялық қабыршықтар. Жылуды аккумуляциялау. Күндік жылумен жабдықтау жүйелері. Күн электр станциялары. Жел энергетикасы. Жел энергиясын түрлендірудің резервтері және ережелері. Биоэнергетика. Геотермалдықэнергетика.
Әдебиеттер тізімі
Негізгі
І. Сибикин Ю.Д., Сибикин М.Ю. Технология энергосбережения. - М.: Форум, 2006.-352с.
2. Дукенбаев К. Энергетика Казахстана. Условия и механизмы ее устойчивого развития. - Алматы,2004.- 604 с.
3. Табунщиков Ю.А., Бродач М.М., Шилкин Н.В. Энергоэффективные здания. -М: АВОК-ПРЕСС, 2003.-200 с.
4. Дукенбаев К., Нурикен Е. Энергетика Казахстана (технический аспект).-Алматы, 2001.-312 с.
5. Стерман Л.С. Тепловые и атомные электрические станции.- М.: МЭИ, 2000. - 408с.б.Журнал «Энергетика и топливные ресурсы Казахстана», 2001-2007 гг.
Қосымша
6. Степанов B.C. Потенциал и резервы энергосбережения в промышленности. - Новосибирск: СОАН, 1990.- 245с.
7. Энергосбережение в системах теплоснабжения, вентиляции и кондиционирования воздуха. Справочное пособие. - М.: Стройиздат, 1990.- 624 с.
8. Системы солнечного тепло- и хладоснабжения/ Под ред. Э.В. Сарницкого. - М: Стройиздат, 1990.-328с.
9. Ю.Твайделл Дж, Уэйр А. Возобновляемые источники энергии. - М.: Энергоатомиздат, 1990.- 392с.
10. П.Ключников А. Д. Энергетика теплотехнологии и вопросы энергосбережения. -М:Энергоатомиздат, 1986.- 128с.
11. Куперман Л.И. Вторичные энергоресурсы и энерготехнологическое комбинирование в промышленности. - Киев: ВШ, 1986.- 302с.
12. Борисова Н.Г. Энергосбережение в теплоэнергетике и теплотехнике: Учебное пособие.-Алматы: АИЭС, 2006.- 119с.
13. Н.Борисова Н.Г. Энергосбережение и использование нетрадиционных источников энергии: Конспект лекций. - Алматы: АИЭС, 2003.-76с.
14. Борисова Н.Г. Энергосбережение и нетрадиционные источники энергии. Тестовые задания для текущего и итогового контроля. - Алматы: АИЭС, 1999. - 34с.
«ОТЫН ЖАҒУДЫҢ АРНАУЛЫ СҰРАҚТАРЫ»
Органикалық отындардың сипаттамалары
Отын түрлері мен оның құрамы. Отын жану жылулығы және келтірілген сипаттамалар. Қатты, сұйық және газдық отындардың техникалық сипаттамалары мен негізгі қасиеттері.
Жану теориясының негізгі сұрақтары
Отынның жануы. Қышқылдатқыш. Жанудың заттық және жылулық теңестігі. Ауаның және жану өнімдерінің көлемдері. Ауа артықтығын анықтау. Ауаның және жану өнімдерінің энтальпиясы.
Қазандық қондырғының жылулық теңестігі.
Отынды тиімді пайдалану. Қазандықта жылу шығындарының сипаттамалары. Қазандық қондырғының пайдалы әрекет коэффиңиенті.
Жанудың химиялық тектесу кинетикасы.
Отынның гомогендік және гетерогендік жануы. Химиялық тектесуінің жылдамдығы және жану жылдамдығының әртүрлі физика-химиялық факторларға тәуелділігі. Аррениус заңы. Тізбекті тектесулер.
Жанар қоспаларының өзіндік тұтану және жану құбылыстары.
Қатты отындардың өзіндік тұтануы. Тұтанудың концентрациялық шекарасы.
Ағында заттағы мен жылуды беру.
Ретсіздік. Диффузия мен жылуберудің жану құбылыстарының өту қарқынына әсері. Изотермиялық не изотермиялык емес ретсіз ағынша.
Жанар қоспаларда алаудың таралуы.
Алау таралуының қалыпты жылдамдығы. Алау таралуының шақтары. Ретсіз алаудың таралуы.
Газды және сұйық отынды жағу
Біртекті газды қоспаның жануы. Ретті және ретсіз диффузиялық жануы. Жануды тұрақтандыру. Сұйық отындардың жануы. Отын тамшысының жануы.
Газды және сұйық отынды жағуға арналған ошақ және оттық құрылғылар. Жануды қарқындандыру жолдары.
Сұйық отынды шашырату
Газмазуттық оттықтардың және мазуттық бүркігіштердің құрылмаларына газды және сұйық отынды жағу тиімділігі мен сенімділігін жоғарлату үшін қойылатын негізгі талаптар. Мазут пен табиғи газды жағуға дайындау сұлбалары. Газ бен мазутты жаққан кезде қауіпсіздік тәсілдерінің ережелері.
10. Көмір бөлшектің жануы, бөлшектің жанып кету тетігі.
Көмір бөлшектің жанып кету жылдамдығына әсер ететін параметрлер. Қатты бөлшектің жануынын диффузиялық, аралық және кинетикалық аймақтары. Көмір тозаңының алауда жануы.
Буөндіргіштердің ошақтарында тозаңкөмірлі алаудың жануы
Буөндіргіштердің ошақтарында тозанкөмірлі алауының тұтану және жану құбылыстарының қаркындандыруына әсер ететін факторлары. Әрекеттесу қабілеттілігі төмен көмірлердің жануын тұрақтандыру және орнықтау шарттары.
12. Қатты отынды жағу технологиялық сұлбалары
Қатты отындарды жағуға дайындау. Тозаң дайындау жүйелері. Көмірді ұнтақтау диірмендері, жұмыс қағидасы, құрылмалары және қолдану аймақтары. Тозаң дайындау жүйелердің басқа элементтерінің жүктелген міндеттері, жұмыс қағидасы және құрылмалары. Көмір тозаңының сипаттамалары. Қатты отынды жағу әдістері. Қазандык агрегаттарының қыздыру беттерін қожданудан сақтау жолдары.
13. Ошақ құрылғылардың классификациясы мен негізгі жылутехникалық сипаттамалары.
Қож шығаруы сұйық ошақтар, ошақ құбылысына қойылатын негізгі талаптар. Қайнаған қабатты (ҚҚ) ошақтар. ҚҚ ошақтардың қож шығаруы сұйық не құрғақ ошақтарымен салыстырмалы артықтықтары мен кемшіліктері.
Тозаңкөмірлі оттықтар.
Оттық құрылғыларының құрылмаларына қойьлатын негізгі талаптар. Қатты отынның жануын қарқындандыру жолдары.
Отынды жағуының экологиялық мәселелері
Түтінді газдардағы уытты заттектер және зиянды тозаңгазды шығулардан қоршаған ортаны қорғау жолдары. Шектік мүмкін концентрациялар. Түтінді газдардағы N0х және S0х. Түтінді газдардағы уытты заттектердін концентрацияларының төмендеуін қамтамасыз ететін ошақ және оттық құрылғылардың құрылмалары.
Әдебиеттер тізімі
Негізгі
Хзмалян Д.М. Теория топочных процессов: Учебное пособие для вузов.
-М: Энергоавтомиздат; 1990.-352 с.
2. Росляков П.В., Егорова Л.Е., Ионкин И.Л. Технологические мероприятия по снижению вредных выбросов ТЭС в атмосферу –М: изд-во МЭИ, 2001.
3. Системы топливодачи и пылеприготовления ТЭС: Справочное пособие/ Ю.Г.Назмеев, Г.Р. Мингалеева.-изд.МЭИ, 2005.-480с.
4. Д.М. Хзмалян, Я.А.Каган. Теория горения и топочные устойства.-М: Энергия, 1976.-488с.
5. В.В. Померанцев. Основы практической теории горения. - Энергия, 1973 Қосымша
6. Е.Нұрекен, Ошақ құбылыстарының негіздері: Оқу құралы. Алматы: АЭИ, 1996-65б.
7. Липов Ю.М., Третьяков Ю.М. Котельные установки и парогенераторы – Москва-Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотичная динамика», 2003-592с.
8. Сидельковский Л.Н. Юренев В.Н. Котельные установки промышленных предприятий. - М: Энергия, 1988.-528с.
9. Е.Нұрекен, Отын тәсілдемесі: Оқу құралы.-Алматы: АЭИ, 1994-69б.
10.Росляков П.В. Методы защиты окружающей среды: Учебник для вузов. - М: изд. МЭИ, 2006-330с.
11. Справочник по котельным установкам: Топливо. Топливоприготовление. Топки и топочные процессы / Под общ. Ред. М.И. Неуймина, Т.С. Добрякова. – М: Машиностроение, 1993.
М.И. Резников, Ю.М. Липов. Паровые котлы тепловых электростанций.- М: Энергоиздат, 1981.-240с.
ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ӨМІР ТІРШІЛІГІ ҚАУІПСІЗДІГІНІҢ НЕГІЗДЕРІ
1. «Еңбекті қорғау» курсының мазмұны және мақсаты. Маманды дайындауда курстың негізгі міндеті мен рөлі. Анықтамалар мен түсініктемелер: қауіпті және зиянды өндірістік факторлар, техника қауіпсіздігі
2. Еңбекті қорғаудың құқықтық және ұйымдастыру негіздері
Қазақстан Республикасының негізгі заңдылықтары және нормативтік - техникалық актілері. Техника қауіпсіздігі бойынша ереже (ПТБ) және жобалаудың санитарлық нормасы (СН). Құрылыс нормасы мен ережесі (СНиП). Жеке еңбек ету келісім шарты. Еңбек қорғау бойынша ұжымдық шарт пен келісімдер. Еңбекті қорғау мен тіршілік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша заңдылықтарды бұзудағы жауапкерщіліктердің түрлері. Экология бойынша қазіргі күндегі талаптарға сәйкес мекемедегі атқарылатын өндірістік жұмыс негіздерін оқып үйрену. Кәсіпорындарда еңбекті қорғау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.
3. Еңбекті қорғауды ұйымдастыру негіздері. Еңбекті қорғау функциясының жүйелік көрінісі. Еңбек қорғауды басқару объектілері. Еңбекті қорғаудағы бақылау және қадағалау органдары, олардың құрылымы мен функциясы. Еңбекті қорғау бойынша жұмыстарды қазіргі күндегі есептеу құралдарын пайдаланып жобалау.
4. Бақытсыз жағдайлар туралы түсінік. Бақытсыз жағдайларға есеп, тіркеу және зерттеу жасау. Кәсіби аурулар мен травматизм себептерін оқып уйрену әдістері кәсіпорындардағы еңбекті қорғау жағдайын талдау, бағалау және оның әдістері. Жұмыс орнының паспорты.
5. Еңбекті қорғаудың эргономикалық аспектісі «Еңбекті қорғау» жүйесінен «Адам машина» жүйесінің қарым қатынасы. Адамның жұмыс қабілеті, адамның функционалды жағдайына және оның жұмыс қабілетіне өндірістегі жағдайдың әсері. Еңбекті қорғаудағы эргономикалық келісімдер (биофизикалық, энергетикалық, кеңістікті-антропометрлік және т.б.). Эргонометрлік факторлардың классификациясы (антропометрлік, психологиялық, санитарлы гигиеналық).
6. Еңбек гигенасы мен өндірістік санитария. Өндірістік метеорологиялық жағдайдың организмге әсері және гигиеналық нормалар. Қалыпты микроклиматты құру бойынша шаралар. Зиянды заттардың адам организміне әсері және олардың жұмыс зонасы ауасындағы шекті рұқсат етілетін концентрациясы. Өндірістік жарықтану, оған қойылатын талаптар және есептеу әдістері.
7. Шу және дірілден қорғану. Шу мен дірілдің адамға әсерінің қауіптілігі. Құрылғы мен қондырғыларға қойылатын гигиеналық және техникалық талаптар. Шу мен дірілдің деңгейін бақылау әдістері. Қорғану тәсілдері. Жоғарғы кернеудегі иондаушы және электромагниттік сәулеленулер және олардың адам организміне әсері. Электроэнергетика кәсіпорындарындағы сәулелену көздері. ЭМӨ интенсивтілігінің есебі, зиянды сәулеленуден жұмысшыларды қорғау бойынша шаралар.
8. Өндірісітік құрылғыларды пайдалану және монтаж жасаудағы қауіпсіздік шаралары. Авария мен травматизм себептері. Бақытсыз жағдайларды сесептеу және зерттеу. Травматизм талдау әдістері. Апат травматизмін пайда болу қауіпі. Рұқсат етілетін қауіп және қауіптібасқарудың қағидалары. Агрегат, машина және механизмдерге қызмет көрсетуде қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Электр және газ балқыту құрылғылары, сондай-ақ қысым астындағы сұйықтарда жұмыс істеуші персоналға қойылатын талаптар.
9. Электр қауіпсіздігінің негіздері. Электр тоғының адам организміне әсері және тоққа түсіп қалу жағдайлары. Әр түрлі электр тораптарындағы тоққа түсіп қалу қауіптілігін талдау. Тоққа тусіп қалудан қорғану шаралары. Электр қондырғыларын қауіпсіз пайдалануды ұйымдастыру.
10. Өрт қауіпсіздігі. Өрттің пайда болу себептері және классификациясы. Жану және жарылу жағдайлары және түрлері. Өрт қауіпсіздігі бойынша өндіріс классификациясы. Құрылыс және ғимараттардың өртке төзімділігі. Өрт бөгеттері. Өртте адамдарды қауіпсіз жерге шығару (эвакуация).
Әдебиеттер тізімі:
Негізгі
1. Абдимуратов Ж.С., Дюсебаев М.К., Санатова Т.С., Хакимжанов Т.Е. Еңбекті қорғау. Дәрістер жинағы Алматы;-АЭжБИ, 2006.-36б.
2. Охрана труда и техники безопасностив практической деятельности субъектов Республики Казахстан/Сост. В.И. Скала.-Алматы; 2002.-276с.
3. Мушник Э., Мюллер П. Методы принятия технических решений.-Москва;Мир, 1990г.-527с.
4. Кукин П.П., Лапин В.Л., Понамарев Н.Л., Сердюк Н.И. Безопасность жизнедеятельности. Безопасность технологических процессов и производств М: Высшая школа,2002,-319с.
5. Безопасность производственных процессов: Справочник С.В. Белов, В.Н. Бринза, М: Машиностроение, 1985.-448с.
Қосымша
6. Справочная книга по охране труда в машиностроении. Бектобеков
7. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/С.В. Белов, А.В. Ильницкая Высшая школа, 1999. -448с.
8. Журавлев В.П., Пушенко С.Л., Яковлев А.М. Защита населения и территорий в чрезвычпйных ситуациях М: Издательство 1999.-376с.
9. Приходько Н.Г. Безопасность жизнедеятельности: Курс лекций.-Алматы: ВШП «Адилет», 2000.-366с.
10. Раздорожный А.А. безопасность производственной деятельности: Учеб.пособие.-М:ИНФРА-М, 2003.-208с.
САЛАДАҒЫ ЭКОНОМИКА
Энергетикалық ресурстар, бағыттары және экономикада оларды қолдану.
Отын түрлері, оның топтастырылуы мен сипаттамалары. Көмір, газ және мұнай өнеркәсібі-бар қорлар, ресурстар жатқан орындар, қазба көлемі, мәселелер. Энергияны тұтыну құрылымын жетілдіру қажеттігі. Қазақстанның энергетикалық стратегиясының негізгі жағдайлары. Отын-энергетика балансы.
Кәсіпорынның қорлары, олардың құрылымы мен құрамы. Негізгі активтерді қолдану көрсеткіштері, қор қайтарылымы көрсеткішінің экономикалық мәні, тапсырмалары және оны көтеру. Амортизация және оны есептеу әдісі. Ағымдағы активтердің құрылымы мен құрамы. Кәсіпорынның жұмыс қаржысының құрылымы. Ағымдағы активтерді үнемдеу және оның айналымы.
Кәсіпорынның еңбек ресурстары.
Жұмыс нарығының спецификациясы. Кадрлар –саны, құрылымы, динамикасы. Энергетикадағы еңбек өнімділігі көрсеткішінің ерекшеліктері. Энергетикада кадрларды дайындау және қайта даярлау. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығының қалыптасуының құқықтық рөлі. Жұмыспен қамтылуды құқықтық реттеу.
Энергия өндірудің өзіндік құны
Энергетикалық өнім өндірудің және таратудың өзіндік құны. Энергетикалық кәсіпорындарда шығын құрылымының ерекшеліктері. Шығындардың құраушылары-өндіру, тасымалдау және тарату кезіндегі талдау. Шығындар классификациясы.
Энергетикалық кәсіпорындардағы баға белгілеудің саясаты
Баға белгілеудің теориялық және практикалық негіздері. Нарықтық жағдайдағы отын бағасына, электр және жылу энергиясына баға орнатудың қалыптасуы. Энергетикалық кәсіпорынның пайдасы мен тиімділігі. Энергияның көтерме және бөлшек сауда нарығының түсініктемесі. Биржалық сауда негізіндегі энергия нарығының калыптасуы. «ЭҚНКО» («КОРЭМ») ЖАҚ-ның функциялары.
Энергиямен жабдықтаудың экономикалық негіздері
Энергия нарығы жағдайындағы энергетикадағы шоғырландыру, орталықтандыру және қиыстырудың экономикалық тиімділіктері. Энергетикалық қорларды тасымалдау экономикасы және оның энергиямен жабдықтау жүйелерінің дамуына әсер етуі.
Энергетикалық есепке алуды ұйымдастыру
Энергетикалық кәсіпорындарында бухгалтерлік және салықтық есепке алудың ерекшеліктері. Өндірістік кәсіпорындарда энергетикалық есепке алу. Отын-энергетикалық ресурстарын нормалау. Отынды есепке алу. Электр және жылу энергиясын есепке алу. Ыстық суды және буды есепке алу. Суық суды және сығылған ауаны есепке алу. Энегетикалық шаруашылықтың техникалық құжаттамасы. ЭАЕАЖ (АСКУЭ) енгізудің келешегі.
Құрал –жабдықты жөндеу, пайдалану және ұйымдастыру
Негізгі және көмекші құрал –жабдықтарды жөндеу мен пайдаланудың тапсырмалары мен мәні. Жөндеу түрлері, олардың мазмұны және қаржылу көздері. Жөндеу циклы және оның құрылымы. Еңбек сыйымдылығының нормативтері. Энергетикалық құрал-жабдықтардың жөндеуде тұру нормалары. Жөндеудің экономикалық көрсеткіштері.
Энергетикалық кәсіпорынды басқару
Кәсіпорынды басқару сұлбасы және ұйымдастыру құрылымы. Энергетикалық кәсіпорынды басқарудағы ерекшеліктер. Басқарудың классификациялық әдістері-ұйымдастырмалық-талаптық, әкімшілді-құқықтық, экономикалық, моральді-тәрбиелік басқару әдістері. Басқару құрылымына қойылатын талаптар.
Қазақстанның және энергетикалық кәсіпорындардың салық жүйесі
Салық салу прнциптері және салық түрлері. Салықтық әлеуметтік функциялары. Қазақстан Республикасының жалпы мемлекеттік және жергілікті салықтары. Кәсіпорын салықтары.
Жобалық талдау. Энергетикадығы техникалық-экономикалық есептеулер
Өнекәсіптегі қаржы салымдарының масштабы мен тағайындалуы, экономикалық мазмұны, соның ішінде энергетикада. Меншікті қаржылық салымдар. Энергетикалық құрылыстың сметалық бағасы және оны төмендету жолдары.
Инвестициялардың мәні мен түрлері. Бизнес-жоспардың құраушылары. Дисконттау. Жобаны жүзеге асырудан алынатын пайда мен ақша түсімдерін және қажетті инвестиция көлемін есептеу. Инвестицияларды бағалау әдістері-NPV,PI, IRR,PP,ROI.
Әдебиеттер тізімі:
Негізгі:
1. Экономика и управление в энергетике: Учеб. Пособие под.ред Н.Н:Кожевникова.-М.:Изд. Центр «Академия». 2003г.
2. Экономика электроэнергетики: рыночная политика: Сб./Отв. Ред. Э.Хоуп и др. Сибирские отделение Российской академии наук, 2001г.
3. Самсонов В.С., Вяткин М.А. Экономика предприятий энергетического комплекса: М.: Высш.школа, 2003 г.
4. Е.М.Шабалин. Финансы энергетики. Учебник.М.Высшая школа. 1989г.240стр.
5. Багиев Г.Л. и др.., Организация и планирование энергохозяйства промышленных предприятий. «Энергосдат», 1988.
Қосымша:
Самуэльсон и В.Нордхаус. Экономика, М., «Прогресс», 1989г.
Котлер Ф.Основы маркетинга.М.Экономика.1990г.
Окороков В.Р.и др. Основы управления энергетическим производством. М.Высшая школа,1987, 335стр.
Златопольский А.Н., Прузнер С.Л. и др. Экономика, организация и планирование теплосилового хозяйства промышленного предприятия. М. Энергоатомиздат, 1995, 320 стр.
ИНЖЕНЕРЛІК ЭКОЛОГИЯ
Табиғи орта, адам тіршілігінің қоршаған ортаға әсерінің күйі мен мәселелері.
Экология және су мен отын энергиясын комплексті қолдану.
ҚР экологиялық саясатының заңдылық базасы.
Жылуэнергетикалық объектілерде экологиялық құжаттау.
Экологиялық сараптама. Экологиялық аудит. Қоршаған орта сапасын сертификаттау және стандарттау.
Отынды тиімді пайдалану.
Отынды жаққанда атмосфераға шығарылатын зиянды заттардың сипаттамалары. Жылуэлектр стансаларында күлді ұстап қалу. Ылғал және конденсациялық әсерлі шаң және тамшы ұстағыш құрылғылар. Электр сүзгілер: жұмыс істеу қағидасы, құрылымы және есептелуі. Атмосфераға күкірт оксидтері шығарылуын азайту. Отынды күкірттен тазарту. Мұнай өндейтін зауыттарда күкіртті аластау. ЖЭСда күкіртті отындарды жағудың алдында өңдеу. Жану өнімдерін күкірт оксидтерінен тазарту. АЭСда газдардан тазарту. Азот және көміртегі оксидтері шығарындыларын азайту әдістері. Жарым-жартылай жанған өнімдердің (көмірсутектердің, альдегидтердің, канцерогенді заттардың) шығуымен күресу. Атмосферада өнеркәсіптік өндірістердің шығарындыларын шашырату. Шығарындыларды шашыратудың есептеу әдістемесі және түтін мұржаларын таңдау (ОНД-86).
Суды тиімді пайдалану.
Су бассейндерінің өндірістік ағын суларымен ластануы. Ағын суларының жіктелуі. Ағын суларын утильдеу әдістері. Ағын суларын тазарту әдістерінің жіктелуі. Ағын суларын мұнай өнімдерінен тазарту. Қатты отында істейтін ЖЭСдыңгидрокүлшығару жүйесінің қалдық сулары және оларды тазарту әдістері. Су дайындау қондырғыларының ағын сулары және оларды тазарту. Күкіртті мазутты жағатын қазандардың сыртқы беттерін жуу кезінден пайда болатын қалдық сулар және оларды тазарту. Негізгі қондырғыларды химиялық жуып тазартудан және консервациялаудан пайда болатын қалдық сулар және оларды тазарту. Қалдық суларды тазартудың мембраналық процестері. АЭСдың қалдық сулары және оларды тазарту әдістері.
Табиғатты қорғаудың экологиялық қатері мен экономикалық аспекттері. Экологиялық қауіпті жағдай және «экологиялық қатер» түсінігі. Табиғатты қорғау шараларының техника-экономикалық негіздемесі. Табиғатты қорғадың әртүрлі шараларын салыстырмалы бағалау
Әдебиеттер тізімі:
Негізгі
Карабасов Ю.С. Экология и управление: Термины и определение.- М.: МИСИС,2001.-378с.
Байдельдинов Д.Л. Правовой механизм государственного управления в области экологии. – Алматы.:КазГУ, 1998.-98 с.
Сулеев Д.К., Сагитов С.И., Сагитов П.И. и др. Экология и природопользование: Учебник.- Алматы: Гылым, 2004.- 392с.
Мазур И.И. Введение в инженерную экологию.- М.: Наука, 1989.-375 с.
Еремкин А.И. Нормирование выбросов загрязняющих веществ в атмосферу.-М.: АСВ, 2001.-176с.
Қосымша
Промышленная экология: Учебное пособие / Под ред. В.В.Денисова.- М:ИКЦ «МарТ»; Ростов-н/Д: Издательский центр «МарТ», 2007.- 720с.
Копылов А.С., Лавыгин В.М., Очков В.Ф. Водоподготовка в энергетике.- М.: Издательский дом МЭИ, 2006.- 309с.
Безгрешнов А.Н., Липов Ю.М., Шлейфер Б.М. Расчет паровых котлов в примерах и задачах. - М.: Энергоатомиздат, 1991.-240с.
Росляков П.В., Егорова Л.Е., Ионкин И.Л. Расчет вредных выбросов ТЭС в атмосферу. – М.: Издательство МЭИ, 2002. – 84с.
Cултанбаева Б.М., Идрисова К.С., Туманова А.А. Инженерная экология. Программа, методические указания и семестровые задания для студентов специальности 0507718 – Теплоэнергетика. – Алматы: АИЭС, 2008. - 34с.
Султанбаева Б.М., Туманова А.А, Идрисова К.С. Инженерлік экология. 050717 – Жылуэнергетикамамандығы бойынша барлық оқу түрініңстуденттері үшін семестрлікжұмыстардыорындауға арналған әдістемелікнұсқаулар. –Алматы: АИЭС, 2008. – 35 б.
Султанбаева Б.М. Инженернаяэкология. Конспект лекций для студентоввсех форм обученияспециальности 5В0717 – Теплоэнергетика. – Алматы: АИЭС, 2009.- 51с.
Султанбаева Б.М. Инженерная экология. Методические указания к выполнению лабораторных работ для студентоввсех форм обученияспециальности 5В071700 – Теплоэнергетика. – Алматы: АИЭС, 2010.- 41с.
Султанбаева Б.М., Колдасова Г.А. Инженерлік экология. 05071700 – Жылуэнергетикамамандығы бойынша барлық оқу түрінің студенттері үшін зертханалықжұмыстардыорындауға арналған әдістемелікнұсқаулар. –Алматы: АИЭС, 2011. – 35 б.
«Энергия үнемдеу және автоматика»
кафедрасының меңгерушісі Алиханов Д.М.
Достарыңызбен бөлісу: |