24
.
)
1
,
1
05
,
1
(
1
торап
ном
ном
U
U
Бұл қоректенетін торапта кернеудің құлауын өтемдеу үшін жасалынады.
5.1 суретінде жоғарыда айтылғанды айқын сипайттайтын кернеу эпюрасы
берілген.
5.1 сурет – Кернеу эпюрасы
5.1 тораптары бейтараптарының режимдері
Үшфазалық электр тораптарының нөлдік нүктесі (бейтарап) қатаң
жерлендірілуі (5.2,
а сурет), жоғары омды кедергі арқылы жерлендірілуі (5.2,
б сурет) немесе жерден оқшаулануы мүмкін (5.2,
в сурет).
а – қатаң жерлендірілген;
б – жоғарыомды кедергі арқылы жерлендірілген;
в – жерден оқшауландырылған.
5.2 сурет – Үшфазалық электр тораптарының нөлдік нүктесі
1000 В дейінгі электр тораптарында бейтарап режимі тораптарға қызмет
көрсетудің қауіпсіздігімен, ал 1000 В жоғары тораптарда электрмен
жабдықтаудың үзіліссіздігімен, электрқондырғылар жұмысының үнемділігі
және сенімділігімен анықталады. Электрқондырғылар құрылымының
Ережелері
бойынша
ЭҚҚЕ
(ПУЭ)
кернеуі
1000
В
дейінгі
25
электрқондырғылардың жұмысы қатаң жерлендірілген және оқшауланған
бейтараппен рұқсат етіледі.
6 Дәріс №6. Бейтарабы қатаң жерлендірілген 1000 В дейінгі
тораптарының бейтарап режимі
Жұмыс мақсаты:
бейтарабы қатаң жерлендірілген 1000 В дейінгі
тораптарының бейтарап режимін оқу.
Ең кеңінен тарағандар – кернеуі 380/220, 220/127, 660/380 (6.1 сурет)
үшфазалық токтың төртсымды тораптары (алымы желілік кернеуге, ал бөлімі
фазалық кернеуге сәйкес келеді). Адамдарға көбіне осындай тораптармен
жұмыс істеуге тура келеді, осыған байланысты ЭҚҚЕ (ПУЭ) бейтараптың
қатаң жерлендіруін талап етеді.
Қыздыру шамдары фазалық кернеуге қосылады (фазалық және нөлдік
сымның арасына). Қозғалтқыштар А, В және С үш фазасына бірдей қосылады.
Қозғалтқыштың тұрқысы және басқа барлық метал бөлшектері қауіпсіздік
мақсатымен жерлендіріледі немесе нөлдік сымға қосылады.
Кез келген фазаның жерге тұйықталуы қысқа тұйықтауға алып
келеді (ҚТ). Бірфазалық ҚТ тогы жерлендіруші құрылғының кедергісімен
шектеледі, өйткені бұл кедергі үлкен емес. Фазалық кернеуде ток едәуір
мәндерге жетеді және фазаның қорғаныс құрылғысы сақтандырғышқа әсер
жасайды (жылу немесе магниттік ағытқышы бар автомат болуы мүмкін).
Құрылғы іске қосылып, (сақтандырғыш күйіп кетеді) зақымдалған фазаны
ағытып тастайды. Торап толық фазалық емес режимде жұмыс істей береді.
Жұмыс істеп тұрған екі фазаның кернеуі фазалық мәннен аспайды.
Мұндай тұтынушыларға жатады: жарықтандыру, қыздырғыш аспаптар,
пісіргіш құрылғылар және басқалар.
6.1 сурет – Үшфазалық токтың төртсымды торабы
Жабдық оқшауламасының тұрқыға зақымдалуы ҚТ алып келеді және
зақымдалған орын ағытылады.
Бірфазалық ҚТ үшфазалық тұтынушылар кернеудің бейсимметриялы
жүйесіне қосылып қалады, бұл әсіресе қозғалтқыштар үшін қауіпті.
26
Электрмагниттік өріс өзінің қасиеттерінен айырылып толықси бастайды.
Қозғалтқыштың айналдыру иінкүші азаяды, қозғалтқыш тоқтайды, кедергі
азаяды, бұл олардың тұтынатын токтарының күрт көбейуіне алып келеді. Бұл
машина орамдарын қыздырады. Оларды қорғаныспен жылдам ағыту қажет.
Қатаң жерлендірілген бейтарап тармақталған тораптарда қолданылады. Қатаң
жерлендірілген бейтараптардың кемшілігі – зақымдалған айлан тез
ағытылуына тиісті бірфазалық ҚТ едәуір тогы және оның салдары –
электрэнергияны кем жіберуден келетін шығындар.
6.1 Бейтарабы оқшауланған төменгівольттік тораптар
Бұл фазалық оқшауламаны бақылауды тораптарда қамтамасыз еткенде
тораптардың аз тармақталғанында ерекше жауапты тұтынушыларды
қоректендіру үшін қолданыс тапқан үшсымды тораптар. Бұл тораптар, көмір
шахталары, тау карьерлері, желдеткіш қондырғылары, улы газдарды бөлудің
жоғары қаупі бар цехтар.
Мұндай тораптарда жерге тұйықталу ҚТ алып келмейді, үлкен
токтардың ағуымен ілеспейді және қауіпті емес. Мұндай тұйықталу
қарапайым деп аталады және зақымдалған фазаның ағытылуына алып
келмейді (6.2, а сурет).
Екі зақымдалмаған фазаларда кернеу желілік мәнге дейін
есе
көбейеді (6.2,
б сурет). Фазааралық (желілік) кернеулер өзгермейді және олай
болса, желілік кернеуге қосылған электртұтынушылардың жұмыс жағдайлары
өзгермейді, бұл электрмен жабдықтаудың үзіліссіздігін қамтамасыз етеді.
Зақымдалмаған фазалардың жоғары кернеуде болу уақыты екі сағатпен
шектеледі. Фазасы жерге тұйықталған қондырғылардың ұзақ жұмысы рұқсат
етілмейді, өйткені ол тағы бір қарапайым тұйықтауға алып келуі мүмкін және
бұл екі тұйықтау ҚТ үлкен тогымен ілесетін екіфазалық жерге тұйықтау
болады, одан кейін жабдық істен шығуы мүмкін.
а – сұлба;
б – фазаның жерге тұйықталғанындағы кернеулердің векторлық диаграммасы
6.2 сурет – Бейтарабы оқшауланған торап
