31
ток бар (шарғы және тораптың активтік кедергісінің болуынан және шарғыны
дәл баптай алмаудың себебінен)
ΔI = I
L
–
I
C∑
.
Мұндай токта доға пайда болмайды және асқын кернеу жоқ. Бейтарабы
өтемделген тораптарда асқын кернеулердің ықтималдығы бейтарабы
оқшауланған тораптарға қарағанда аз. Негізгі кемшілігі – оқшауламаны
күшейту және доғасөндіргіш шарғыны орнату қажет. Құндылықтары –
бейтарабы оқшауланған тораптардағыдай: фазалардың біреуінің жерге
тұйықталғанында тұтынушы ағытылмайды.
7.2 Бейтарабы қатаң жерлендірілген жоғарывольттік тораптар
Мұндай тораптарға номиналды кернеуі 110 кВ және жоғары және жерге
тұйықталу
токтары
үлкен
(I
т
>
500
А)
тораптар
жатады.
Трансформаторлардың бейтарап нүктесі жерлендіргіш құрылғымен аз кедергі
арқылы жалғанады (< 1 Ом). Қалыпты режимде торапта, жұмыс токтарынан
басқа, сыйымдылық токтар I
C
өтеді. Үшфазалық жүйенің симметриясында
ΣI
C
= 0 бейтарапқа ток ақпайды. I
C
сыйымдылық тогы I
L
индуктивтікпен
салыстырғанда аз.
Жерге тұйықталғанда жерлендіргіш құрылғының, жердің және
тұйықталған нүктеден нөл нүктесіне дейінгі желі айланының кедергілерінен
тұратын қысқа тұйықталған контур пайда болады (фаза ЭҚК қосылған) (7.5
сурет).
Тұйықталған контурдың аталған айландары кедергілерінің аздығына
байланысты жерге тұйықталу қысқа болады және РҚ құрылғылары ағытып
тастайтын үлкен токтармен ілеседі (секундтың ондық үлестері).
а – сұлба;
б – қалыпты режимдегі кернеулердің векторлық диаграммасы.
7.5 сурет – Жоғары кернеу торабы
32
а – сұлба;
б – қалыпты режимдегі кернеулердің векторлық диаграммасы.
7.6 сурет - Трансформаторлар бейтарабының жағдайы
Қатаң жерлендірілген бейтарап өтемделгенмен қатар асқын кернеулерді
төмендетудің тиімді шараларының бірі болып табылады. Бұл қажетті
оқшауламаны азайтуға мүмкіндік береді, олай болса, торапқа салынатын
күрделі қаржыларды да азайтады.
Кемшіліктері:
- ҚТ ағыту электрмен жабдықтаудың үзілісіне алып келеді;
- ҚТ үлкен токтарын қабылдау үшін металды көп қажет ететін
жерлендіруші құрылғылардың күрделі жүйесіне күрделі қаржылар қажет;
- бір қатар жағдайларда бірфазалық ҚТ тогы үшфазалық ҚТ тогынан
асып кетеді және трансформаторлар бейтараптарының бір бөлігін жерден
ажыратады (7.6 сурет).
8 Дәріс №8. Трансформаторлар және автотрансформаторлардың
орын ауыстыру сұлбалары, параметрлері
Жұмыс мақсаты: трансформаторлар және автотрансформаторлардың
орын ауыстыру сұлбалары, параметрлері
Екіорамды трансформаторлардың әдетте Г- тәрізді орын ауыстыру
сұлбалары бар (8.1 сурет).
8.1 сурет
33
Трансформаторлардың негізгі параметрлерінің санына жатады: қысқа
тұйықтау шығындары
ΔР
к
, бос жүріс шығындары
ΔР
хх
, қысқа тұйықтау
кернеуі
U
к%
және бос жүріс тогы i
хх%
. Бұл деректер трансформатордың орын
ауыстыру сұлбасының барлық кедергілері мен өткізгіштерін анықтауға
мүмкіндік береді.
Трансформатордың бір фазасының активтік және индуктивтік
кедергілерін қысқа тұйықтау тәжірибесінен анықтауға болады. Бұл тәжірибеде
трансформатордың екіншіреттік орамы қысқа тұйықталады, ал біріншіреттік
орамға трансформатордың екі орамында номиналды токтар орнайтындай
кернеу беріледі. Бұл кернеуді қысқа тұйықтау кернеуі деп атайды.
Қысқа
тұйықтау тәжірибесіндегі трансформатордың тұтынатын
активтік қуаты іс жүзінде түгелдей оның орамдарының қызуына жұмсалады.
Мұнда болаттағы шығындар берілген аз кернеуге байланысты төмен.
Сондықтан қысқа тұйықтау тәжірибесінде:
одан
(8.1)
Қысқа тұйықтау кернеуі U
к
екі құраушыдан тұрады: қысқа тұйықтау
режимінде ағатын токтан пайда болатын активтік және индуктивтік
кедергілердегі кернеудің құлаулары. Және осы кездегі ірі трансформаторларда
бірінші құраушы екіншіден көп аз, өйткені R
т
<<Х
т
. Трансформатордың
активтік кедергісіндегі кернеудің құлауын ескермей, есептеуге болады
(8.2)
одан
(8.3)
Трансформатордың орын ауыстыру сұлбасының G
т
және B
т
өткізгіштіктері бос жүріс тәжірибесінің нәтижелері бойынша анықталады,
мұнда ағытулы тұрған екіншіреттік орамда біріншіреттік орамға номиналды
кернеу
беріледі.
Трансформатордың
орын
ауыстыру
сұлбасынан
байқалатыны, бұл режимдегі трансформатор тұтынатын ток және тиісті қуат
магниттеу тізбегінің параметрлерімен анықталады. Онда,
