Коммерциялық емес акционерлік қоғам

22 

 

ескеруге  болады.  Сыйымдылық  ток  және  зарядтық  қуат  кабель  желілерінде 

ауа желілеріне қарағанда көп. Жоғары кернеу кабель желілерінде Q

b 

ескереді. 

Активтік G өткізгіштігін  110 кВ және жоғары кабельдер үшін ескереді. 

 

5  Дәріс  №5    Электр  тораптары  элементтерінің  номиналды 

кернеулері 

 

Жұмыс  мақсаты:  электр  тораптары  элементтерінің  номиналды 

кернеулерін оқу.  

 

Әрбір  электр  торабы,  оның  жабдығы  есептелетін  тораптың  номиналды 

кернеуімен  сипатталады  U

ном

.  Номиналды  кернеу  электртұтынушылардың 

(ЭП) қалыпты жұмысын қамтамасыз етеді, ең үлкен  экономикалық тиімділік 

беру  керек  және  жеткізілетін  активтік  қуатпен  және  электрберіліс  желісінің 

ұзындығымен анықталады. 

ГОСТ  21128–75  бойынша  айнымалы  токтың  электр  тораптары  және            

1000  В  дейінгі  қабылдағыштардың  номиналды  фазааралық  кернеулерінің     

шкаласы ендірілген: 220, 380, 660 В. 

ГОСТ  721–77  бойынша  1000  В  жоғары  айнымалы  токтың  электр 

тораптарының номиналды фазааралық кернеулерінің шкаласы ендірілген:  

 

                  3, 6, 10, 20, 35, 110, 150, 220, 330, 500, 750, 1150. 

 

 

5.1  кестесінде  электр  тораптарының  жіктелуі  берілген,  мұнда  төменгі 

(ТК),  орта  (ОК),  жоғары  (ЖК),  асқын  жоғары  (АЖК)  тораптарға  бөлу 

көрсетілген.            

                                

    

5.1 кесте – Электр тораптарын жіктеу 

 

 

 

 

<1 

3 - 35  110 - 220 

 330 - 750 

 

 

 

НН   СН 

      ВН 

СВН 

     Аймақты қамту 

     Арналымы 

 

     Тұтынушылардың   

           сипаты 

 

Жергілікті       Аудандық 

Таратушы 

 

Коммуналды- Тұрмыстық 

Өндірістік 

Ауылшаруашылық 

Региондық 

Жүйе 

құраушы 

        - 

        - 

        - 

           

23 

 

 

Электртұтынушылардың  (электрқабылдағыштардың)  қалыпты  жұмыс 

істеуі үшін шарт орындалу керек:  

                                               

.

торап

ном

эќ

ном

U

U



 

          ЭҚ жүктемесі тұрақты қалмайды, ол жұмыс режимінің өзгеруінен тәуелді 

өзгереді  (мысалы,  өндірістің  технологиялық  процесінің  барысына  сәйкес), 

сондықтан  тораптың  түйіндерінде  кернеу  номиналды  мәннен  тұрақты 

ауытқиды,  бұл  электрэнергияның  сапасын  төмендетеді  және  шығындарды 

тудырады.  Электрқабылдағыштардың  көбісі  үшін  орнықты  аймақ  кернеу 

ауытқуларының δU = ± 5% мәндерімен шектелетінін зерттеулер көрсетті.  

         Әдетте,  желінің  басындағы  кернеу  соңындағыдан  көп  және  кернеу 

шығындарының шамасына айырмашылығы бар:  

 

                                                       

.

2

1

U

U

U







 

          U

1

 тұтынушы кернеуін электр торабының номиналды кернеуіне жуықтату 

және  сапалы  энергиямен  қамтамасыз  ету  үшін  ГОСТ  генераторлардың 

номиналды  кернеулерін   

Г

ном

U

  тораптың  номиналды  кернеуінен  5  %  артық 

орнатады: 

                                                   

.

05

,

1

торап

ном

Г

ном

U

U



 

         Жоғарылатқыш  трансформаторлардың  бірінші  реттік  орамдары  тікелей 

генераторлардың  қысқыштарына  қосылуына  байланысты  олардың  номиналды 

кернеулері U

1ном

 бірдей болу керек: 

                                                 

.

05

,

1

1

торап

ном

ном

Г

ном

U

U

U





 

         Төмендеткіш  трансформаторлардың  бірінші  реттік  орамдары  олар 

қоректенетін  тораптарға  қарағанда  тұтынушы  болып  келеді,  сондықтан  шарт 

орындалу керек   

                                                    

.

1

торап

ном

ном

U

U



 

          Соңғы кезде өндіріс біріншіреттік орамның кернеуі тораптың номиналды 

кернеуінен 5 % артық кернеуі 110 – 220 кВ төмендеткіш  трансформаторларды 

шығарады  

                                                   

.

05

,

1

1

торап

ном

ном

U

U



 

          Төмендеткіш  және  жоғарылатқыш  трансформаторлардың  екіншіреттік 

орамдары  олар  қоректендіретін  торапқа  қарағанда  көз  болып  табылады. 

Екіншіреттік  орамдардың  номиналды  кернеулерінің  U

2ном

  мәндері  осы 

тораптың номиналды кернеуінен 5–10 % артық