Кешенді кейс технология қҰралдары арқылы техникалық жоғары оқу орындары студенттерінің физиканы оқу себептерін қалыптастыру

жүктеу 26,54 Kb.

бет	1/2
Дата	16.05.2023
өлшемі	26,54 Kb.
	#42626

1 2

2021 каз мотивация

Түйінді сөздер: кейс-технология, білім, бакалавр, мотивация, мақсат. Ключевые слова: кейс‐технология, обучение, бакалавр, мотивация, цель.

КЕШЕНДІ КЕЙС ТЕХНОЛОГИЯ ҚҰРАЛДАРЫ АРҚЫЛЫ ТЕХНИКАЛЫҚ ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫ СТУДЕНТТЕРІНІҢ ФИЗИКАНЫ ОҚУ СЕБЕПТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Аннотация. Мақалада білім беру процесінде кешенді кейс‐технологияны қолдануға негізделген инженерлік қызметтің болашақ бакалаврларының физикасын оқыту әдістемесінің мотивациялық‐мақсатты компоненті сипатталған.
Түйінді сөздер: кейс-технология, білім, бакалавр, мотивация, мақсат.
Ключевые слова: кейс‐технология, обучение, бакалавр, мотивация, цель.
Keywords: a case‐technology, education, bachelor, motivation, goal.

Кіріспе. Қазіргі таңда білім берудің басты міндеттері – білім алушыны белгіленген біліммен қаруландыру ғана емес, оның өмір бойы оқып, ізденуі, топта жұмыс істей алуы, рефлексивті өзін-өзі ұйымдастыру негізінде өзін-өзі өзгерту және өзін-өзі дамыту қабілетін қалыптастыру болып табылады. Осы аталған дағдыларды қалыптастыруда кез-келген білім беру үдерісінде проблемалық оқыту технологиясының маңызды зор. Мұндай технологияның өзектілігі оқу ісіне мотивацияның жоғары деңгейін дамытумен, білім алушының танымдық қызығушылығын белсендірумен анықталады, бұл туындаған қайшылықтарды шешу, сабақта проблемалық жағдаяттарды жасау кезінде мүмкін болады. Білім алушының жан-жақты қиындықтарды жеңуде жаңа білімді, іс-әрекеттің жаңа әдіс-тәсілдерін, іскерлік пен дағдыны меңгеруге деген үнемі қажеттілік туындайды. Проблемалық оқыту әдістері білім алушылардың эмоционалдық саласына да оң әсер етеді, білім алушылардың коммуникативтік қабілеттерін дамыту, олардың даралығын және шығармашылық ойлауын дамыту үшін жағдай жасайды. Сонымен қатар, мәселелерді шеше білу, сұрақтар қоюя білу, гипотеза қою, ұғымдарға анықтама беру, бақылау және тәжірибе жүргізу, қорытындылау және пікірлер айту, материалды жіктеу және құрылымдау, мәтінмен жұмыс істеу, өз идеясын дәлелдей алу және оны қорғау, өз бетінше танымдық іс-әрекетке деген қабілеттілік, тез өзгеретін әлемде табысты болу және т. б. сияқты білім беру нәтижелеріне қол жеткізуге әкеледі.Физика инженерлік кадрларын даярлауда білім беру үдерісінде негізгі базалық пән болып табылады. Сондықтан біздің инженерлік өндірістің болашақ бакалаврларын оқыту әдістемесі білім беру үдерісінде кешенді кейс-технологияны пайдалануға негізделген.
Кейс ол қарапайым оқиғалар кешенін біріктіретін күрделі оқиға ретінде қарастыруға болатын педагогикалық құрал. Кейс-технология деп нақты немесе жасырын мәселесі бар кәсіби қызметте туындайтын жағдаятты есепті шешуге интеграцияланған тәсілге негізделген кәсіби бағыттағы оқыту технологиясын айтамыз. Біз әзірлеген кейс‐технологияны кешенді деп санаймыз, себебі оның құрылымы күрделі. Технология физика курсының жеке мәселелерін емес, оның тақырыптарын (бөлімдерін) зерттеуде қолданылады. Оларды зерттеудің кейбір кезеңдерінде тұтас құрылымды құрайтын кейстің жеке бөліктері қолданылады. Технологияның кешенділігі мазмұны (физика және арнайы пәндер), құрылымы мен нәтижесі бойынша анықталады. Әр кезеңнің нәтижесі үш көрсеткіш бойынша ұсынылады:
1) қызметтің тиісті уәждерінің қалыптасуы; 2) кәсіби құзыреттер компоненттерінің қалыптасуы; 3) бастапқы жағдаятты есепті шешуге қосқан үлесі.
Кешенді кейс‐технология негізінде инженерлік дайындық бағыттары бойынша болашақ физика бакалаврларын оқыту әдістемесінің мотивациялық‐мақсатты компонентін сипаттаймыз. ВПО ГЭФ талаптарына сәйкес оқыту мақсаты жоғары оқу орындары түлектерінің құзыреттілігін қалыптастыруға бағытталуы тиіс.
Техникалық жоғары оқу орнында болашақ бакалаврларды оқыту кәсіби құзыреттілікті қалыптастыруға бағытталған. 3‐ші буынның білім беру стандарттарындағы құзыреттері кең тізімінен біз кәсіби құзыреттер жиынтығын таңдадық, оларды қалыптастыруға біздің ойымызша, физика пәні бойынша сабақтар өз үлесін қоса алатынын нақтылай келе төмендегідей бағытта қарастырамыз:
‐ Ғылыми-техникалық ақпаратты жинау мен талдау, дамудың заманауи үрдістерін ескеру, кәсіби қызметтегі отандық және шетелдік ғылым, техника мен технологиялар (ПК‐2);
* Кәсіби қызметте жаратылыстану пәндерінің негізгі заңдылықтарын қолдану, Математикалық талдау және модельдеу, теориялық және эксперименттік зерттеу әдістерін қолдану мүмкіндігі (ПК‐1);
* Жүргізілетін зерттеулер мен әзірленетін жобалардың сипаттамасын жасауға, есептерді, шолуларды және басқа да техникалық құжаттарды құрастыру үшін деректерді жинауға құжаттамалық дайындық (ПК‐26) [1].

Кәсіби құзыреттер техникалық жоғары оқу орындары түлектерінің алдағы инженерлік қызметінің кәсіби міндеттеріне сәйкес келетін міндеттерді шешу процесінде қалыптасады. Осыған байланысты біз ГЭФ-те ұсынылған кәсіби міндеттерді таңдадық, олардың шешімі техникалық жоғары оқу орны физикасының жалпы курсы арқылы кәсіби құзыреттіліктің қалыптасуымен тікелей байланысты [2]:

1. Машина жасау өндірісін әзірлеу, пайдалану, қайта ұйымдастыру саласындағы ғылыми‐техникалық ақпаратты, отандық және шетелдік тәжірибені талдай білу.
2. Техникалық әдебиеттер мен патенттік көздер негізінде техникалық тапсырма мен құрылғыларды жобалау мәселелерін талдау.
3. Мәселелерді шешудің жалпыланған нұсқаларын әзірлеуге қатысу, оңтайлы нұсқаларды талдау негізінде таңдау, шешімнің салдарын болжау.
4. Математикалық модельдеу әдістерін әзірлеу.
5. Жобалауды автоматтандыру құралдарын пайдалана отырып, техникалық тапсырмаға сәйкес электрондық құралдардың бөлшектерін, тораптары мен модульдерін есептеу және жобалау.
6. Автоматтандырылған жобалау мен зерттеудің стандартты пакеттері негізінде процестер мен объектілерді математикалық модельдеу.
7. Берілген әдістеме бойынша эксперименттер жүргізу және нәтижелерді талдау.
8. Өлшеулер мен бақылаулар жүргізу, жүргізілетін зерттеулердің сипаттамасын жасау, есептер жасау үшін деректер жинау.
9. Заманауи ғылыми‐техникалық ақпаратты, зерттеу бағыты бойынша отандық және шетелдік тәжірибені зерделеу негізінде жаңа әзірлемелерді орындау.
10. Құрылғылардың, олардың құрылымдарының физикалық принциптерін анықтай отырып және жеке блоктар мен элементтерге техникалық талаптарды белгілей отырып, аспаптардың функционалдық және құрылымдық схемаларын әзірлеуге қатысу болып табылады.
Инженер кәсіби қызметінің аталған міндеттері мәселені шешуге көмектеседі. Ол пәннің мақсаттары мен оқу мақсаттарын жүзеге асырудың сауатты ұйымдастырылған әдістемесі арасындағы құрал ретінде қалыптасады. Көбінесе істің өзінде проблема жұмыстың көп қырлы бөлігінде жасырын, жасырылған түрде болады. Зерттеушінің міндеті-мәселені нақты тұжырымдау және саралау, содан кейін оның негізінде оны түсіндіруге және шешуге әкелетін қызметтің белгілі бір нұсқасын жасау. Ол үшін мәселенің негізгі компоненттерін бөліп көрсету керек. Оның қалыптасуына және шешілуіне ықпал ететін негізгі факторлар: 1. Ішкі ынталандыру, олар қажеттілік, мүдделер және сөзсіз болып көрінеді. 2. Қоғамдық қажеттіліктер, нормалар, принциптер, міндеттер, Рұқсаттар және тыйым салулар мәселеге және оны шешу тәсілдеріне үнемі әсер ететін әрекеттер.
3. Мәселенің пайда болуы мен шешілу шарттары, оның пайда болуына, өмір сүруіне, дамуына және шешілуіне әсер ететін құбылыстар түсініледі. Бұл құбылыстар инженердің кәсіби қызметінің міндеттерінде жазылған. 4. Мәселелерді шешуге бағытталған танымдық және практикалық іс-әрекеттердің, әдістер мен әдістердің жиынтығын қамтитын мәселелерді шешуге арналған адамдардың іс-әрекеті [3].
Қызметтің негізгі қозғаушы күші-қажеттілік. Танымдық қажеттіліктің құрылымы адамның мотивациялық (мотивтер) және эмоционалды (мүдделер) салаларымен анықталады. Жоғары кәсіптік оқу орындары студенттерінің негізгі қажеттілігі кәсіби дамуға деген қажеттілік болып табылады, содан кейін студенттер үшін оқытудың негізгі себебі олардың кәсіби дағдыларын қолдану және дамыту болуы керек. Оқу мотиві мақсатқа жету арқылы жүзеге асырылады. Мақсат қызмет бағытының функциясын орындайды. Оқыту мақсаттары білім алушыға сыртқы болып табылады және сыртқы факторлармен анықталады: ВПО ГЭФ қалыптасатын қоғамның әлеуметтік тапсырысы, сондай-ақ педагогикалық процесті ұйымдастырудың бірқатар шарттары (пәнді оқуға бөлінген сағат саны, материалдық және әдістемелік жабдықтар және т.б.) [4]. Біз физика курсын оқытудың негізгі себептерін анықтау мақсатында студенттер арасында сауалнама жүргіздік.
Оларға "Физика" пәнін неге оқып жатырсыз?" Жауаптың әр нұсқасының маңыздылығын 5 балдық жүйе бойынша бағалау қажет болды (5 балл – өте маңызды, 3-4 балл – маңызды, 1-2 балл – маңызды емес). Төмендегі диаграммада 134 оқушының сауалнама нәтижелері көрсетілген.
Нәтижелер студенттер үшін студенттерді осы пәнді оқуға мәжбүрлеуден туындаған жағымсыз себептер өте маңызды екенін көрсетті. Жетістікке жету себептері студенттер үшін маңызды, ал негізгі танымдық мотивтер мардымсыз болып шықты. Яғни, студенттердің физиканы оқуға деген ынтасы жоқ деп айтуға болады. Біз сондай-ақ студенттердің физикаға қатынасын және оның болашақ кәсіби қызметіндегі рөлін анықтау үшін сауалнама жүргіздік. Сауалнамалаумен қатар оқытушылардың көмегімен "Физика" пәні бойынша студенттерді дайындау жағдайына кластерлік талдау жүргізілді. Физикаға деген көзқарас пен осы дисциплинаның даму нәтижелері арасындағы байланысты анықтау үшін физика мұғалімдерінің көмегімен біз студенттерді үш топқа бөлдік:
физика бойынша жоғары (1), орта (2) және төмен (3) білім мен дағды деңгейімен. Оқытушылар тарапынан физика пәні бойынша білімі мен іскерлігінің деңгейі жоғары 11, орта – 48 және төмен-75 студент бөлінді. Яғни, студенттердің 50% - дан астамы физика бойынша білім мен дағдылардың төмен деңгейіне ие. Сауалнама нәтижелері диаграммада көрсетілген арнайы топтармен байланысты. Әр сұраққа студенттер 1 – ден 10 – ға дейін санды қоюы керек (1-ден-мүлдем теріс жауап 10-ға дейін-мүлдем оң жауап). Диаграммада әр топтағы сұрақтарға жауаптар бойынша орташа балл көрсетілген.

жүктеу 26,54 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2