Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



жүктеу 1,76 Mb.
Pdf просмотр
бет207/236
Дата03.10.2022
өлшемі1,76 Mb.
#39472
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   236
8e10fd01cc60087f7a7a338573861826 (1)

и,
у
әріптерінің таңбасы
болмаса, екінші жоба – проф. З.Базарбаеваның әліпбиінде бар.
Жазуды зерттеген алғашқы жылдарда біз де дара әріппен
таңбалауды жөн көрдік. Себебі сауат ашу ісінде и, у әріптеріне
қатысты қиындық жоқ. Сөз, буын бойындағы дауысты
таңбалары арқылы дыбыстың жуан, жіңішке екені оңай
айрылып келді. Қазақ тіліндегі кез келген дауыссыз дыбыс жеке
айтылғанда
ы
дауыстысын қосып айтады (
бы,
пы,
ыл,
жы…
).
Бірақ жазғанда таңбаланбайды. Егер бұларды бір деңгейде
қарасақ,
у/и
әріптері сияқты басқа да дауыссыздар таңбасы
жеке таңбаланғанда (б, т, с…) қосар дыбысты, дауыстымен
іргелес келгенде дауыссыз дыбысты береді.
Егер жазу көзбен көрінетін таңбаларды шартты түрде қолдану
арқылы адамдар арасындағы коммуникацияның жүйесі болса,
ортақ, келіскен әріп жазылған сөзді ауызша тілге айналдыруға,
дыбысталғанды таңбаға түсіруге кедергі келтірмесе және жазу
экономиясына сай келсе (төрт әріптің орнына екі әріп жазсақ),
онда екі дыбыстың орнына бір таңба салудың жазу теориясы-на
кереғарлығы жоқ деп ойлайтынбыз. Сол себептен де 1929ж.
жазуға түзету енгізілгенін мойындауымыз керек.
Т.А.Амирова алфавит графикалық символдардың
(әріптердің) тізімі ретінде “код-делдал” техникалық аппарат
болып табыла-ды. Ол сөзді жазуға немесе керісінше аударып
отырады деген. “При этом важно отметить следующую
закономерность : чем больше множество единиц алфавита, тем
меньше множество комбинаторных и позиционных правил в
графемной системе и наоборот” деген.
Ә.Жүнісбек әліпбиіндегі
y –
латыншада [wai], бірнеше
мағынасы бар, яғни [ i ] дыбысын беретін
(
s
y
mbol, m
y
ster-
құпия,
s

жүктеу 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   203   204   205   206   207   208   209   210   ...   236




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау