Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Қосаралықпен жазылу –
қос сөз сыңарларының арасына
де-фис қойылып жазылуы.
Бас әріп – 
сөздің жалқы есім екенін,
 
сөйлемнің басталғанын
білдіретін, сөзге символдық мағына үстейтін үлкен әріп.
Кіші әріп – 
сөздің жалпы есім екенін білдіретін әріп.
Дыбыстық жағынан толық игерілген кірме сөз –
қазақ
тілінің дыбыстық заңдылығына сай «сындырылып»,
айтылуына қарай жазылған сөз.
Жартылай игерілген кірме сөздер – 
қазақ тілінің дыбыстық
заңдылығына сай жартылай игерілген кірме сөздер.
Бейүндес буынды сөздер –
жартылай жуан,
 
жартылай
жіңішке
 
айтылан сөз.
Төте жазу – 
А.Байтұрсынұлының араб әліпбиіне рефор-ма
жасаған 24 әріптен тұратын, дәйекше қызметіне жүгінетін
әліпбиі.
Халықаралық терминдер –
бірнеше халықаралық тілдерде
бірдей айтылатын сөздер.
340
341

СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗІНДІК ЖҰМЫС ТАҚЫРЫПТАРЫ
ҚОСЫМША
1. Қазақстан жеріндегі сурет жазулар: тұрпат және мазмұн
Тас бетіне б.з.б. VIII-VІІ ғғ. дәуірінде қашалған таңбалар мен
меже.
нышандар (Д.Дарж, Э.Новоградова. Петроглифы Монголии.
2. Таңбалы тастағы суретжазу: түрлері, мазмұны.
УБ., 1975. –127-130, 141, 147-149, 167-169, 175-179, 188-192,
3. Қазақ руларының ентаңбасы: формасы мен мазмұны.
224-229 беттер).
4. Көне түркі жазулары табылған өлкелер (фотосессия)
5. Төте жазу әліпбиін құрастыру процесі. Әріп
графикасының таңдалу уәждері.
6. Қазақ жазба тілі мен ауызша тілінің айырмашылықтары:
фонетикалық ерекшелік.
7. Бас әріппен жазылатын сөздердің типтері мен түрлері. Бас
әріппен жазылатын сөздердің орфограммасын қалыптандыру
тәсілдері.
8. Қазіргі кирил әліпбиі негізінде жасалған қазақ жазуына
реформа жасау мүмкіндіктері, қиындығы, жолдары, әліпби жо-
балары.
9. Төте жазудағы дәйекше, қазіргі графикада пайдалану
мүмкіндігі
10. Қазіргі емле сөздігі: жазылуы қиындық тудыратын
сөздер, орфограммалау тәсілдері.
11. Көне түркі жазуын үйренудің әдістемесі.
12. Жазу мен дін. Араб (ислам), латын (католик), кирил (хрис-
тиан) жазуларының қызметі.
Қ. Сартқожаұлы «Байырғы түрік жазуы:
13. Қазіргі өзбек жазуы: кемшіліктер мен артықшылықтар
алфавит жүйесі және фонологиясы» докторлық дисс.
14.
Қазіргі әзербайжан жазуы: кемшіліктер мен
қолжазбасынан алынды. 2008.
артықшылықтар
15.
Қазақ жазуын латын графикасына көшірудегі проблема-
лар
342
343

Ежелгі сақ (скиф) Бұғытастардағы елтаңбалар мен тайпа 
таңбалары
Б.з.б. VІІІ-V 
ғасырлар аралығы
Елтаңба (герб).
В.В. Волков Оленные 
камни Монголии.
УБ., 1981. С.157, 159, 192, 
215, 217, 234, 239, 240.
Тайпа және тайпалық одақ 
таңбалар
Қ. Сартқожаұлы «Байырғы түрік жазуы: алфавит жүйесі
және фонологиясы» докторлық дисс. қолж., алынды. 2008.
Түрік қағанаттарының дәуіріндегі елтаңбалар (belgь) мен 
тайпа таңбалары (tu
ɣ
ra
ɣ
)
1
Тайхар чулуу 
(Тайхар жартасы) 
а) елтаңбалары
ә) тайпа таңбалары
2
Шивээт-Улаан 
(Қарауыл Қызыл) 
а) елтаңбалары
ә) тайпа таңбалары
3 Говь-угтал 
(Дундговь аймағы)
а) елтаңбалар ә) 
тайпа таңбалары
4
Онгин ұстыны
елтаңбалар
344
345

346
347