Жоспар: Кіріспе Негізгі бөлім 1937-1938 жж.Қазақстандағы жаппай репрессиялау шаралары Қазақстан аумағындағы еңбекпен түзеу лагерьлері Репрессиялау салдары Интеллигенцияның

жүктеу 36,1 Kb.

бет	3/5
Дата	17.10.2023
өлшемі	36,1 Kb.
	#43876

1 2 3 4 5

тарих БӨЖ

4.Интеллигенцияның саны мен құрамындағы демографиялық мәселелер

3.Репрессиялау салдары

Сталиндік режимнің ең ауыр қылмыстық акцияларының бірі-депортация.Депортация-қуғындау,жер аудару деген мағынаны береді.Соғысқа дейін және соғыс жылдары Қазақстанға депортрианттар: корейлер, немістер,қырым татарлары, армияндар, болгарлар, гректер, солтүстік кавказ ұлтының өкілдері күштеп жер аударылды. КСРО ХКК және ВКП б ОК 1937ж 21 тамыздағы қаулысымен жапон шпионажының күшеюіне орай корейлер Қазақстан мен Орта Азияға жер аударылды. Оларға сенімсіздік білдірілді. 36422 корей семиясы 171781 адам 1937 жылы қазанда 124 теміржол эшалондарымен Қиыр Шығыстан батысқа қарай жер аударылды, оның 20170 семьясы 95256 адамы Қазақстанға келді.

Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстан мен Сібірге 1млн 84 мың немістер,оның 76 пайызы,яғни 420мыңы қазақстанға жер аударылды. Олардың жолға жиналуына 24 сағат берілді.
4.Интеллигенцияның саны мен құрамындағы демографиялық мәселелер

Қазақ интеллигенциясының саны мен құрамы зерттеу аралығының 1920 жылдары негізінен пролетариат топтарынын өкілдерінен кұралып , кеңес үкіметінің мемлекеттік басқару жүйесiндегi басшылары маман қызметкерлердiң тапшылығынан қазақ жұмысшылар мен шаруалардың арасынан алғыр , енбекке тәжiрибелі адамдарды басшылық қызметтерге тағайындаған еді . Бұл тәсіл , әсiресе , 1930 жылдардын ортасында кең етек алып , жүйеленудiң үстiнде болды . Сол жылдары орыстандыру саясатының елiмiзде жүргiзiлгенi мәлім , соның салдарынан басшылық аппараттармен қызметтерге негізінен орыс ұлтының адамдары тағайындалып , мамандықтардың әр түрлі салаларында қызметтер атқарғаны белгілі . Бірақ , бұлардын арасында сауатты білімі бар қазақтарда болып , олардын қатары бiрлi жарым , саусақпен санарлықтай ғана болған екен

1926 жылғы Бүкілодақтық халык санағы бойынша Қазақстандағы интеллигенцияларының саны 13825 адам болып , олар республика халқының 0,2 пайызын құраған еді . Оның құрамында ерлерi көбірек 10143 , яғни 73,4 пайыз болса , ал әйелдері азырақ 3682 , демек 26,6 пайыз болған екен . 1939 жылғы санақта республикадагы интеллигенцияларынын саны 354533 - ке жетіп , өсiмi 5,8 пайызға артса , онын ерлерi басымырақ 258292 , яғни 72,9 пайыз болып , ал әйелдерi төменірек 96241 , демек 27,1 пайыз болды . Қазақ халкы , әсіресе онын интеллигенция қауымы мен партия Кеңес орындарындагы басшылық кызметтегi белсендi азаматтары 1926-1930 жылдардагы куғындауларға ұшырап , тек 1937-1938 жылдары 135 мың қазақ интеллигенциясы саяси репрессия зобалаңының құрбаны болып атылды . Қазақ мәдениеті мен ұлттық болмысына 1937 және 1938 жылдардағы жаппай саяси репрессияның тигізген зардабы өте ауыр болды . Бұл жылдары қазақ интелигенциясына қарсы бұрын - соңды болмаған көлемде КЫЗЫЛ большевикте шабуыл жасалды . Тарихи зерттеулерге қарағанда , осы жылдары ( 1937-1938 қызыл қырғында ең көп қаза тапқандар мемлекеттік және қоғам кайраткерлерi болды . Ал осы азаматтардан соң , бiздiнше , ең көп саяси репрессияга ұшыратылғандар - ұлттық ой енбегiнiң интеллигенция өкілдері,ал олардың ішінен ен алдымен , акын - жазушылар болды.

жүктеу 36,1 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5