Қожа Ахмет Яссауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Жаратылыстану факультеті
Физика кафедрасы
БӨЖ
Тақырып: 1937-1938 жж. Қазақстандағы жаппай репрессиялау шаралары және оның салдары:ұлттық интеллигенцияның қиын тағдыры құжаттарда
Қабылдаған:Жолсейтова М.
Орындаған:Ыбрай Е.
Тобы:ЖФЗ-111
Жоспар:
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.1937-1938 жж.Қазақстандағы жаппай репрессиялау шаралары
2. Қазақстан аумағындағы еңбекпен түзеу лагерьлері
3.Репрессиялау салдары
4.Интеллигенцияның саны мен құрамындағы демографиялық мәселелер
5. Ұлт интеллигенциясының көрнекті өкілдері
6. Ұлт интеллигенциясының қиын тағдыры құжаттарда
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Кез-келген өркениетті кемелденген мемлекет өз тарихын қастерлейді,оны ұрпақтардың санасына енгізуге жағдай жасайды.Өйткені тарих халықтың мыңжылдап жинаған тәжірбиесі,асыл қазынасы.Сондықтан Қазақстан ұлттық бірегейлі және біртұтас болу үшін оның жаңа талапқа сай тарихы да болуы шарт.Кеңестік тоталитарлық қоғам тұсындағы ұлт мүддесінің аяқ асты болған тұсарын ақиқатты тұрғыда зерттеп,парасатпен зерделеу тарихшылардың басты парызы.Себебі,тарих ғылымы жарқын болашақтың негізі.Ұрпақ арасындағы білім мен біліктілікке негізделген тарихы сабақтастықты жалғастыру,дамыту арқылы ұлттың рухы биікке түседі.Тарих дегеніміздің өзі бір ұрпақтың жасаған құндылығының екінші ұрпаққа ауысуы.Кеңестік қоғам тұсындағы қазақ тарихының қайғысы мол,қасіреті ауыр парақтың жеткілікті.Қазақ елінің заңғар ойшылы Әбіш Кекілбаев айтқандай адам да қоғам да ешқашан өз тағдырына өзі енжар қарап көрген емес,сондай ақ халықта өз тағдырына өзі еш уақытта немқұрайлы қарай алмаған.Небір ғасырлар өтсе де соның тұла бойында болған тұлғалар мен тарихи құблыстардың ел санасында мәңгілік сақталуының сыры да осында жатса керек.
Негізгі бөлім
1.1937-1938 жж.Қазақстандағы жаппай репрессиялау шаралары
Қазақстандағы екінші репрессия 1937-1938 жылдары жүргiзiлдi . Себебі бұл жылдары бүкіл елiмiзде , әсіресе Мәскеу мен Ленинградта жаппай жазалау шаралары басталған еді . Соның ызғары Қазақстандағы Қарағанды қаласына да келіп жетті . Өйткені Қарағанды елiмiздегi үшiншi көмiр ошағы аталды . Мұнда көптеген партия , мемлекет және қоғам қайраткерлерi , белгiлi ғалымдар мен ақын - жазушылар жұмыс істеді .
Осы жылы маусым айында Қарқаралы округтік партия комитетінің хатшысы М.Ғатаулин ұсталды .Өйткенi Ол 1932 жылдың өзінде - ақ Ғ.Мүсірепов , М.Дәулетқалиев, Қ.Куанышев , Е.Алтынбековтермен бiрге Қазақстан өлкелiк партия комитетінің сол кездегi 1 - хатшысы Ф.И.Голощекиннiн үстiнен БК ( б ) ПОК - не хат жазған болатын . Бұл хат Казқстан Компартиясы тарихында « Бесеудің хаты » деген атпен белгілі.Осы хатқа байланысты М Гатаулин үнемі бақылауда жүретін.Сол тұста онымен бірге Н.Нұрсейітовты, М. Ордабаевты , Ж .Баймолдинді тұтқынға алады . Сол жылдың күзінде осы іс бойынша А.Асылбеков , Н.Нұрмаков , С.Сейфуллин , Т.Рысқұлов ұсталып , ату жазасына кесілді . Бұдан кейiн осы облыста кызмет істеген Ғ . И. Пинхасик , Ә . Макатов , Ж.Сәдуакасов , М.Тәтімов , Ж.Сұлтанбеков Х.Әміров , О.Беков , Х.Жүсіпбеков , . Т.Нуртазин, С.Талжанов , Р.Әлсенов С.Сейфулиннің әкесі – Сейфулла,А.Асылбековтың әкесі – Мүсәпір, . Хасен Жетпісбаев сияқты қарттар қамауға алынып,ауыр жазаға ұшырады.Сол жылдары Федоровда Куперман , Мрачковский , Кадаленко , Шедии , Измаиловтардын тобы деген істер ұйымаластырылды , көптеген адамдар нақақтан – нақақ жауапқа тартылды . Солардың ішінде Смирнов Смертюк , Парамонов , Хенкин Скрипкин Карпабаев сиякты жұмысшы гвардиясының көрнекті өкілдері де кетті . Бұлардан баска « Қарағанды iсi » , « Қарқаралы iсi » деген жалған кылмыспе Can казак сотталды . Сейтiп , 1937 ж . кезiнде Қазақстанның Петропавл , Костанай , Семей обл нын чекистерi тәрiздi Қарағанды обл . Ішкі iстер баскарма сынын қызметкерлерi де ерекше қаталдығымен көзге түсті . Тіпті Ұлы Отан соғысының ауыр жылдарында Караганды чекистерінің ұйымдастыруымен 1944 ж . қаланығ Жамбыл атындағы орта мектебiнiң бiр топ жастары- 3.Әбділдин , Б. Жаксылыков , А.Рүстемов , Ж.Өмірбеков т . б . « ЕСЕП » ( Елін сүйгенерлер партиясы ) атты ұлтшылдық ұйым кұрды » деген айыппен қамауға алынып ,жауапқа тартылды . Ал 1951-52ж . Қарағанды оқытушылар институтының профессор К.Жұмашев, аға окытушысы А.Нарешев , осы институтының түлектері Б. Ысқақов , М.Теміров , Р. Нарешев т.б. жоғарыда аталған ұйымға қатысы болған деген айыппен қамауға алынып , әркайсысы ұзақ жаза мерзiмiне сот алып кетті . Бул репрессияның жалғасы 1963-64ж . дейiн созылып,сол жылдары ұлтшылдық қйым құрды деген жаламен К.Жүнісов, К.Сауғабаев т.б. институттан шығарылып, түрліше жазаларға ұшырады.
Достарыңызбен бөлісу: |
