Жоспар: 1 Интонацияның зерттелуі Интонацияның маңызы Интонацияның зерттеу әдістері

жүктеу 27,58 Kb.

бет	2/12
Дата	17.02.2022
өлшемі	27,58 Kb.
	#37507

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12

Жоспар 1 Интонацияны зерттелуі Интонацияны ма ызы Интонацияны

К.А. Бейсенбаева 1973 жылғы“Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы” еңбегіндегі “Дауыс ырғағы”бөлімінде суперсегментік элементтер туралы «Адам сөйлеп тұрғанда, әр түрлі грамматикалық көрсеткіштермен қатар әдетте құбылмалы дауыс ырғағы да (интонация) қолданылады»- деген болатын.

Ж.А.Аралбаев 1988 жылғы “Қазақ просодикасының мәселелері” атты мақаласында просодияны ритмика және мелодия деп екіге бөліп қарап, интонацияның тілдегі қызметіне тоқталған болатын.

Ә.Жүнісбеков 1987 жылғы “Просодика слова в казахском языке” еңбегінде сөйлемдегі кідірістің орнына байланысты сөздердің өзара қарым-қатынасы мен қызметі өзгеріп отыратынын дәлелдеген. Ол ритмалық топтар аралығындағы кідіріс ритмалық топтар ішіндегі кідірістер 1,5 және 2 есе артық болатынын эксперимент түрінде дәлелдеді.

Интонация туралы көлемді еңбек жазғандардың бірі З.М.Базарбаева “Қазіргі қазақ тілі интонациясының негіздері ” еңбегінде толығымен интонацияның зерттелу тарихы, қызметіне тоқталып өтеді. Б.Қалиев “Қазақ тілінің фонетикасы ” еңбегінде просодия мен интонацияның айтарлықтай айырмашылығы жоқ екенін дәлелдейді.

Ә.Нұрмаханова – қазақ тіл білімінде интонация проблемасын зерттеуді мақсат еткен бірінші ғалым. Ол өзінің шетел тілдері инстуты студенттеріне арналған оқулығында: “Интонацияның құрамына екпін, ырғақ, әуен, іркіліс, қарқын т.б физикалық элементтер кіреді” деп келеді де, оның ағылшын, неміс, француз тілдеріндегі ролін қысқаша атап келіп: “Осыған байланысты барлық тілдерде хабарлы, сұраулы, бұйрықты, лепті сөйлемдердің өзіне тән интонациясы болады”, - дейді.
С.Мырзабеков “Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы” еңбегінде қара сөз бен өлеңнің айтылуында ерекшелік болатынын, өзіндік ырғағы болатындығын айтып өткен болатын. Қазақ тілінде бунақтарды жұбын жазбай, араларында қатар келген дыбыстарды үндестіріп, екпін, ырғақпен айтудың маңыздылығын атап көрсетті.

жүктеу 27,58 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 12