Орталықтандырылған сумен қамтылуы

Аталмыш салада негізгі проблема су құбыры желісінің тозуы болып табылады. Осыған байланысты қажетті көлемдегі және кепілді сападағы ауыз суға қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін сумен қамту жүйелерін жаңадан салуды жалғастыру және қолданыста барын жаңғырту қажет.

2017 жылы қала тұрғындарының орталықтандырылған суды бұруға қол жетімділігі 89,3%, соның ішінде Орал қаласы бойынша – 89,3%, Ақсай қаласы бойынша – 100% құрайды.

32- кесте

Облыстың елді мекендерін газдандыруға 2015-2017 жылдары мемлекеттік бюджеттен 7,4 млрд. теңге бағытталды. «ҚазТрансГазАймақ» АҚ БҚФ өз қаражаты және бюджет қаражаты есебінен 2015 жылы – 3226,5 км, 2016 жылы - 3337,5 км, 2017 жылы 342,2 км газ құбыры салынды. 602,9 мың адамы бар 290 АЕМ табиғи газға қосылды.

Тұрғын-үй коммуналдық шаруашылықтың негізгі проблемалық мәселесі болып электр, жылу, сумен қамту және суды бұру желілерінің тозығы жетуі, өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету инфрақұрылымының жаңа желілерін салу және қалпына келтіру жұмыстарына инвестициялардың жеткіліксіздігі; өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету инфрақұрылым жүйелеріне қызмет көрсету бойынша кәсіпорындардың материалдық-техникалық жабдықтарының жеткіліксіздігі.

Жайық өзеніне жіберілетін 2 шартты-таза су: “Батыс Су Арнасы” ЖШС ауыз су дайындайтын станциясынан, №2 ПР – 10/35 турбинасының салқындататын жүйесінен Орал ЖЭО болып отыр.

Үш ағынды суды жинағыш, соның ішінде 2 - Орал қаласының ағынды суларын және 1 -Ақсай қаласының ағынды суын жинақтайтын орын бар.

Орал қаласының (шаруашылық-тұрмыстық және өндірістік) ағынды сулары канализациялық тазалау қондырғыларында механикалық тазаланудан, қолдан жасалған тоғандарда табиғи биологиялық тазаланудан өтеді және №2 жинақтаушыға құйылады.

2017 жылы облыс бойынша өнеркәсіп төгінділері көлемі 2015 жылмен салыстырғанда 7,3%-ке көбейді («Батыс Су Арнасы» ЖШС, КПО б.в., «Ақсайжылуқуат» МКК). Шығарушы ұңғымалардың жоғары сулануына байланысты ілеспе-пласт ағынды сулары көлемінің ұлғаюы есебінен «КПО б.в» тазартылған ағынды сулар төгінділері көлемінің 26%-ке өскені байқалады.

Шығарындылары бар барлық кәсіпорындармен шекті жол берілетін сұраныс нормативтерінің жобасы дайындалды, ағынды сулардың төгінділері белгіленген лимиттерге сәйкес жүргізіледі. Ағынды сулардың негізгі көлемі Орал және Ақсай қалаларында қалыптасады.

Облыс аумағында екі ҚТҚ полигоны жұмыс істейді: Орал және Ақсай қалаларында. Сонымен қатар, облыста 318 әртүрлі елді мекеннің қоқыс немесе қалдықтарды орналастыратын орындар бар. Олардың бір бөлігінде (247) жерге орналастыру құжаттары бар, қалғанында (71) белгіленген тәртіпте рәсімделген жерге орналастыру құжаттары жоқ.

Жергілікті кәсіпорындардың экономикалық ынталылығы мен техникалық деңгейінің төмен болуы және қажетті жабдықтардың болмауы салдарынан, облыста пайда болатын ҚТҚ-ның 1,7% (2017 жылғы мәлімет бойынша) өңделіп, қайта пайдаланылады.

Жаңа ҚТҚ полигондары құрылысына ТЭН, ЖСҚ жасалынды.

Қалдықтарды жинау және өңдеудің, сондай-ақ энергияны сақтау және экологиялық таза технологиялардың өсу қарқыны орын алып отыр.

Облыста жеке кәсіптегі 14 кәсіпорын жұмыстануда («Талап» АҚ, «Антей» ЖШС, «Тұранпромресурс» ЖШС, ЖК «Губер», ЖК «Глухова», ЖК «Куксова», ЖК «Борисова», «ГаммаРеал» ЖШС, «Арктур» ЖШС, ЖК «ВТС-Уральск», ЖК «Үсенов», «Мега-Жазира» ЖШС). Қызмет түрі: макулатура, картон және өзге де қағаз қалдықтар түрлерін қабылдау, полиэтилен қалдықтарын, автокөліктің пайдаланған майларын және сұйықтарын, ауа сүзгілерін, жағармай сүзгілерін, резиналарды (автошиналар), аккумуляторлар, сынапқұрамды шамдар мен құрылғыларды жинау. Шикізат Ресей Федерациясының шекаралас аудандарына өткізіледі.

Батыс Қазақстан облысы бойынша 2018-2022 жылдарға арналған шағын және орта бизнес субъектілерін кеңінен тарта отырып, қатты тұрмыстық қалдықтарды заман талабына сай кәдеге жарату және өңдеу бойынша іс-шаралар кешені бекітілді.

Мемлекеттік орман қорының жалпы ауданы 2018 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 216,8 мың га құрайды (01.01.2016 ж.– 216,7 мың.га, 01.01.2017 ж.– 216,8 мың.га).

Мемлекеттік орман қорының орман алқаптарының көлемін молайту мақсатында 2017 жылы ағаш егу жұмыстары мемлекеттік орман қоры аумағында 250 га аумақта, жол жиектерінде орман жолақтарын құру 100 га, ағаш егу арқылы құм тоқтату жұмысы 150 га аумақта жүргізілді. Мемлекеттік орман қорында біржылдық орман екпелердің жерсінуі 47,6% құрайды. Елді мекендерді көгалдандыру мақсатында және орманды қайта қалпына келтіру шараларына 3377 мың дана ағаш көшеттері мен орман егілімдері өсірілді.

Орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекемелерінің материалдық-техникалық базасы жыл сайын нығайтылуда. 2015-2017 жылдар аралығында 1 өрт сөндіру машинасы, 8МТЗ тракторы, 12 УАЗ автокөлігі, 1 ВАЗ автокөлігі, 2 ГАЗ жүк автокөлігі алынды.

Екпелердің жоспарлы жерсінуіне қол жеткізу мақсатында топырақ дайындау шараларының сапасын арттыру бойынша, өсіріліп отырған ағаштардың түрлерін көбейту, жергілікті жерлерге бейімделген ағаш түрлерін өсіру шаралары атқарылуда.

2017 жылы мемлекеттік орман қоры аумағында жалпы ауданы 557,5 га құрайтын 17 орман өртіне жол берілді, оның ішінде орманмен қамтылғаны - 405,7 га (2016 ж. – 3,6 га аумақта 2 өрт оқиғасы болды).

Орманды өрттен қорғау мақсатында ұзындығы 2000 км минералды орман жолақтарын орналастыру және 7300 км қашықтыққа күту жұмыстары жүргізілді. Орман орам соқпақтарын кесу, тазалау жұмыстары 97 км және өрт қауіпіздігіне арналған және орман шаруашылығы жолдарын жөндеу жұмыстары 70 км қашықтықта жүргізілді.

Орман өртін алдын алу мақсатында 3 өрт бақылау мұнараларын орнату жүргізілуде.
Экология бойынша SWOT-талдау

Маңызды экологиялық мәселелер:

Жайық, Деркөл, Шаған өзендерінің және Шалқар көлінің экожүйесін сақтау, облыстың оңтүстік аудандарын сумен қамту нысандарын қайта құру және қалпына келтіру;

Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау, өңдеу және залалсыздандыру, жер ресурстарының ластануының алдын алу, ресурс үнемдегіш технологияларды енгізу;

Орал қаласында кәріздік тазалау құрылғыларын қайта құру, ағынды суларды тазалау тиімділігін арттыру.

Орман шаруашылығындағы мәселелер:

ауа райы жағдайына (құрғақшылық және ауаның жоғары температурасы, сонымен қатар облыс өзендеріне жайылма кезеңнен қорек келмеуі) байланысты орман өсімдіктерінің төмен өсімі (65%); орман өрті, оның себепшісі адамның іс-әрекеті және табиғи фактор болып келеді.
Жер ресурстары

Облыстың жалпы жер аумағы 15133,9 мың га, оның ішінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 6607 мың га (жалпы жер алаңынан 43,7%), елді мекендердің жерлері – 2323,6 мың га (15,3%), өнеркәсіп, көлік және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатындағы емес жерлер – 40,1 мың га (0,3%), орман қорының жерлері – 216,7 мың га (1,4%), су қорының жерлері – 76,0 мың га (0,5%), ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлері – 12,4 мың га (0,1%), қосалқы жер – 4394,2 мың га (29%), Ресей Федерациясының қорғаныс қажеттілігі үшін жалға берілген жер 1463,7 мың га (9,7%).

Ауыл шаруашылығы алқаптары 12774,8 мың га құрайды, оның ішінде егістік – 588,9 мың га, шабындық – 1022,1 мың га, жайылым – 10173,5 мың га.

Жалпы жер алқабының құрылымында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 6607 мың га құрайды, бұл жаңа шаруа (фермер) қожалықтарына және ауыл шаруашылық кәсіпорындарына қосымша жерлерді беру есебінен 2015 жылмен салыстырғанда 14,8%-ке ұлғайды. Шаруа қожалықтарына 5448,2 мың га жер берілген, бұл 2015 жылғы деңгейден 583,5 мың га көп.

2017 жылы орман қорының аумағы 216,9 мың га құрады, бұл 2015 жылға қарағанда 0,9 мың га артты, бұл орман шаруашылық орналастыру жұмыстарын жүргізу нәтижесінде елді мекен жерлерінен 0,1 мың га, босалқы жер қорынан 0,8 мың га жерлерін беру есебінен.

Босалқы жер қоры 4394,2 мың га құрады, жерлерді басқа санаттарға ауыстыру есебінен 2015 жылмен салыстырғанда 853,9 мың га азайды.

Елді мекен жерлері 2323,6 мың га құрады.

Облыс бойынша 2012 жылдан бастап жоспарлы түрде пайдаланылмай жатқан ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді анықтау және мемлекеттік меншігіне қайтару жұмыстары жүргізіліп келеді.

мың га

Жайылымдардың әлсіз суландырылуы, аймақтың суармалы жерлерін сумен қамтамасыз етудің төмен мүмкіндігі, агроқұрылымдарда ішкі шаруашылық жерге орналастыру жобаларының болмауы, пайдаланылмаған жерлерді қайтару және әрі қарай олардың ауылшаруашылық айналымына тартудың ұзақ рәсімделуі осы саланың негізгі мәселелері болып табылады.