Еңбек қызметіне байланысты жарақаттанушылық

2015-2017 жылдардағы өндірісте зардап шеккендердің талдауы көрсеткендей, жарақат алушылардың саны жыл сайын өзгеріліп отырады, сондықтан еңбекті қорғау және қауіпсіздік мәселесі –еңбек қатынастар саласындағы ең күрделі мәселе.

2015-2017 жылдары облыс бойынша 168 өндірістік жазатайым оқиға тіркелген, оның ішінде ауыр жарақатпен – 181, өлім жағдайымен – 26.

23-кесте

2017 жылы 2015 жылға қатысты жарақаттанушылық уақиғалар саны 1,9%-ке, қаза тапқандар – 33,3%-ке төмендеді, алайда зардап шекендердің саны 13,3%-ке өсті.

1000 адамға шаққандағы жазатайым оқиғалардың жиілік коэффициенті 2015 жылмен салыстырғанда 2017 жылы 20,0%-ке өсті.

2017 жылы өндірістік жарақаттанушылықтың ең жоғарғы көрсеткіштері, келесі салаларда байқалады: бюджеттік саласының ұйымдарында – 26 адам, құрылыс саласы – 16 адам, коммуналдық шаруашылығы кәсіпорындарда – 6 адам, шағын бизнесте – 4 адам. Экономиканың осы салаларына зардап шегушілердің 76% келеді.

Өндірістік жарақаттанудың түрлерін қарастырған жағдайда, көбінесе қызметкерлер құлаудан және жол-көлік оқиғаларынан зақымданады.

Жазатайым оқиғаларға әкеп соқтыратын жағдайлардың негізгі себебі зақымданушының өрескел абайсыздығы, қауіпсіздік ережесін және еңбек қауіпсіздігін бұзуы, жұмыс өндірісінің қанағатсыз ұйымдастырылуы және т.б.

Жазатайым оқиғалардың және кәсіптік аурулардың себептерінің бірі болып жұмыс берушінің өндірістік нысандарды еңбек шарты бойынша аттестациялауға немқұрайлы қарауы болып табылады.

Облыс кәсіпорындарында еңбекті қорғауда және қауіптің алдын алу мақсатында маңызды бағыттардың бірі болып еңбекті қорғаудың басқару жүйесін енгізу (ЕҚБЖ), сонымен қатар еңбекті қорғаудың көпшілікке танылған стандарттары болып табылады.

Облыс бойынша жұмыспен қамту және әлеуметтік қорғау саясатын іске асыруда қол жеткізілген оң нәтижелерге қарамастан, кейбір мәселелер шешімін таппай отыр:

халықтың жекелеген топтарын, әсіресе әйелдерді, жастарды, 50 жастан үлкен адамдар мен мүгедектерді жұмысқа орналастыруда қиындықтар кездеседі;

білікті кадрлар даярлау деңгейі еңбек нарығындағы қажеттілікке сәйкес келмейді;

мамандарды даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықтар бойынша жүргізіле бермейді;

қоғамдық жұмыстар өңір үшін экономикалық, әлеуметтік және экологиялық жағынан тиімді бола бермейді;

медициналық-әлеуметтік мекемелерде медицина мамандарының жетіспеуі болып табылады, соның ішінде психиатр, невропотолог, терапев дәрігерлері;

үкіметтік емес секторда арнаулы әлеуметтік қызмет көрсетуге мемлекеттік тапсырысты орналастыруға, сонымен қатар инфрақұрылымдарды бейімдеуге қаржының жеткіліксіздігі;

қозғалыс кезінде қиындықтар бар мүгедектер үшін бейімделген қоғамдық көліктің болмауы;

әлеуметтік маңызы бар объектілерді ішінара бейімдеу, нысандарға қолжетімділік пандустарды орнатумен ғана шектеледі;

кәсіпорындарда өндірістік жарақаттанудың алдын алу жұмыстарының нашар ұйымдастырылуы;

қаржыны үнемдеу үшін кейбір жұмыс берушілердің қызметкерлердің әлеуметтік жағдайларын жақсартуға мүддесіздігі.

Соңғы жылдары аймақтың мәдениет саласының қызметі бірқалыпты дамуда. 2015-2015 жылдары мәдениет саласына бөлінген қаржы көлемі 21,1 млрд. теңгені құрады.

2018 жылдың 1 қаңтарына облыста 738 мемлекеттік мәдениет мекемелері қызмет етуде.

2017 жылы театрлар 653 спектакль қойды (2015 жылдан 34,4%-ке көп), оларға 99,1 мың көрермен қатысты (31,3%-ке көп). Театрлар 21 жаңа қойылым қойды (2015 ж. - 15). Театр өнеріндегі жаңа қойылымдардың үлесі 3,2% құрады.

Клуб мекемелері 2017 жылы 39,0 мың мәдени-көпшілік шара (фестивальдар, байқаулар, форумдар, акциялар, айтыс, концерт, шығармашылық есеп және т.б.) өткізіп, 1676,7 мың адам көрермен қамтылды. 2015 жылмен салыстырғанда өткізілген мәдени-көпшілік шаралар саны 2,1%-ке өсті, келушілер - 1,2%-ке азайды.

Кәсіби ұжымдардың концерт саны 405 құрады (2015 ж. - 371), 82,1 мың адамды қамтыды, 2015 жылмен салыстырғанда 14,7%-ке көп.

Облыстағы мұражайлар 2017 жылы 334 көрме ұйымдастырылды (2015 жылмен салыстырғанда 20,6%-ке көп), 263 дәріс (30,2%-ке көп), 7824 экскурсия өткізілді (14,6%-ке көп). Мұражайларға келушілер саны 16,1%-ке өсті. Мұражай қоры 312 жаңа жәдігерлермен толықтырылды.

Облыс кітапханаларының кітап қоры 1,2%-ке ұлғайып, 5686,3 мың дананы құрады, кітапханалардың оқырмандар саны – 6,3%-ке (337,9 мың адам).

Ж.Молдағалиев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапханасының сирек кездесетін кітап қорынан 2017 жылы 390 кітап сандық форматқа аударылды (2015 ж. – 375, 2016 ж. – 385). Барлығы 3086 кітап сандық форматқа аударылған.

2015-2017 жылдары Орал қаласында көпбейінді облыстық Мәдениет және өнер орталығы, Теректі ауданының Подстепное ауылында ауылдық Мәдениет Үйі салынды, 35 мәдениет нысандарына күрделі және ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Облыста мәдениет саласындағы негізгі көрсеткіштер өскенімен, тұрғындардың мәдениет мекемелерінің қызметіне әркелкі қолжетімділігі, мәдениет нысандарының салынуы, сонымен қатар өскелең ұрпаққа тарихи-мәдени мұраның тиісті деңгейде насихатталмауы мәселелері шешілмей тұр.

Материалдық-техникалық жабдықталуының төмендігі, арнайы мамандар тапшылығы мәдениет мекемелерінің қызмет көрсету сапасына әсерін тигізеді және адамдардың өсіп келе жатқан мәдени сұранысына сәйкес келмейді.

Алдағы уақытта мәдениет саласының дамуы еңбекке ынтасын, кәсіби табыстарға жетуін қалыптастыратын әлеуметтік бағыттағы ұлттық мәдениет өнімдерінің үлесін көбейту; мәдениет мекемелеріне келушілердің санын арттыру; әрбір аймақтағы мәдени-көпшілік шаралар өткізу арқылы тұрғындарды қоғамның дамуына үлес қосуына, әлеуеметтік белсенділік танытуға тарту қарастырады.

Облыста 74 спорт түрі дамытылады, оның ішінде: 31 - олимпиадалық, 29 - олимпиадалық емес, 9 - ұлттық, 5 техникалық және мүгедектік болып табылады.

Облыс бойынша спорттық ғимараттардың саны 1567 бірлікті құрайды, 2015 жылмен салыстырғанда 14 бірлікке көбейді (2015 ж. – 1553 бірлік).

Облыста 23 балалар-жасөспірімдер спорт мектебі және Олимпиада резервтерін даярлау орталығы, Облыстық жоғары спорттық шеберлігі мектебі, Спортта дарынды балаларға арналған облыстық мамандандырылған мектеп-интернат, 11 спорт клубы, оның ішінде 3-і кәсіпқой клуб («Ақжайық» спорт клубы» ЖШС, «Жайық» волейбол клубы» МКҚК, «Ақжайық» футбол клубы» ЖШС) жұмыс істейді.

2017 жылы спортпен тұрақты шұғылданушылардың жалпы саны 175245 адамды немесе облыс халқы санынан 27,1% құрады. Спортпен шұғылданушылардың саны 2015 жылдың көрсеткішімен салыстырғанда 10,2%-ке өсті (2015 ж. – 158973 адам, 2016 ж. – 170650 адам).

2017 жылы балалар-жасөспірімдер спорт мектептерінде, спорттық клубтарда дене шынықтыру және спортпен айналысатын 7-ден 18-ге дейін жас аралығындағы балалар мен жасөспірімдер саны 17157 адамды құрады және 2015 жылмен салыстырғанда 10,2%-ке өсті.

2017 жылы 136 мыңнан астам адамның қатысуымен 2665 спорттық-бұқаралық іс-шаралар ұйымдастырылды.

2017 жылы облыс спортшылары спорт түрлері бойынша ресми халықаралық жарыстарда (Әлем, Азия, Қазақстан Республикасының чемпионаттары) 612 медаль ұтып алды (178 алтын, 186 күміс, 248 қола), ал 2016 жылы 492 медаль (170 алтын, 148 күміс, 174 қола).

2015-2017 жылдары 6 дене шынықтыру-сауықтыру кешені, Орал қаласындағы теннис корты салынды. Ат спорты түрлері бойынша балалар-жасөспірімдер спорт мектебі және облыстық жоғары спорттық шеберлігі мектебі күрделі жөнделді.

Денсаулықты нығайту, мүмкіндігі шектеулі азаматтардың кәсіби белсенділігін жоғарылату мақсатында 2016 жылы «Мүмкіндігі шектеулі азаматтарға арналған спорттық клуб» МКҚК құрылды.

Бұқаралық спортты дамыту мақсатында барлық тұрғындардың, түрлі коллективтердің қызметкерлері қатысуымен спорттық-сауықтыру шаралар ұйымдастырылды: бұқаралық жүгіру (мамыр, маусым), дуатлон жарысы (шілде), аудандық, қалалық, облыстық әкімшілік және облыстық департаменттер қызметкерлері арасында облыстық спартакиада (сәуір-маусым), сондай-ақ медицина қызметкерлері арасында спартакиада (мамыр).

2017 жылы дене шынықтыру және спорт ұйымдарын қаржыландыруға 3,1 млрд. теңге бағытталды (2016 ж. – 3,4 млрд. теңге, 2015 ж. – 2,5 млрд. теңге).

Спорттың бұқаралық сипатын арттыру, дене шынықтыру мен спорттың аясын кеңейту мақсатында алынған шараларға қарамастан, ауылдық жерлердегі спорт ұйымдарының желісін дамыту, спорт ұйымдарын (мектептер, клубтар) материалдық-техникалық қамтамасыз ету проблемалық мәселелер болып отыр.

Кәсіби кадрлардың тапшылығы, спорт кешендерінің жетіспеушілігі, дене шынықтыру мен спорт саласының жеткіліксіз қаржыландырылуы бұқаралық спортты дамытуда үлкен қиындықтар туғызып отыр.
Туризм

Облыс экономикасы дамуының перспективалық бағыттарының бірі бірегей географиялық орналасуы, жайлы табиғи-климаттық жағдайлары, қызмет көрсету мен демалу саласының базалық инфрақұрылымы, мол тарихи-мәдени мұрасы бар жоғары әлеуетті туристтік сала болып табылады.

2017 жылы 2015 жылмен салыстырғанда сырттан келу туризмі мен ішкі туризмнің келушілер саны 18,9%-ке артты.

2017 жылы келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлердің көбеюіне байланысты келушілерді орналастырумен айналысатын нысандар саны 4 бірлікке ұлғайып, 72 бірлікті құрады, онда бір жолғы сыйымдылығы 2873 төсек-тәулік құрайтын 1510 бөлме бар. Олар 112,3 мың адамға қызмет көрсетті және көрсетілген қызметтер сомасы 3121,0 млн. теңгені құрады. Орналастыру орындары қызметтерінің көлемі (мейрамхана қызметін қоспағанда) 2015 жылмен салыстырғанда 1,6 есеге көбейді.
25-кесте

Ішкі және сырттан келу туризмі

адам

Ішкі туризмнің дамуы қолда бар туристтік әлеует туралы жарнамалық-ақпараттық өнімді дайындау арқылы іске асырылады.

2017 жылы жақын және алыс шетел бизнес-құрылымдары өкілдерінің қатысуымен өткен «WestKazInvest-2017» Халықаралық Инвестициялық Форумы, РФ шекаралас аймақтарынан және ҚР облыстарынан (Атырау, Ақтөбе) келген туристік командалардың қатысуымен «Европа-Азия 2017» фестивалі, Ресей Федерациясының көршілес облыстарының қатысуымен спиннинг аулау бойынша Киров су қоймасында «ЧЕЛЮСТИ 2017» жарысы, РФ Орынбор облысы, Атырау және Батыс Қазақстан облыстарының қатысуымен Жайық өзені бойымен тарихи-мәдени, экологиялық және спорттық экспедициясы өткізілді, «ЭКСПО-2017» Халықаралық мамандандырылған «АСТАНА ЭКСПО-2017» көрмесіне қатысты.
Туризм бойынша SWOT-талдау

Саланы дамытудағы проблемалар: туристтік орналастыру нысандарының бір бөлігінің тозуы, туристтік инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы, туристтік өнімдерді әртараптандыру бойынша жергілікті кәсіпкерлердің бастамаларының жеткіліксіздігі, туристтік қызмет көрсету сапасы деңгейінің төмендігі, негізгі туристтік нысандарға қол жетімділіктің төменділігі, соның ішінде мүмкіндігі шектеулі адамдар үшін, негізгі туристтік өнімдері бағасы деңгейінің жоғарылығы.