65
Ftp файлдарды жіберу программасы. FTP (Fіle Transfer Protocol — “файл
жіберу протоколы”) протоколының көмегімен Интернеттегі файлдардың
көшірмесін бір жерден екінші жерге ауыстырады. Жалпы пайдалану файлдары
бар компьютерлерді, FTP-серверлер деп атайды. Интернетте 10 Терабайттан
артық тегін файлдар мен программалар бар.
Электрондық пошта (Electronіc maіl, англ. maіl — пошта, қысқ. E-maіl, “и-
мэйл” деп оқылады). Электронды пошта желілері мен Интернет ішіндегі
мәтіндік хабарламаларды жеткізу үшін арналған. Қәзіргі кездегі электрондық
пошталардың мәтінінің ішіне графикалық және дыбыстық файлдарды, сондай –
ақ екілік файл – программаларында қосып жіберуге болады.
Электронды поштаны қолданатын әрбір абонентке өзіндік дербес пошталық
адрес беріледі. Оның форматы келесі түрде болады: <пайдаланушы аты> @ <
пошталық сервер аты>. Мысалы: earth@space.com, мұндағы earth —
пайдаланушы аты, space.com — компьютер аты, @ — “коммерциялық эт ”
бөлуші символ.
E-Maіl арқылы түсетін хабарламалар , компьютерде арнайы “пошталық”
алушыға бөлінген дискілік аймақ жадысында сақталады (оның “пошталық
жәшігі”), оны ол арнайы клиент – программасының көмегімен оқылады.
Ал хабар жіберу үшін абоненттің электрондық адресін білу керек. Сапалы
түрде жіберген жағдайда электронды хат дүние жүзінің кез – келген жеріне
жетеді.
Usenet (от Users Network) телеконференция жүйесі. Бұл жүйе әртүрлі
бағытта коллективті талқылаулар жүргізу үшін қолданылады. Usenet –тің
қәзіргі кезде мыңдаған дискуссиялық топтары(NewsGroups) бар, олардың
әрқайсысының тақырыптары болады. Яғни телеконференциялар бірнеше
топтарға бөлінеді:
·
news — телеконференция жүйесіне қатысты сұрақтар;
·
comp — компьютерлер және программлық қамтама;
·
rec — сауықтар, хобби және өнер;
·
scі — ғылыми - зерттеу қызтеті және қосымшалар;
·
soc — әлеументтік сұрақтар;
·
talk — әртүрлі талас жүргізілетін сұрақтар дебаты;
·
mіsc —барлық қалғандары.
Интернет желісіндегі ақпаратты іздеу жүйесі
Интернетте кез – келген тақырыптағы ақпараттар көрсетіледі. Бірақ одан
ақпаратты табу оңай жұмыс емес. Содықтан Интернеттен жаңа ақпаратты тез
алу үшін ақпаратты іздеу жүйесі өңделген.
Интернеттен ақпаратты іздеу жүйесінің барлығы арнайы бөлінген
компьютерлердегі мықты жабдықталған каналдармен жабдықталуы керек.
Олар бір минут ішінде тегін мыңдаған клиенттерге қызмет көрсетеді.
Іздеу жүйелерін екі топқа бөлуге болады:
·
адам – редакторлармен қалыптастырылатын пәндік каталогтар;
·
адам
көмегінсіз
компьютердің
арнайы
программаларымен
қалыптастырылатын автоматты индекстер.
66
Пәндік каталогқа негізделген жүйелер. Деректер қорын қолданатын,
ақпаратты таңдайтын, деректер қорымен байланыс жасайтын, сілтемелерді
әлтүрлі іздеу категорияларымен ұйымдастыратын және қамтамасыз ететін
арнайы редактор-мамандармен қалыптастырылатын. Пәндік каталогы бар
компаниялар WWW-cерверлер мен басқа да желілік ресурстарды каталогтарға
орналастыра алады және дүние жүзіне тарата алады. Мұның арқасында клиент
ақпараттарын жаңалай отырып өзінің каталогтар тармағын құра алады. Ол
тармақтың жоғарғы деңгейінде “бизнес”, “ғылым”, “өнер”сияқты элементтер
болуы мүмкін. Осындай жұмыстың барысында олар үлкен көлемдегі деректер
қорымен жұмыс істей алады.
Автоматты индекстер. Оларды айта кетпеуге болмайды. Кілттік сөз арқылы
бір деректер қорынан бірнеше секунд ішінде Интернет желісінің WWW-
парақтарының барлығын қарап шығуға, іздеу жүргізуге мүмкіндік береді.
Автоматты индекс үш бөліктен тұрады:
·
робот - программалары;
·
осы роботпен жиналатын деректер қоры;
·
пайдаланушы жұмыс істейтін осы базадағы іздеу интерфейсі.
Бұл барлық компоненттер адам көмегінсіз жұмыс жасайды.
Негізгі әдебиеттер: :[1] – 1 – 638 c, [2] 1- 432 c.
Қосымша әдебиеттер: [14] – с, [15] – c.
Бақылау сұрақтары:
1. ІP-адрес дегеніміз не?
2. WWW жүйесі пайдаланушыларға қандай қызмет көсетеді?
3. Интернет желісінде ақпаратты іздеу жүйесі қалай ұйымдастырылған?
4. Гипермәтіннің гипермедиадан ерекшелігі неде?
5. Браузер дегеніміз не?
6. Электронды пошта қалай жұмыс істейді?
5.3 Гипермәтіндік технология. HTML тілі.
Дәріс конспектілері:
HTML құжаттары - бұл кез - келген мәтіндік редакторда құрыла алатын
(мысалы-NE, Лексикон, Emacs және тағыда басқа) жәй мәтіндік форматтағы
(сондай-ақ ASCII түріндегі) файл. Web қоршауларының кейбіреулері HTML
редакторларын береді (tk WWW for X Window System және NEXT
компьютерлері үшін ) олар WISIWYG стилінде жұмыс істеуге себебін тигізеді..
Қазіргі кезде WYSIWIG редакторларының бірнеше түрі бар. Мысалы: HotMetal
for SunSparcstations және HTML Edit for Macintoshes. HTML құрамымен
танысудан бұрын осы көрсетілген редакторлардың бірімен танысуыңызға
болады.
Сіз құжатты осы процесті орындау үстінде қолдануыңызға болады.
Мысалы, NCSA Mosaic. Бұны File менюінен OpenLocal командасын қолдана
ашыңыз. HTML файлын редактоpлегеннен кейін, өзгерістерді сақтап алыңыз.
67
NCSA Mosaic-ке қайтып келіп Reload (қайта жүктемелеу) құжат жасаңыз.
Өзгерістер дисплей экранына шығады.
Максимальді мүмкін болатын HTML құжат.
Сіздің алдыңызда HTML құжатының клипі
жәй HTML мысалы
Бұл бірінші деңгей басы
HTML әлеміне қош келдіңіз.
Бұл бірінші параграф.
Ал бұл екінші.
HTML гипертекст терминдерін қарап отырғандарға тексті шығару
әдістерімен ақпараттандыру үшін қолданылады.
· tag (термин, белгіленген, элемент сипаттамасы tag сөзін
қолданамыз) (сәйкесінше оған байланысты tag), құжат басын
анықтайды.
· tag басы /сәйкесінше
·
tag - параграфтарды бөлгіш.
HTML-да tag-u (<) кіші белгісінен тұрады, одан кейін tag-a аты (>) үлкен
белгісімен аяқталады. Tag-u әдетте қосарланған, tag аяқтаулы сол сияқты
болады, ал бастапқы slash’а(\)-дан басқалары жақша арасындағы көрінетін
текстер. Мысалы: қарап отырушыға бірінші деңгейдегі басының
басталуы жайында ақпарат берсе, оның аяқталғандығын көрсетеді.
Бұл тәртіптен шеттеп қарайтыны
tag. Tag<\P> көрсетілмеген.
Ескерту: HTML үлкен және кіші әріптерді ажыратпайды. үлкен
-мен немесе -мен бірдей болып есептеледі.
WWW көрушілерінің барлығы tag-u-ді ұстамайды. Егер көрушілер tag-ты
ұстамаса, олар оны алып тастайды.
Тілдің негізгі элементтері.
Құжаттың тақырыбы
Әрбір HTML құжатының аты болу керек. Ол әдетте құжаттан бөлек
орналасады да, құжатты идентификациялау кезінде қолданылады (мысалы,
WAIS іздеу) құжатының мақсатын сипаттау үшін көптеген сөздерді
пайдалануға болады. Window System and Microsoft Windows үшін жасалған
№SA MOSAIK версиясында құжат атының алаңы экран басында, меню
жолының астында орналасқан.
NCSA Mosaic for Macintosh-та деп анықталған текст терезе
тақырыбында орналасады. Тақырыптар
HTML-да тақырыптардың 6 деңгейі бар олар 1-ден 6-ға дейін нөмірленеді
соның ішінде біріншісі қатты белгіленген. Әрбір құжаттың тақырыбын
деп белгілеу керек. Tag-a тақырыбының синтаксисі:
Тақырып тексті <\Hy>
Мұндағы y 1-мен 6-ы арасындағы сан, яғни тақырып деңгейін анықтайды.
Мысалы: “Тақырып” тақырып жолының коды үшін ол келесідегідей
анықталады:
Тақырып
Бірінші тақырыппен салыстырғандағы құжат аты.
Достарыңызбен бөлісу: |