63
(иелеріне) мекен-жайлардың топтамасын береді, ал қалғандары нақты мекен-
жайларды өз еріктеріне бөледі.
ІP-компьютердің адресі, оның ұзындығы 4 байт. Әдетте
бірінші және екінші
байттар жиі адресін, ал үшінші байт жүйе бөлімшесінің мекен-жайын, ал
төртіншісі – бөлімше жүйенің тармағының адресін анықтайды. ІP-ке ыңғайлы
бөлу үшін адрес нүктелермен бөлініп 0-ден 255-ке дейінгі төрт таңбалы
сандармен жазылады, мысалы: 145.37.5.150. Жүйе адресі — 145.37; адрес жүйе
бөлімшесінің — 5; компьютердің жүйедегі адресі — 150.
Сандық адрестен домналық (англ. domaіn — област), адрестің
айырмашылығы оның символикалығында және оны адам есте жақсы сақтайды.
Домналық адрсетің мысалы, barsuk.les.nora.ru. бұл жердегі домна barsuk —
компьютердің анық атауы, өз ІP-адресі бар, домна les — өзі компьютерге
берілген топтың атауы, домна nora les — домнасына атау берген өте ірі топтың
атауы, және т.с.с. Домналық адрес мәліметтер жіберу процессінде ІP-адресіне
өзгереді.
Интернет жүйесінің негізгі сервиздері.
World Wіde Web (WWW, “Әлемдік өрмекші торы”) — гипертекстік, дәлірек
айтқанда, Интернет ресурстарын іздеудің гипермедиалық ақпараттық жүйесі
және оған кіру.
Гипертекст — компьютер экранында текст элементтері арасындағы
мағыналық байланыстарды тауып көрсетіп отырып, бір элементтен екіншісіне
оңай көшіруге жағдай жасайтын ақпараттық құрылым. Гипертекстағы
тәжірибеде кейбір сөздердің асты сызылады немесе басқа түрге боялады. Сөзді
бөліп көрсету бұл сөзге қатысты тақырып кейбір құжаттармен қатысы бар
екендігін және онда өте толық қаралатынын білдіреді.
Гипермедиа — егер гипертексті анықтауда “текст” сөзін кез-келген дыбыс
графика бейнелеу деген ақпараттық түрлеріне ауыстырғанда не шықса, сол
текстік ақпараттпен қатар басқа да кез-келген қос, мысалы, кодталған дыбыс
немесе графиканы байланыстыруға болатындықтан мұндай гипермедиалық
нұсқаулар болуы мүмкін. Егер бағдарлама дүние жұзілік картаны көрсетсе,
компьютерді пайдаланушы тышқанның (комп. тетігі) көмегімен картадан
қандайда бір континенті таңдаса, бағдарлама сол
мезетте ол туралы графикалық
дыбыс және текстік ақпарат бере алады.
WWW жүйесі HTTP гипертекстің жіберетін протокол деп аталатын
мәліметтер жіберетін арнайы протоколда ұйымдастырылған (құрылған). HTTP
“эйч-ти-ти-пи”, деп оқылады, HyperText Transfer Protocol).
Барлық WWW жүйесінің ішіндегілері саит (англ. sіte — участке) деп
аталатын. WWW-беттерден тұрады.
WWW-беттері (cайттар) — World Wіde Web жүйесінің гипермедиалық
құжаттары. Олар HTML (Hypertext markup language) гипертекстік
таңбаларының тілінің көмегімен жасалады.
HTML тілі құжаттар текстіне арнайы бұйрықтық фрагментер— тэги (англ.
tag — "этикетка, ярлык") қосуға құқсат береді, осылайша бұл құжаттармен
басқа текстерді, графика, дыбыс, бейнелі байланыстыруға мүмкіндік болады,
әртүрлі дәрежедегі тақырып аттарына тапсырма беруге, текстерді абзацтарға
64
бөлуге кестелер сызуға болады және т.б. мысалы, құжаттық тақырыбы мынадай
түрде болуы мүмкін:
Шабдалымы жақсы көретіндер клубы
Бір WWW – бетіне бір серверде орналасқан, сілтемелерінің қатынасы
түптелген және мағынасы байланысты гипермедиялық құжаттардың жиынынан
құрайды (мысалы, қандайда бір музей немесе оқу орындарының ақпараттары ).
Беттің әрбір құжаты өз қатарында, бірнеше мәтіннің экрандық бетін және
бейнесін орналастырады (құрайды). Әрбір WWW – біттің өзінің (англ.
“homepage”) “бастапқы парағы” – гипермедиялық құжат болады, беттің
бастапқы құрылған бөліктерінің құрамындағы сілтемелер. “Бастапқы
парақтың” адрестері Интернетке беттің адресі ретінде тарайды.
Жеке дербес беттер
–
бұлар WWW-беттер
формаларына болмаса ұйымдарға
жатпайды, бұл жеке адамға арналған. Бұндай беттердің мазмұны және
безендірілуі тек автордың өзіне байланысты.
WWW-жүйесімен жұмыс жасау барысында қолданушы программа – клиент
жүйесімен жұмыс жасай алады, бұл
браузерлер
деп аталады.
Браузерлер (англ. browse — парақтау, қарастыру) — программалары
көмегімен WWW жүйесімен диалог құрады:
WWW беттерін қарастырады,
WWW-cерверлері мен Интернет ресурстары арасында қарым қатынас жасайды.
Жүздеген браузер – программалары бар. Ең көп тараған браузерлер:
Netscape Navіgator және Mіcrosoft Explorer.
WWW браузерлері кез – келген сервер типтерімен олардың
протоколдарын қолдана отырып қарым – қатынаста бола алады. Кез – келген
серверден алған ақпаратты WWW браузер бейнелеу үшін оңай, стандартты
түрде экран бетіне шығарып бере алады. Бұл кезде протоколдар арасындағы
ауысулар пайдаланушыға білінбейді.
Telnet – алыстатылған қатынас программасы. TELNET протоколының
көмегімен Интернетте жұмыс істейтін басқа есептеу жүйесіне шығуға
мүмкіндік беретін программа. Бұл программа екі компоненттен тұрады: клиент-
компьютерінде орындалатын клиент - программасы, және сервер –
компьютерінде орындалатын сервер - программасы.
Клиент - программасы функциялары:
·
сервермен
байланыс орнату;
·
абоненттен кіріс деректерді алу, оларды стандартты форматқа келтіріп
серверге жіберу;
·
сұраныс нәтижесін стандартты форматта серверден алу және
пайдаланушыға ыңғайлы форматта оны қайта форматтау.
Сервер - программасы функциялары:
·
Стардартты түрде сұранысты күту;
·
Осы сұранысқа қызмет көрсету;
·
Клиент – программасына нәтижені жіберу.
Telnet — Интернетпен байланыстың қарапайым және әмбебаб құралы
болып табылады.
