«ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

245 

затты  да  көрсетеді.  Бала  үшін  маңызды  сәт  –  өзі  ұсынған  суреттегі  затты  таңдай  білуі.  Егер  бала 

дұрыс орындаса, мадақтаймыз, қате болса 4 - қадамдық баламалы нұсқа бойынша түзетеміз. Сонымен 

қатар карточкалардың орналасу қалпын, ұсынылатын суреттерді өзгертіп отыру баланың сөздік қоры 

мен маторикасын да дамытады [2, 86б.]. 

 

 

 

 

ІV кезең. Сөйлем құрылымы.   Көзделетін  мақсат  –  бала  айналасында  кездесетін  немесе 

кездеспейтін  затты  таңдап  ,  мұғалімге  ұсынарда  «Маған  бер»  карточкасы мен  заттың  суретін  қатар 

орналастырады. Бұл кезеңнің соңында бала әртүрлі адамдармен қатынасқа түсе алатындай 20 сурет 

болу көзделеді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Маған бер» карточкасы сабақ басталардан бұрын баланың жеке тақтасында ілініп тұрады және 

бұл карточка бала оның  мәнін түсінбейінше тақтадан алынбайды. Бала «Маған бер» карточкасының 

жанына  өзі  қалайтын  заттың  суреті  бейнеленген  карточкасны  жабыстырып  мұғалімге  ұсынады. 

Педагог  осы  сәтті бекіту  жұмысын жүргізуі  қажет.  Осы  аталған  әрекеттерді  бала  игергеннен кейін, 

тақтадағы  сөйлемді  «оқытумен»  айналысамыз.  Яғни,бала  өзі  сұраған  зат  суреті  мен  «Маған  бер» 

түсінігін оқи алуы тиіс. Алғашында бала қолымен көрсетеді, кейіннен сөздерді жекелей оқи бастайды 

[2, 90б.]. 

 

 

 

 

V кезең.  Заттардың қасиеттері. Көзделетін  мақсат  –  оқушы  әртүрлі  заттар  мен  олардың 

қасиеттерін білдіретін карточкаларды таңдап, сөйлемдер құрайды.   

 

Бұл кезеңде бала көлем, түс, пішін, сапа, жылдамдық, дене мүшелері, орналасқан аймақ сияқты 

түсініктермен  танысып,  оларды  сөйлемдерде  пайдалану  көзделеді.  Бастапқыда  сөйлемдерді  тек 

заттың бір қасиетіне арнап құраса, игергеннен кейін оларды өзара араластырады. 

VІ кезең. « Сен нені қалайсың ?» сұрағына жауап беру Көзделетін мақсат - « Сен нені қалайсың 

?» сұрағына жауап береді және әртүрлі заттарды сұрайды.    

 

«Сен  нені  қалайсың  ?»  сұрағына  жауап  алу  мақсатында  педагог  кідіріс  амалын  пайдаланады. 

Яғни,  баланың  жауабын  есту  үшін  кідіріс  жасап,  дұрыс  болған  жағдайда  баланы  мадақтайды.    Бұл 

кезеңге  арналған  басты  кеңес  –  қосымша  көмектің  болмауы  және  педагогтың  үнемі  қызықты 

заттармен баланы қызықтыруы қажеттігі. 

 

Осылайша ұсынылған 6 кезең сатылай жүзеге асырылады. Ал оны орындау барысына арналған 

басты кеңестер мен ұсыныстар мыналар: 

1.  Бұл  әдіспен  жұмыс  бастамас  бұрын  баланың  психофизикалық  ерекшелігіне  сүйену 

қажет.Яғни,  баланың  сөйлеу  тілінің  деңгейін  және  сөздік  қорын,ұсақ  және  ірі  маторика  жағдайын 

тексеріп алу қажет.Осы арқылы жұмыс барысында нәтижелі көрсеткіштер көріне бастайды. 

2.  Үнемі  мадақтау.  Кез  –  келген  бала  ата  –  анасының  немесе  мұғалімінің  мадақтау  сөзін 

ұнатады  әрі  күтеді.Мадақтау  –  оларға  қанат  бітіріп,ары  қарай  да  сәтті  жұмыс  істеуге  ықпал  етеді. 

Баланы  әр  тапсырма  барысында  өзі  ұнататын  заттармен  (кәмпит,ойыншық)  ынталандыру    -  екінші 

жағынан әр тапсырма мен нұсқауды тиянақты орындауға жетелейді. 

3.  Кітапшадағы  заттар  үнемі  дайын  тұруы  қажет.Себебі,  бала  мақсатты  немес  кездейсоқ 

таңдаса  да  суреттегі  зат  балаға  берілуі  қажет.  Өйткені  –  бала  сол  затты  қалайды  және  тез  арада 

алғысы  келеді.Ал,сол  заттың  қол  астында  болмауы  немесе  басқа  бөлмеден  алып  елу  баланың 

қызығушылығын жояды [3, 18б.]. 

Аутизмі бар балаға өзiнiң басты проблемаларын, яғни қарым-қатынастағы және өзара әрекеттiк 

жағдайдағы  қиындықтарды  жеңу  үшiн  қатарларының,  құрбыларынын,  құрдастарының, 

кластастарының, 

достарының 

әдеттегi 

ортасы 

ауадай 

қажет 

екенін 

ескерген 

жөн. 

Балабақша мен мектеп оған тек тәрбие мен бiлiмді ғана берiп қоймайды, сонымен бiрге ең алдымен, 

басқа адамдармен бiрге өмiр сүру мүмкiндiгiн де үйретеді. Сондықтан, мұндай балаларды үйде оқу 

түрiне 

көшiрмей, 

мектепте 

қалдыру, 

яғни 

инклюзивті 

оқыту 

өте 

маңызды. 

Аутизмі бар баланы ауру немесе ауырады деп санаудың орнына, оның дамуы мен оқуына белгiлi бiр 

жайлы жағдай мен тәсiл қажеттiктен «өзгеше бала» деп санаған дұрыс [3, 26б.].   

 

 

 

 

Әдебиеттер: 

1.    Лори  Фрост,  Энди Бонди.  «Система  альтернативной  коммуникации  с  помощью карточек», 

2011 – М  

2.   Юлия Эрц,  Ольга Мелешкевич.  «Особые  дети.  Введение  в  прикладной анализ  поведения», 

2014 – М  

3. nao.kz сайты  

 

 

 «ЖАСТАР ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ: БҮГІНІ МЕН БОЛАШАҒЫ»               

Студенттер, магистранттар, докторанттар мен жас ғалымдарды  72-Республикалық ғылыми-тәжірибелік конференциясы               

Сәуір, 2019 

 

246 

  Белякова Алина 

              5В050300-Психология  

                                                      Научный руководитель:  к.пс.н., доцент Г.М.  Касымова  

 КазГосЖенПУ 

 

КОГНИТИВНАЯ ТЕРАПИЯ В ПРЕОДОЛЕНИИ ДЕПРЕССИИ ЛИЧНОСТИ 

 

Түйіндеме.  Мақалада  тұлғаның  депрессиясын  жеңудегі  когнитивті  психотерапияның  рөлін  зерттеу 

өзектілігінің  негіздемесі  берілген.  зерттеу  талдауы  диагностикалық-түзету  жұмыстарын  жүргізудің 

маңыздылығы  мен  қажеттілігін  көрсетті,  өйткені  когнитивті  психотерапия  жеке  тұлғаның  депрессиясын 

жеңуге және тұлғаның өзіне-өзі қол жұмсауын болдырмауға көмектеседі. 

Summary.  Аn  article  shows  relevance  of  a  research  of  a  role  of  cognitive  psychotherapy  in  overcoming  a 

depression of the personality. the analysis of researches  showed importance and need of carrying out diagnostic and 

correctional work because the cognitive psychotherapy can help  with overcoming a depression of the personality and 

prevent manifestations of suicide behavior of the personality.

 

 

Актуальность    исследования    когнитивной      терапии  в    преодолении    депрессии  личности  

достаточно  очевидна,  так  как  она  в  той  или  иной  степени  используется  при  лечении    почти  всех 

депрессивных  пациентов.  Но  не  секрет,  что  в  нашей  стране  не  принято  говорить  о  ментальных 

расстройствах,  это  не  характерно  для  нашего  менталитета.  Люди  испытывают  дискомфорт  в 

разговорах о депрессиях и стараются избегать этой темы.   Однако, следует учесть и то, что не все 

депрессивные  пациенты  реагируют  на  антидепрессанты.  По  оценкам,  сделанным  по  результатам 

многочисленных  контролируемых  исследований  в  области  фармакотерапии  депрессий,  только  60-

65% пациентов показывают выраженное улучшение в результате применения медикаментов[1].  

В этой связи  целью нашего исследования является  изучение   роли когнитивной терапии в 

преодолении  депрессии  личности,    а  задачей:  проанализировать        исследования    необходимости  и 

особенностей    применения  когнитивной  терапии  в  преодолении  депрессии  личности.  Гипотеза 

исследования:  когнитивная  терапия  может  помочь  в  преодолении  депрессии  личности  и 

предупредить проявления суицидального поведения. 

Д.  Келли,  практикующий  медицинский  психолог,  был  одним  из  первых  персонологов,  кто 

придал особое значение когнитивным процессам как основной черте функционирования человека. В 

соответствии  с  его  теоретической  системой,  получившей  название  психология  личностных 

конструктов, человек по существу – ученый, исследователь, стремящийся понять, интерпретировать, 

предвидеть  и  контролировать  мир  своих  личных  переживаний  для  того,  чтобы  эффективно 

взаимодействовать с ним.  

Эта точка зрения на человека как на исследователя лежит в основе теоретических построений 

Д. Келли, а также современной когнитивной терапии, так как соответственно, в отношении 35-40% 

депрессивных  пациентов,  которым  не  помогло  медикаментозное  лечение,  должны  быть 

использованы  иные  методы.  Существуют  и  такие  наблюдения,  когда  пациенты  отказываются 

принимать  лекарства  в  силу  различных  причин,    либо  прекращают  курс  лечения  ввиду  развития 

побочных  эффектов.  Нельзя  исключать  и  тот  факт,  что  долговременное  применение 

медикаментозных средств лечения может привести к зависимости, которая повлияет на способность 

пациента самостоятельно преодолевать депрессию. 

В  этой  связи    эффективный  курс  психотерапии  в  долгосрочной  перспективе  может  иметь 

более  благотворный  эффект,  чем  фармакотерапия,  поскольку  психотерапевтический  опыт  имеет 

обучающее знание для пациента. Пациент обучается не только вырабатыванию эффективных методов 

преодоления  депрессий,  но  и  распознаванию  ее  приближения,  необходимых  мер  и  даже 

предотвращению.  По  подсчетам  Европейского  регионального  бюро  Всемирной  организации 

здравоохранения  (ВОЗ),  проведенных  в  декабре  2017го  года,  число  казахстанцев,  страдающих 

депрессией, составляет 4,4%, то есть приблизительно 800 000 человек. В общей сложности в мире от 

депрессии  страдают  уже  более  300  млн.  человек,  она  занимает  первое  место  среди  причин,  по 

которым  люди  не  появляются  на  работе,  а  также  среди  болезней,  которые  приводят  к  потере 

трудоспособностей [1].За последние 15 лет проведено большое количество исследований, имеющих 

отношение  к  субстрату  депрессии  с  биологической  точки  зрения.  Из  многочисленных  источников 

становится  ясно,  что  произошел  своего  рода  прорыв  в  понимании  психобиологии  депрессии  и 

применении медикаментозных средств в ее лечении. Тем не менее, несмотря на большие достижения