ЖанқҰл тамараасар қалниязқызы

106 
 
студенттің  интеллектуалдық  құндылығын  арттыру,  ғылыми  әдебиеттерде 
сарапталған тәжірибелерге қол жеткізу.  
Бірінші 
кезеңде 
студенттер 
қазақ 
ұлттық 
музыкасы 
арқылы 
интеллектуалды  дамуының  өзіндік  деңгейін  бағалайды  және  меңгереді. 
Аудиториядан  тыс  іс-әрекеттерге  студенттердің  басым  қатысуы  олардың 
ұлттық  музыка  саласына  бейімделудегі  өзінің  білімі  мен  қабілетін  тереңдетіп, 
оларды жетістікке қол жеткізуге талпындырады.  
Екінші 
кезеңде 
қазақ 
ұлттық 
музыкасы 
арқылы 
студенттің 
интеллектуалды-шығармашылық  іс-әрекетінің  дамуы  аудиториядан  тыс 
жұмыстарды  жеке  орындауымен  анықталады.  Болашақ  мұғалімдердің 
тұлғалық  дербестігін  анықтау  барысында  оның  шығармашылық  және  кәсіби 
сапаларын  дамытуға    қажеттілігінің  болуы,  қиындықтарды  лайықты  еңсеруі, 
тапсырмаларды  жеке  орындауы,  сондай-ақ  аудиториядан  тыс  музыкалық  іс-
әрекеттерге  психологиялық  даярлығындағы    тұлғалық  мәнін  түсінуі 
қарастырылады.    
Үшінші кезеңі - педагогикалық практика барысында  студенттердің қазақ 
ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалдық  әлеуеті  дамуынывң  жүзеге  асуы. 
Студенттер  практика  барысында  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
интеллектуалды  дамуының  қажеттілігін  сезінеді.  Осыған  байланысты, 
студенттер қазақ ұлттық музыка шығармашылығын меңгеруде танымдық және 
құндылықтық-бағыттылық  пен  интеллектуалды-шығармашылық  іс-әрекеттерді 
жүзеге асырды.   
Осы кезеңде студенттер жеке танымдық іс-әрекеттерін  ұйымдастыруда 
қазақ ұлттық музыкасының мазмұнын ұғынбай  тек жаттап алудың қажеті жоқ 
екендігіне  көздерін  жеткізді.  Бұл  жұмыстың  қорытынды  кезеңінде 
студенттердің    ұлттық  музыкалық  шығармалардағы  бейнелі-ақындық  ойды 
түсінуі  артып,  көркем  бейнедегі  күйлерді  музыкалық  аспапта  жеке  орындауға 
дағдыланды.  Қазақ  ұлттық  музыка  шығармашылығын    эскиздік  жаттап  алу 
үшін  репертуар  барынша  әртүрлі  құрамда  бай  және  көп  жоспарлы  стильде 
болуы тиіс. Осыған орай  қазақ ұлттық музыкасы шығармашылығының әртүрлі 
жанрлар  мен  әртүрлі  аймақтық  дәстүрде  орындау  ерекшеліктері  студенттерге 
кеңінен  түсіндірілді.     
Студенттердің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  интеллектуалдық-
шығармашылық даму ортасында оқытушының орны үлкен. Олар студенттердің 
қазақ  ұлттық  музыкасына    қажеттілігінің,  ынтасының,  қызығушылығының 
артуына,    интеллектуалдық  қабілетінің    дамуына,  оның  мазмұнын  терең 
ұғынуына  жағдай  жасайды;  студенттерді  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
интеллектуалды  өзін-өзі  дамытуға  бағыттайды;  өзінің  интеллектуалдық 
қабілетін анықтаудың әдістерімен, тәсілдерімен таныстырады және т.б. 
Сонымен,  осы  айтылып  өткендер  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
педагогикалық жоғарғы оқу орындары студенттерінің интеллектуалды дамуына 
ішкі түрткісі мен қажеттілігіның болуы оның жалпы тұлғалық даму үдерісімен 
қатар  жүреді.    Демек,  студенттердің  қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы 
интеллектуалдық-шығармашылық  дамуының  жүйелі  ұйымдастырылуы,  оның 

107 
 
кәсіби  мәнді  сапаларының  да  тұрақты  дамуына  ықпал  етеді.  Ал  бұл  болса, 
аталған  дамыту  үдерісінің  студенттердің  кәсіби  даярлығында  тиімділігін 
көрсетеді. 
Қазақ  ұлттық  музыкасы  арқылы  студенттерді  интеллектуалды  дамытуда  
оң  интеллектуалдық-дамытушылық  орта  мен  жағымды  психологиялық 
климат  құру  олардың  осы  саладан  деңгейінің  көтерілуіне  тиімді  ықпал  етеді. 
Олай  дейтініміз  интеллектуалдық-дамушылық  орта  мен    психологиялық 
жайлылық 
 
біріктірілген 
 
шығармашылық 
атмосфера 
студенттің 
шығармашылық  шабытындағы  күйдің  тұлғалық  эмоционалдық  саласын 
белсендіреді;  адамгершілік-эстетикалық  қызығушылығын  арттырады;  қазақ  
ұлттық  музыкалық  шығармашылығын  тұлғаны  интеллектуалды  дамыту 
тұрғысынан ұғынуға  қажеттіліктерін ынталандырады;  оқу-шығармашылық іс-
әрекеттің нәтижесін бағалау мен рефлексиялық дамуға алып келеді.   
Қазақ ұлттық музыкасы арқылы педагогикалық жоғарғы оқу орындарының 
студенттерін  интеллектуалды  дамыту  оларға  оң  эмоциялық  қатынастың 
болуынан  талап  етіледі.  Эмоционалдық  оқытуды  қамтамасыз  ету  педагогтар 
мен  студенттердің  қарым-қатынасында  оң  эмоционалдық  жағдайды 
қалыптастырумен, 
тілдік 
қарым-қатынастардың, 
оқыту 
мазмұнының 
эмоционалдық  толығу  деңгейімен  ерекшеленеді.  Педагогтың  студентке 
эмоционалдық  әсер  етуі  оның  оқу  материалдарын  тиімді  меңгертуге  ықпал 
жасайды.   
Эмоционалдық  оқытуды  қамтамасыз  ету  болашақ  мұғалімнің  өзіндік 
эмоционалдық  күйіне  талдау  жасау  қабілетін  дамытудың,  өзінің  мінез-
құлықтық  ықпалының  болуының,  психологиялық  күйзеліске  талдау 
жасауының,  эмоционалдық  жайлылықты  қалпына  келтірудің,  өзінің  орнын 
түсінудің  маңыздылығын  арттырады.  Студент  өзінің  іс-әрекетін  түсінген 
уақытта, оның оған қаншалықты қажет екендігін сезінген жағдайда,  белгілі бір 
қызығушылық пен тұлғалық байланысы қалыптасады.  
Оқу  іс-әрекетінің  үдерісінде    оқытудың  эмоционалдық  жағына  назар 
аудару керек. Өйткені осы қатынас оқытудың барлық тараптарындағы тиімді іс-
әрекетті  дамытуда  жетекші  орынды  иеленеді.  Эмоционалдық  аспект  қазақ 
ұлттық  музыкасы  арқылы  педагогикалық  жоғарғы  оқу  орындарының 
студенттерін  интеллектуалды  дамыту  болып  табылады.  Эмоционалдық    -  
қиындықты еңсеру қабілеті мен алдағы қызығушылық жаңа білімді меңгерудегі  
еріктік сападан талап етіледі. Қиыншылықты еңсеруді үйренген студент ұзақ іс-
әрекеттің  қорытындысындағы  оң  эмоцияларды  байланыстыра  алады.  Оқу 
барысында  студенттің  эмоционалдық  үдерісін  қамтамасыз  ету  оның  өз 
қабілетіне сенуін, өзінің күшіне деген сенімділікті қалыптастырады.   
Қазіргі  заманауи  мектептегі  инновациялық  үдерістерді  жүзеге  асыру 
мақсатында  болашақ  мұғалімдерді  оқытуды  музыкалық-педагогикалық 
тұрғыдан  қамтамасыз  ету  арқылы  қоғамдық  моральды  жақсарту,  жастардың 
эмоционалдық  және  эстетикалық  мәдениетін  көтеру,  патриоттық  сезімдерін 
арттыру қарастырылады [206].