Информационное письмо

Қолдану мақсатына қарай залалсыздандыру екі түрге ажыратылады: сақтық (профилактикалық) залалсыздандыру және ошақтық залалсыздандыру (күнделікті немесе ағымдық және қорытынды).

• 
  Сақтық залалсыздандыру – алдын-ала тағамдық өнімдерді дайындайтын және сақтайтын жерлерді, малдан алынатын шикізат немесе тағамдық заттар сақтайтын мекемелерді, мал қораларын, астық қоймаларын, емхана және ауруханаларды, әжетханалар мен қоқыс жинайтын орындарды арнайы тәсілдер қолданып өңдеу.
  
• 
  Ошақтық залалсыздандыру – ауырған адам мен малдың қасында болып, олар сауығып кеткенге дейін күнделікті бақылау жүргізіп отыру, ауруды емдеуге алып кете салысымен және аурудан жазылып кеткеннен кейін немесе ауру (адам не мал) өліп қалғаннан кейін бірден (көп кешікпей) ауру орнын толық өңдеуден өткізу.
  

1. 
   кп еханикалық залалсыздандыруда үй ішін шаңсорғышпен тазалап, сабындап жуып, желдетеді, мал қораны су шашып сыпырады, малдың тұрағының құрал-жабдығын тазартады.
   
2. 
   Физикалық залалсыздандыруда ультракүлгін, радиациялық, лазерлік сәулелермен, ультрадыбыспен өңдейді, қайнату, өртеу, бумен немесе ыстық ауамен өңдеу, т.б. пайдаланылады.
   
3. 
   Химиялық залалсыздандыруда қышқылдар мен сілтілер, формалин, хлор, хлорлы әк, натрий хлориді, хлорамин, фенол препараттары, тотықтырғыштар, т.б. қолданылады.^[1]
   

Терминдер мен анықтамалар:

Дәрістің топтама-тәсімі (тірек конспектісі немесе тезистер).

1. 
   Ұйымдастырылған сақтау жұмыстары: жедел және жалғастырылған
   
2. 
   Кездейсоқ апаттар аймағында көмек көрсету
   

Құтқару және басқа да шұғыл жұмыстары (ҚжБШЖ) төтенше жағдай аумағында адам құтқару үшін және де жарақат алғандарға көмек көрсету және қайта қалпына келтіру мақсатында жүргізіледі.

Төтенше жағдайдың зардабын жою стратегиясы бір сыпыра қауіп-қатерге және соған байланысты төуекелділікке негізделеді. Сондықтан ең алғашқы міндет- адамдар қауіпсіздігін қамсыздандыру. Стратегия мен тактика қандай шараларды қалай қолдануын ескереді.

Адамдарды құтқару төтенше жағдайды әсерін жоюдың бір бөлігін құрайды, сонымен қатар, төтенше жағдайды зардабын жою жұмыстары арнаулы үш топқа жіктеледі:

• 
  құтқару;
  
• 
  арнаулы (жедел);
  
• 
  қосалқы.
  

• 
  басылып не қамалып қалған орындарда зардап шеккендерді іздеу;
  
• 
  зардап шеккендерді шығарып алу (оларға жету жолдарын жасау);
  
• 
  зардап шеккендерге алғашқы медициналық жәрдем көрсету;
  
• 
  зардап шеккендерді апат болған жерден көшіру мыналарды қамтиды;
  
• 
  өрт сөндіру ;
  
• 
  коммуналды-энергетикалық және техникалық желілердегі апаттарды жою;
  
• 
  тосқауылдарға кіру жолдарын жасау;
  
• 
  осал құрылыстарды күшейту.
  

Қосалқы жұмыстар құтқару жұмыстарын алаңына және жұмыс орындарын инженерлік пен ұйымдастырушылық дайындығына байланысты. Оларға мыналар жатады:

• 
  аландарды тазалау;
  
• 
  техника орнату;
  
• 
  қоршаулар мен ескерту белгілерін орнату;
  
• 
  жұмыс орындарын жарықтандыру т.с.
  

Төтенше жағдай зардаптарын жою мынаны қамтиды:

• 
  халық пен ұйымдарды төтенше жағдай қауіпі туралы құлақтандыру;
  
• 
  барлау жүргізуді, қирау дәрежесін, зақымдану аймағын, су басудың немесе тасқынның таралу жылдамдығы мен ықтимал шекарасын, өртенген жердің көлемін, аудандары мен таралу бағытын және өзге де меліметтерді анықтау;
  
• 
  тікелей қауіп төніп тұрған нысандар мен елді мекендерді анықтау;
  
• 
  құтқару және басқа жұмыстар үшін іске қосылған күш топтамасы мен құралдар санын анықтау;
  
• 
  төтенше жағдай аумағындағы күш-құралдарды басқаруды ұйымдастыру;
  
• 
  зардап шеккендерге дәрігерлік көмек пен оларды емханаларға жеткізуді ұйымдастыру, сонымен қатар тұрғындарды қауіпсіз орындарға шығарып қоныстандыру;
  
• 
  құтқару жұмыстарды жүргізу барысында оған сәйкес қауіпсіздік шараларын даярлап іске асыру;
  
• 
  төтенше жағдай аумағында және оған шекаралас аудандарында коменданттык қызметті ұйымдастыру.
  

Күрделі зақымдану ошағындағы құтқару жұмыстарды тек өрттер мен кирауларды ғана емес, сондай-ақ радиоактивтік, химиялық, бактериологиялық зақымдауды ескере отырып ұйымдастырылады. Бұл жағдайда бактериологиялық зақымдану түрлері аңықталғанға дейін барлық шаралар аса қауіпті жұқпалы аурулардан қорғану режимінде ұйымдастырылады. Ауру қоздырғыштар түрі аңықталысымен зақымдану ошағында және оған жапсарлас аудандарда тиісті оқшаулау-шектеу және жұқпалы ауруларға қарсы шаралар жүргізіледі. Күрделі зақымдану ошағында құтқару жұмыстарын табыста жүргізу үшін мыналарды істеу қажет:

• 
  барлаудың барлық түрлерін үздіксіз және бір уақытта жүргізу және оның мәліметтерін жылдам пайдалану;
  
• 
  мақсаттары әртүрлі күш пен құралды бір уақытта және дұрыс пайдалану;
  
• 
  зақымдау, қирау, өрт аймағын тез жою немесе айналып өту;
  
• 
  күш-жігерді маңызды нысандарға жұмылдыру, күш пен құралды бағыттау;
  
• 
  тұрақты және нақты өзара іс-қимыл қарқының қолдау;
  
• 
  күш пен құралды үздіксіз, мығым және ұтымды басқару.
  

Зақымдану ошағында медициналық күш пен құралды жылдам еңгізудің, соңдай-ақ улағыш және қатты әсер ететін улы заттармен зақымдалғандарға алғашқы медициналық көмек көрсетуді бастау мерзімін барынша жақындатудың ерекше маңызды бар.

Хайуанаттар мен өсімдіктердың, ауылшаруашылығы өнімдері мен жануарларды, су көздерін қорғау бойынша Азаматтық қорғаныс іс шараларын орындау мақсатында хайуанаттар мен өсімдіктерді қорғау қызметтері мен қызмет бөлімшелері құрылады.

Қызметтердің негізгі міндеттері:

• 
  мал мен өсімдіктерді, ауылшаруашынық өнімдерін және өсімдік шаруашылығын, су көздері мен сумен жабдықтау жүйесін радиоактивтік, химиялық, бактериологиялык (биологиялық) зақымданудан қорғау жөніндегі шараларды ұйымдастыру және орындау;
  
• 
  ветеринарлық және фитологиялық барлауды, зақымданған хайуанаттарды емдеуді ұйымдастыру;
  
• 
  зақымдалған хайуанаттарды амалсыз союды және оларды көмуді ұйымдастыру; егістікті, жайылымды және мал мен өсімдік шаруашылығы өнімдерін залалсыздандыру;
  
• 
  ауылшаруашылығы өнімдері мен малды қауіпсіз аймаққа апаруды ұйымдастыру;
  
• 
  жем-шөп пен астықтың артық қорын жасау;
  
• 
  қызмет бөлімшелерін мақсат бойынша іс-әрекеттерге даярлата ұстау және оларды жеке құралмен, техникамен және мүлікпен қамсыздандыру;
  
• 
  дәрі-дәрмектердің, залалсыздандырғыш заттардың қорын жасау және де дер кезінде жаңарту;
  
• 
  төтенше жағдайдағы, зақымдану ошақтарындағы іс-әрекеттерге ауыл халқын оқытып-үйретуді ұйымдастыру және өткізу.
  

Шаруашылықтағы мал мен өсімдіктің зақымдалуын оқшауландыру және жою жұмыстары төтенше жағдай аймағында тікелей іс-әрекет ететін мал мен өсімдікті қорғау командасына (МӨҚК) жіктеледі, олар:

• 
  хайуанаттарға ветеринарлық көмек көрсетеді;
  
• 
  оларды көшіріп, қоныстандырады;
  
• 
  зақымданған хайуанаттарды, өсімдіктерді сынақтама тексерінен өткізеді, ескереді және зерттеу үшін зертханаға жеткізеді;
  
• 
  хайуанаттар нысандарына залалсыздандыру жүргізеді және зақымдалған хайуанаттарға ветеринарлық ем-дом жасайды;
  
• 
  улы химикаттар көмегімен зақымдалған егістіктерді залалсыздандырады.
  

АҚ шараларын және күштерінің іс-әрекеттерін қамсыздандырудың негізгі түрлері:

• 
  барлау;
  
• 
  инженерлік қамсыздандыру;
  
• 
  химиялық қамсыздандыру;
  
• 
  медициналық қамсыздандыру;
  
• 
  көлікпен қамсыздандыру;
  
• 
  материалдық-техникалық қамсыздандыру;
  
• 
  гидрометеорологиялық және метеорологиялық қамсыздандыру.
  

Құтқару жұмыстарын жүргізу барысында негізгі күш пен құралдарды зардап шеккендерге алғашқы дәрі-дөрмек көмегін беру үшін, бұзылыста қалғандарды шығару үшін, жедел жетуде мақсатталады.