68
7.
Тақырып мазмұнын қортындылау кезінде мұғалім бірнеше жаңа
технологияларды қолданады: а)Не білдік?, Нені білгім келеді? сұрақтары
арқылы оқушылардың ойын, сабақ барысында пайда болған пікірлерін және
материалды меңгеру деңгейін байқайды.
ә). Оқушыларға мәтінді қортындылау үшін жоспар жасауды тапсыру
арқылы олардың материалды қаншалықты меңгергенін байқап қана қоймай, ой
қорыту, білімін тұжырымдау деңгейлерін анықтайды. Осыған қарап,
оқушылардың әлде де, жете түсінбей қалған ұғымдарын қайталауға, немесе,
жақсы түсінген оқушыларға айтқызу мүмкіндігі туады. Мұндай жағдайда
оқушылардың сабаққа жауапкершілікпен қарауы қалыптасады.
Егер, кӛңіл аударып қарасақ, сабақтың ӛне бойы, тіпті кіріспеден бастап,
оқушылардың ӛзіндік іс-әрекетінің басымдығын байқауға болады. Ол іс-
әрекеттердің түрі де ӛзгеріп отырды. Бірақ барлық іс-әрекеттің түрлері
(оқулықпен, дәптермен, кӛрнекілікпен, оқу құралымен, үлестірмелі матери-
алдармен, беріліген үлгі бойынша жұмыстар, сұрақтар мен тапсырмалар
бойынша орындалған жұмыстар т.б.) дерлік мәтіннің мазмұнын ашуға және сол
мазмұнға байланысты тәжірибелер, практикалық іс-әрекеттер орындауға
арналған. Бұл оқушылардың сабақтағы белсенділігін арттырып, ӛздігінен іздену
арқылы білімді меңгеруіне кӛмектеседі. Мұндай жағдайда мұғалім
оқушылардың қателескен, не ұғынбай қалған жерлерінде ғана кӛмекке келеді.
Қазіргі таңдағы білім беруге қойылып отырған талаптың ӛзі осы. Оқытудың
міндетті нәтижелерін анықтау және оқушылардың дайындығының мүмкін
деңгейін қаматамасыз ету де маңызды, яғни оқулық құруда негізгілердің бірі
болып табылады[138,139].
Бұл жоғарыда келтіріліп отырған сабақ жоспары сабақтың жаңа ұғым беру
формасына ( түріне) жатады. Химиядан білім беруде мектеп ӛмірінде дәстүрлі
сабақтардың түрлерінің жиі ұйымдастырылатыны бізге белгілі. Белгілі
әдіскер-педагог И.Нұғыманұлы химия пәні сабақтарының түрін мына
тӛмендегідей етіп жіктеген:
- жаңа білім
мен білікті игеру;
- теориялық білім
мен білікті жетілдіру;
- білімді қорыту және жүйеге түсіру;
- бақылау есепке алу;
- аралас сабақтар[140].
Қазіргі таңда бұл сабақ типтері жеткіліксіз екенін тәжірибе кӛрсетіп
отыр.Қазірде кӛбіне сабақты оқушылардың оқу әрекеттерінің түріне қарай
жіктеуге кӛбірек кӛңіл бӛлінеді. Олар:
- тәжірибелік іс-әрекеттер арқылы ғылыми ұғымды меңгерту сабағы;
- эксперимент жұмысы нәтижесінде
берілетін білім сабағы;
- оқушылардың ізденушілігін қалыптастыру сабағы;
- ғылыми жобаны қорғау сабағы;
- пікір сайыс сабағы т.б.
Бұған қарап, сабақтың білімді бақылау, есепке алу т.б. әрекеттеріне мән
беру болмайды деген пікір тумауға тиіс. Мұнда сабақ бастан аяқ оқушылардың