25
реттеу мәселелері бойынша олардың мүдделерін үйлестіруді қамтамасыз етуге
бағытталған өзара қатынастар жүйесі;
15) Бас, салалық (тарифтік), өңірлік келісім (бұдан әрі - келісім) - әлеуметтік
әріптестік тараптарының арасында жасалатын, келісімнің мазмұнын және
республикалық, салалық және өңірлік деңгейлерде қызметкерлер үшін еңбек
жағдайларын, жұмыспен қамту және әлеуметтік кепілдіктерді белгілеу
жөніндегі тараптардың міндеттемелерін айқындайтын құқықтық акт;
16) Бос тұрып қалу – экономикалық, технологиялық, ұйымдастырушылық,
өзгеде өндірістік немесе табиғи сипаттағы себептер бойынша жұмыстың
уақытша тоқтап тұруы;
17) Біліктілік санаты (разряды) – орындалатын жұмыстардың күрделілігін
көрсететін, қызметкердің біліктілігіне қойылатын талаптар деңгейі;
18) Бітімгерлік комиссиясы – ұжымдық еңбек дауын тараптарды бітімге келтіру
жолымен реттеу үшін жұмыс берушілер мен қызметкерлер (олардың өкілдері)
арасындағы келісім бойынша құрылатын орган;
19) Бітімгерлік рәсімдері – ұжымдық еңбек дауын алғашында – бітімгерлік
комиссиясында, ал онда келісімге қол жетпеген кезде еңбек төрелік сотында өз
кезегімен қарау;
20) Делдал – еңбек қатынастарының тараптары еңбек дауын шешу жөнінде
қызмет көрсету үшін тартатын жеке немесе заңды тұлға;
21) Әлеуметтік әріптестік – атқарушы билік органдары өкілдерінің, жұмыс
берушілер мен қызметкерлер өкілдерінің мүдделерін келістеруді қамтамасыз
етуге бағытталған қатынастар мен тетіктер жүйесі.
22) Ұжымдық шарт - бұл әлеуметтік – еңбек қатынастарын реттейтін және
қызметкерлермен жұмыс берушінің арасында жасалатын жазбаша шарт ретінде
рәсімделген құқықтық акт.
23) Жұмыс беруші- ұйымның басшысы немесе ұйымның жарғысына (не өзге
де локальдық актіге) сәйкес өкілеттіктерге ие өзге де тұлға арқылы.
24) Ұжымдық шарттың мазмұны- бұл нақты бір кәсіпорында немесе ұйымда
әлеуметтік- экономикалық және еңбек қатынастарды реттеу үшін тараптармен
келісілген және қабылданған ережелер (жағдайлар).
25) Еңбек гигигенасы – қызметкерлердің денсаулығын сақтау, өндірістік орта
мен еңбек ипроцесінің қолайсыз әсерінің алдын алу жөніндегі санитарлық-
эпидемиологиялық шаралар мен құралдар кешені;
26) Еңбек дауы – Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасын қолдан,
келісімдердің еңбек шартының және (немесе) ұжымдық шарттың, жұмыс
беруші актілерінің талаптарын орындау немесе өзгерту мәселелері бойынша
қызметкер (қызметкерлер) мен жұмыс берушінің (жұмыс берушілердің)
арасындағы келіспеушіліктер;
27) Еңбек делдалдығы – халықты жұмысқа орналастыруда жұмыспен қамту
мәселелері жөніндегі уәкілетті орган, сондай-ақ жеке жұмыспен қамту агенттігі
көрсететін жәрдем;
28) Еңбек жағдайлары – еңбекке ақы төлеу, нормалау, жұмыс уақыты мен
тынығу уақытының режимі жағдайлары, кәсіптерді (лауазымдарды) қоса
атқару, қызмет көрсету аймағын ұлғайту, уақытша жұмыста болмаған
қызметкердің міндеттерін атқару, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау тәртібі,
26
техникалық, өндірістік-тұрмыстық жағдайлар, сондай-ақ тараптардың келісуі
бойынша өзгеде еңбек жағдайлары;
29) Еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган – еңбек қатынастары
саласындағы мемлекеттік саясатты Қазақстан Республикасыныңзаңнамасына
сәйкес жүзеге асыратын Қазақстан Республикасының мемлекттік органы;
Еңбек жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелері – еңбек
жөніндегі уәкілетті органның тиісті әкімшілік аумақтық бірлік шегінде еңбек
қатынастары саласындағы өкілеттіктерді Қазақстан Республикасының
Курстың қысқаша сипаттамасы:
1.
Курс мақсаты – студенттерге Қазақстан Республикасында еңбек
қатынастарын құқықтық реттеуді теориялық жағынан оқытып, тәжірибеде
қолдануды үйрету, құқықтық қажетті қайнар көздерімен, бұл құқық саласының
тұжырымдамалық мәселелерімен таныстыру, маңызды заң актілері мен
Қазақстан қатысатын еңбек құқығы реттейтін, еңбек құқығы нормалары бар
халықаралық шарттарды меңгеру, әрбір еңбек нормасының мағынасын, оның
нақты мазмұнын анық түсіндіру, еңбек құқығы қағидаларын білу, еңбек
қатынастарына қатысушылардың құқықтары мен міндеттері туралы, оларға
қойылатын құқықтық және адамгершілік талаптар туралы нақты пікірді
орнықтыру.
2.
Курс мазмұны – курс еңбек құқығының түсінігі мен қағидалары,
әлеуметтік әріптестік, ұжымдық шарт, келісімдер, еңбек шарты, жұмыстан
шеттету, еңбек шартын жасау тәртібі, жеке еңбек шартын бұзу, жұмыс және
демалыс уақыты, жалақы, жалақы жүйесі, еңбекті қорғау, еңбек даулары,
еңбекті халықаралық-құқықтық реттеу, әлеуметтік қамсыздандыру құқығы
құқық саласы ретінде, басқа құқық салаларынан айырмашылығы, әлеуметтік
қамсыздандыру құқығы, әлеуметтік қамсыздандыру құқығындағы еңбек өтілі,
оның түрлері, есептеу, растау тәртібі, орталықтан еңбекке қабілетсіз
азаматтарды
зейнетақылық
қамсыздандыру,
жинақтаушы
зейнетақы
қорларынан еңбекке қабілетсіз азаматтарды зейнетақылық қамсыздандыру
сияқты мәселелерді оқытады.
КҮНТІЗБЕЛІК ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАР
Тақырып атауы
Д
әр
іс
С
ұқ
ба
т
О
С
Ө
Ж
С
Ө
Ж
1.Еңбек құқығының пәні, әдісі және жүйесі. 2
1
1
2.Еңбек құқығының қағидалары
2
1
1
3.Еңбек құқығының субъектілері.
2
1
1
15
4.Әлеуметтік әріптестік. Ұжымдық шарт.
2
1
1
5.Еңбек шарты.
2
1
1
6.Жұмыс уақыты және демалыс уақыты.
2
1
1
7.Жалақы. Қызметкерлерге кепілді және
өтемақылық төлемдер.
2
1
1
8.Еңбекті қорғау.
2
1
1
