Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 300/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

ІІІ БӨЛІМ.  Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары шығармалары әдеби-теориялық тал- даулардың нысанасына алынды.  Рас, ұлы ағартушылардың шығар- машылығы маркстік-лениндік әдіс- намадағы әдебиеттің таптығы мен  халықтығы қағидаларымен ты ғыз  байланыстылықта қаралды. Көбі- несе үстем тап өкілдеріне деген  сын шылдық көзқарас, шығарма- ла рындағы қоғамдық және таптық  қайшылықтар, орыс әдебиеті мен  мәдениетінің әсері секілді мәселелер  айтылғанымен, ол социологиялық  талдау жасауда тұрпайылық пен  нигилистіктен аулақтай бастады.  Қазақтың ұлы ағартушы-ой- шылдары туралы зерттеу жұмыс- тарының осылайша тездете қолға  алынуы – «тұрпайы социологизм»  көзқарасында сыналған ақын-жа- зушылар мұрасына жаңаша қа рау- ды өрістетті. Бұл әсіресе Сұлтан- махмұт шығармашылығына арналған  мақалаларда көрініс тапты. Соны- мен қатар, осы ХХ ғасыр басын- дағы әдебиет өкілдерінен С. Көбеев,  С. Дөнентаев, Ә. Ғалымов, М. Се- ралиндердің шығармашылығының  зерттеушілік мақсатта сөз болып,  әдебиет тарихына енгізу туралы  мәселенің көтерілуі жақсы ізде- ністердің нышанасы екені анық.  Төңкеріске дейінгі әдебиет тарихы- нан шығармашылық мұрасы маркс- тік-лениндік  әдіснама  талапта- рына сай деп танылған көрнекті  өкілдері туралы ғылыми ой біршама  жүйеленіп, алдағы зерттеу нысана- сына айналатын негізгі мәселелер  айқындала бастады. Ал кеңес дә уі- ріндегі әдебиеттің дарынды өкіл- деріне деген күдікшіл, салқын көз- қарастағы бұрмалай бағалау да түзу  жолға көшті. Кез келген мақа ла да  «буржуазияшыл-ұлтшыл» деген кі- нә лаудан көз ашпаған М. Әуезов,  С. Мұқановтар туралы ғылыми және  теориялық сипаттағы талдаулары ба- сым түсіп жатқан алғашқы мақала- лар жарияланды. Ғылыми-зерттеу- шілік ой-пікір осы дәуірдегі ақын- жазушылар шығармашылығын тексе- руде идеологиялық саясат ықпалын- да жіберіп алған олқылықтарының  орнын толтыруға шешуші қадамдар  жасады. Мысалы, 1937 жылдан ба- стап өмірі мен шығармашылығы  мақсатты түрде ғылыми ой-пікірдің  назарынан тыс қалдырылып келген,  егер сөз бола қалса, сыңаржақ сын- мен датталып келген Ғ. Мүсірепов  туралы зерттеушілік мәні айқын  мақалалар мен С. Сейітовтің «Ғ. Мү - сірепов творчествосы» аталатын  кітапшасының шығуы – оған айқын  дәлел. Немесе мектеп оқулықтары- на енгізілгенімен, арнайы тексеріле  қоймаған Ғ. Мұстафин, Т. Жароков,  И. Байзақов, А.Тоқмағанбетовтер  шығармашылығы ғылыми тұрғыда  сөз бола бастады. Тың ізденістер нә- тижесінде әдебиет тарихына С. Еру- баев, Ж. Тілепбергенов секілді жа- ңа есімдер енгізіліп, қалдырған  Ре по зи то ри й Ка рГ У 319 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз