Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 7/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары бойы есін жинай алмай келе жат- қан» (А. Янушкевич), орыс фолькло- рист-ориенталист ғалымының «қа - зақ өлеңінің мәні жоқ, көбі кө- ріксіз, олардың ән айтқаны қойдың  маңырағаны секілді» (А. Левшин)  деген секілді пікірлер айтуының не- гізгі себеп-салдарын ашатын уақыт  жетті. Бұл – қазақ әдебиеттану ғы- лымында назардан тыс қалып жүрген  мәселелердің бірі. Қазақтың әдеби мұрасы тура- лы орыс саяхатшыларының алғаш- қы жолжазбалары мен сипаттама- лары болмаса, мардымды жұмыстар  жүргізілген жоқ, олардағы пікір- лер таныстырмалық, түсіндірмелік  мән де болды. Алайда қазақ жерін  түгел дей жаулап алуды мақсат тұт- қан отаршылдық саясат күшпен  жүр гізіле бастады да, қазақ елін  зерт теуге мол мүмкіншілік ашыл- ды. Осы отаршылдық саясат әкел- ген елеулі жаңалықтардың әсерінен  қазақ халқының қоғамдық-әлеумет- тік ой-санасының өсуі, орыс ға- лымдарының зерттеу саласындағы  ыждағатты еңбегі, оқу-білімге, мә- дениет пен ғылымға деген ұмты- лыс ХІХ ғасыр соңы мен ХХ ға- сыр басында ұлт зиялыларының  а лғашқы әдебиеттанушы өкілдерін  қа лыптастырды. Олар орыс ғалым- дарының жетекшілік бағыт-бағда- ры көмегімен әдеби мұраны иге- ру проблемасына араласа баста- ды. Бірақ бұл кезеңде Ресейдегі  әдебиеттану ғылымының алға озып  кете қойғаны шамалы да еді. Әде би- теориялық ой-пікір поэзия саласын- да біршама өркендегені мен, ғылы- ми-зерттеушілік ой-пікірде фи ло- логиялық мектеп пен тарихи-мә дени  мектеп енді ғана аяғынан қаз тұра  бастаған болатын. Оның өкілдері  орыс әдебиеті тарихын зерттеу мә- селесін көтеріп, әдеби мұраны игеру  мәселелерін енді қолға ала бастаған  еді. «В России собирание народ ных  памятников началось, по мнению  Пыпина, в ХVІІІ веке и было «бес- сознательным». Конечно, «бессозна- тельность» собирания и описания ма- териалов народного творчества пре- увеличена... Однако научные прин-  ципы исследования этих материалов  только начинали вырабатываться», – деген А. С. Куриловтің пікір оған  нақты дәлел [7, 11]. Міне, батыс еу- ропалықтар Ресейдің отар өлкесі са- наған қазақ даласында орыс фоль- клорист-ориенталист ғалымдарының  фольклорлық мұраға баса көңіл  аударулары да сондықтан. Ұлттық  фольклортану ғылымы үшін ғылыми  мәні зор, зерттеушілік сипаты айқын  ой-пікірлер де, таныстыру мақсатын- да көріп-естігенін жалпылама баян- дап шығу да, нәсілдік кемітушілікке  сүйенген миссионерлік көзқарас- та ғы шындыққа сай келмейтін тұр- пайы топшылаулардың да кездесіп  отырғандығы соның әсерінен деп ұғу  керек. Ре по зи то ри й Ка рГ У 20 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз