Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 15/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары Бұлар келіп әдеби мұраны ғы лыми  тұрғыдан тану мәселесін күн тәр- тібіне қойды.  Ұлттық әдебиеттану ғылымының  алғашқы бастаулары болып табыла- тын тарих алдындағы алғышарт тарға  толы XІX ғасырдың ІІ жарты сында- ғы ғылыми-зерттеушілік ой-пі кірдің Шоқан, Ыбырай, Абай сияқ ты ке- меңгерлердің тұлғасынан жал ғастық  тапқан осындай ғылыми танымдық  биіктіктерге қол соза бастағанын  айтқан уақытта, алғашқы қазақ бас- пасөзінің сіңірген еңбегінің зор  болғанын атап көрсету керек. Шын  мәніне келгенде, олар ояна бас таған  қоғамдық, саяси-әлеуметтік, педаго- гикалық-ағартушылық, сыншылдық- эстетикалық ой-пікірдің орталығы  болды. Оқу-білімге, мәдениет пен  өнерге, ғылымға деген ұмтылысты  күшейтті, әр түрлі дәрежеде білім  алған қазақ оқығандары мен ел  ішіндегі парасатты ақыл-ой иелерін  ұлт мүддесі үшін қызмет жасауы- на бағыт берді. Жаңа туған жазба  әдебиетті, Абайдан басталған сын - шыл реализмді, ағартушылық ба- ғытты насихаттау арқылы әдебиет- тің көркем өнер саласы ретіндегі  қоғамдық мәнін өсіре түсті. Ұлттық  сыншылдық-эстетикалық ой-пікірге  кең өріс ашты. Қоғамдық әлеуметтік  мәселелермен қатар, әдебиет және  тіл туралы өзекті мәселелер көтере  алған сыншылдық ой-пікір мәнді  арна табуға ұмтылыс жасау барысын- да әдебиетті ғылыми тұрғыда тану  проблемасын кейде нақты, кейде  жанама түрде болса да айтып қалып  отырды. Сонымен қатар, ғылыми  тұрғыда жүйелі болмаса да мұраны  жинап-жариялау жұмыстарына бүкіл  халықтық сипат тудырды, көптеген  әдеби нұсқаларды жариялады, олар- дың ғылыми зерттеле бастауына мұ- рындық болды.  Міне, осы айтылғандардың бар- лығы басты мәселеге, яғни ХХ ға- сыр басындағы ұлттық ғылыми-зерт- теушілік ой-пікірдің әдеби-теория- лық, эстетикалық талап-талғам мен  таным-білікті көтеру арқылы фило- логиялық білімдер жүйесінің кеңі нен  таралуына шешуші жағдай туғыз ды.  «Дала уалаятының газеті» ел ішін- дегі мектептердегі оқыту жайы, қазақ  тілінің тазалығы, оның емлесі және  ережелерін жасау, орыс алфавиті не  көшу, араб тілінде төте оқу секілді  мәселелерге арналған мақалаларын- да тіл білімінің өзекті мәселелерін  көтере алуы оған айқын дәлел.  ХХ ғасыр басында қазақ баспасөзі  әдеби-теориялық және сыншылдық  ой-пікірдің кең өріс алуына ық пал  жасады. «Дала уалаятының газетін»  шығарушы тұңғыш журналистер  А. Құрманбаевтың, О. Әлжанов тың,  Р. Дүйсенбаевтың, Д. Сұлтанға зин- нің тіл мен әдебиет туралы пуб- лицистикалық мақалаларында қазақ  тілінің тазалығын сақтау проблема- сы өте қатты көтерілді. Ал тіл таза- Ре по зи то ри й Ка рГ У 28 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз