13
Оладың
өзара
ең
басты
ерекшелігі
оптикалық
кабелдің
пайдаланушының терминалына қаншалықты жақын орналасқанында.
Жоспарлы қызметтер жинағы мен оларды көрсетуге қажетті өткізу
жолағының маңызы ап-айқын және FTTx технологиясын таңдауға тікелей әсер
етеді. Рұқсат желісінің жылдамдығы неғұрлым жоғары және қызметтер
жинағы неғұрлым көп болса, оптика терминалға соғұрлым жақын келтірілуі
керек, яғни оптикалық желілік терминалы пайдаланушының пәтерінде
орналасатын және шеткі құрылғымен қысқа қосымша кабелдермен
жалғанатын FTTH технологиясын қолдану қажет. Егер де инфрақұрылым
және жабдықтардың сақталуы басымдылық көрсетсе, FTTB таңдамасы дұрыс
болып саналады.
FTTN/C және DSL архитектурасының дамуы – DSL рұқсат желісі
операторы үшін байланыс торабынан алыстатылған абоненттердің
жылдамдығын жақсартудың ыңғайлы әрі экономикалық тиімді әдістерін
қолдануға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, мұнда тек қана DSL желілерінің
соңғы нүктесінің абонентке жақындайтынын, ал телефондық желілердің
соңғы нүктесі бастапқыдай байланыс торабында қалатынын ескерген жөн.
Жұмысты ұйымдастырудың құнына оптикалық кабелді тораптық
нүктелерге дейін тарту және ондағы DSLAM жабдықтарын орнату кіреді. Әр
DSLAM абоненттерге, «таза» DSL рұқсат желісіне қарағанда, қысқа радиуста
қызмет ететіндіктен, тораптық нүктелерде қуатты төменірек пайдаланатын
шағын әрі ықшамды жабдықты қолдануға болады [4].
1.2 PON тұжырымдамасы және оның бастапқы тізбесі
PON (пассивті оптикалық желі) – оптикалық талшықты пайдаланатын
кеңжолақты көпқызметті рұқсат желісі технологияларының жылдам дамып
келе жатқан келешегі бар бір әулеті. Пассивті деп аталуы желіде сигналды
күшейтетін элементтердің жоғынан шығып отыр. Дәстүрлі оптикалық
желілерде болатын қуат көзіне мәжбүр оптикалық күшейткіштердің орнына
PON желісінде кез келген орында орналаса алатын, қымбат емес оптикалық
тармақтауыш пайдаланылады. Олар каскадтау (ондағы қуаттың бірдей бөлікке
бөлінуі маңызды емес) және желінің ағашқа ұқсас құрылымын құру үшін
қолданылады.
Міне, осылай PON оптикалық талшықты ондаған абоненттер арасында
икемді түрде тартуға және оларды модульді түрде қосуға мүмкіндік береді.
Активті құрылғылар жеткізуші мен абоненттерде ғана болады. PON желілерде
мұндай құрылғылар оптикалық желінің қондырғысы ОЖҚ және оптикалық
желілік топтамасы ОЖТ деп аталады.
14
1.5 сурет – PON желісінің принциптік сұлбасы
Пассивті оптикалық желілердегі байланыс үшін құрылған негізгі сәулеті
–
байланыс
операторы
маңайында
орналасқан
оптикалық
желі
қондырғысынан және абоненттің жағында орналасқан оптикалық желілік
топтамадан тұратын “біреуі көпшілігіне” атты сұлба болып табылады [4]. Әр
абонентке бөлек талшықты тарату орнына ОЖҚ-дан бір талшық және негізгі
талшықты әр абонентке үлестіріп бағыттайтын пассивті оптикалық бөлгіштер
қолданылады. Әдетте бір ОЖҚ қондырғысы 32 ОЖТ-ға дейінгі топтамаларға
қызмет көрсетуге жарайды.
1.6 сурет – PON архитектурасы
PON желісінің қасиеттері:
- бір-біріне қарама- қарсы жүретін толқынның екі түрлі ұзындығында
және бір талшық арқылы жүретін жіберілімі бар ағаш сынды сәулетке ие: 1550
нм (орталық тораптан абоненттерге, төмендемелі ағын) және 1310 нм
(абоненттерден орталық торапқа, өршімелі ағын);
- ағаштың аралық тораптарында пассивті оптикалық тармақтауыштар
орналастырылады.
-
ТДМА рұқсаттық әдісін қолдану өткізу жолағын абоненттер арасында
икемді түрде үлестіруге мүмкіндік береді.
- максималды алыстату 20 км-ге дейін барады.
PON технологиясы және қолданылатын оптикалық талшықтың өткізу
жолағы 1Гб/с-қа дейін, бұл басқа желілік технологиялармен салыстырғанда
тартымды көрсеткіш болып табылады. Пайдаланылатын мәліметтер рұқсат
етілмеген кірістерден қорғалған, электромагнитті әсерлерге тұрақты,
15
электромагнитті толқындардың көзіне айналмаған және өлшемі айтарлықтай
үлкен бола алады.
Интернет рұқсат желісіне жоғары жылдамдықпен кіруге мүмкіндік
берумен қатар PON технологиясы бірнеше телефондық нөмірлерді (бір желі
арқылы және бір пәтерде) пайдалана алатын сандық жоғары сапаға ие
телефондық байланысын және көшу кезінде нөмірдің сақталуын, сондай-ақ,
сандық телевизияның спутниктік (SIP телефония) пен эфирлі арналарының
қосылуын, IP телевизиясын да қамтамасыз ете алады. PON технологиясы
арқылы желіде бола тұра немесе желіден тыс (алыстан) кез-келген объектке
видео бақылау жүргізуге болады.
Infonetics Research жақындағы зерттеулеріне қарағанда, PON
технологиясына қатысты шешімдер аймағында да, осы рұқсат желісі
түрлеріне негізделіп көрсетілетін түрлі қызметтер аймағында да келешек үш
жыл төңірегінде бұрын соңды болмаған өсулер пайда болады. Солай, 2014
жылы абоненттер саны 24,5 миллионнан асады. Жеткізілетін жабдықтардың
соммасы 10 миллиондық жиынтыққа ие болып, оны іске асырудан келетін
табыстың көлемі 2,4 млрд долларын құрайды. Солайша GPON алдағы
технологиялардың бірегейіне айналады [5].
PON технологиясының алғашқы қадамы бір талшық арқылы көпшілік
рұқсат желісі идеясын өмірге енгізу аясында жеті компаниядан тұратын
ықпалы күшті топтың бірлестік құрған уақытында, 1995 жылы қабылданды.
Бұл ITU-T ты қолдайтын бейресми ұйым кейіннен FSAN атына ие болды.
FSAN- ның мақсаты жабдықтарды өндірушілер мен операторлардың PON
рұқсат желісі жүйесінің бәсекелестік нарығында қатар өмір сүруіне қолдау
көрсету үшін PON жабдықтарына қажетті жалпы кепілдемелер мен
талаптарды жасап шығару болды.
PON желілерінің түрлілігіне сай қысқаша анализ жүргізіп көрелік:
1.7 сурет – Пассивті оптикалық желілердің даму эволюциясы
90-шы жылдардың орталарында шеткі абоненттер арасында QoS
байланыс қызметінің қажетті сапасын тек АТМ хаттамасы жүзеге асыра алады
деген көзқарас өмір сүрді. Сол себепті FSAN PON желісі арқылы
