Гост 3034-75. Крупа овсяная. Технические условия
Қышқыл сүт сусынының сапалық көрсеткіштері
жүктеу 0,94 Mb.
|
1.3.1 Қышқыл сүт сусынының сапалық көрсеткіштеріҚышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық санын зерттеу. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың басты сапалық көрсеткіштерінің бірі- қышқылдық санын анықтау болып табылады. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымыққа зерттеу нысандары ретінде көп компонентті астық дән шикізаттары алынады, атап айтар болсақ- бидай, жүгері, тары, арпа, қарақұмық, сұлы жармалары. Электронды таразыны қолданып, 20 г бидай жармасы өлшеніп алынады. Өлшеніп алынған бидай жармасын жуып тазалайды, 1000 мл суға салып, қайнатуға және бөктіруге қояды. Бөктірілген бидай жармасына 4 г тұз салынып, салқындату үшін біраз уақыт қойып қояды. Салқындағаннан соң 106 г айран қосылады. Айранның сапа көрсеткіштері кесте 3.1. де келтірілген. Кесте 3.1. 100 г айранның сапа көрсеткіштері
Әзірленген сусынды термостатқа 40ºC қа 1 тәулікке қояды. Тура осылай басқа астық дән шикізаттарынан олар: жүгері, тары, арпа, қарақұмық, сұлы жармаларынанда қышқыл сүт сусыны ашымық әзірленеді. Бидай жармасынан дайындалған ұлттық қышқыл сүт сусыны рецептурасы және шығымы кесте 3.2 де көрсетілген. Кесте 3.2. Бидай жармасынан дайындалған ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың рецептурасы және шығымы.
10, 15, 20, 25 және 30% айран қосылып ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымық әзірленеді. Су мөлшері 1000 мл, ал бидай жармасы мен тары жармасынан электрондық таразыда 20 г ал, жүгері, арпа, қарақұмық, сұлы жармаларынан 5 г өлшеп алынады. Өлшенген шикізаттардан сусын дайындап термостат камерасына 40 ºC қояды. Көп компонентті (бидай, жүгері, тары, арпа, қарақұмық және сұлы) жармалары, су, айранның мөлшерлері кесте 3.3 те келтірілген. Кесте 3.3. Көп компонентті (бидай, жүгері, тары, арпа, қарақұмық және сұлы) жармалары, су, айран.
Бастапқы қышқылдықты титрлеу әдісі бойынша зерттеу. Өлшемдері екі бірдей колбаға 10 мл қышқыл сүт сусын ашымықтың сынамасын өлшеп, 20 см3 дистилденген суды қосып, 1 % тік фенолфталеин ерітіндісін 3 тамшы тамызып, мұқият араластырылады. Одан кейін 0,1 % дық NaOH ерітіндісін әлсіз қызғылт түс пайда болғанша титрлейді. Титрлеу барысында пайда болған әлсіз қызғылт түсіміз 1 минут аралығында жоғалып кетпеуі керек, қышқыл сүт сусыны ашымыққа жасалынған сынама 3 рет қайталанып жасалынды. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы қышқылдығы кесте 3.4 те келтірілген. Кесте 3.4. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы қышқылдығы.
10 %- дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы ашыту кезіндегі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- тәттілеу; иісі- жұмсақ сүт қышқылды; консистенциясы- бірқалыпты емес сулы; түсі- сұр крем реңді; орташа қышқылдығы 8ºТ. 15 %- дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы ашыту кезіндегі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі-тәтті; иісі- қышқыл сүтті, жұмсақ; консистенциясы- сұйық; түсі- күлгін түсті; орташа қышқылдығы 11ºТ. 20 %- дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы ашыту кезіндегі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- тәтті; иісі- жұмсақтау; консистенциясы- бірқалыпты емес; түсі- ақшыл реңді; орташа қышқылдығы 12ºТ. 25 %- дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы ашыту кезіндегі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- әлсіз сүт қышқылды; иісі- жұмсақтығы орташа; консистенциясы- жартылай бірқалыпты емес; түсі- ақшыл; орташа қышқылдығы 14ºТ. 30 %- дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың бастапқы ашыту кезіндегі органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқылтым; иісі- өткір сүт қышқылды; консистенциясы- сұйық бірқалыпты емес; түсі- ақшыл крем өңді; орташа қышқылдығы 18ºТ. Кесте 3.5. 24 сағат аралығындағы ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы.
Бір тәулік аралығындағы 10 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- әлсіз сүт қышқылды; иісі- айқын сезілмейді; консистенциясы- сулы, бірқалыпты емес; түсі- қоңырқай реңді; орташа қышқылдығы 34ºТ. Бір тәулік аралығындағы 15 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- әлсіз сүт тұзды; иісі- сүт қышқылды дәм айқын сезіледі; консистенциясы- бірқалыпты емес; түсі- ашық қоңыр түсті; орташа қышқылдығы 46ºТ. Бір тәулік аралығындағы 20 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- әлсіз қышқыл; иісі- сүт қышқылды; консистенциясы- сұйықтау; түсі- крем өңді; орташа қышқылдығы 52ºТ. Бір тәулік аралығындағы 25 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқыл сүтті, әлсіз; иісі- сүт қышқылды, дәнді дақылды; консистенциясы- сұйық; түсі- ақшыл қоңыр крем өңді; орташа қышқылдығы 58ºТ. Бір тәулік аралығындағы 30 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қалыпты, қышқыл сүтті, әлсіз; иісі- жақсы ашыған, дәнді дақылды; консистенциясы- бірқалыпты; түсі- қоңыр крем өңді; орташа қышқылдығы 67ºТ. Кесте 3.6. 48 сағат аралығындағы ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы.
Екі тәулік аралығындағы 10 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқыл, жағымды; иісі- қышқыл дәнді дақылды; консистенциясы- бірқалыпты; түсі- крем түсті; орташа қышқылдығы 38ºТ. Екі тәулік аралығындағы 15 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- өте қышқыл; иісі- ащы сүт қышқылды; консистенциясы- сұйық, бірқалыпты емес; түсі- ақшыл ; орташа қышқылдығы 54ºТ. Екі тәулік аралығындағы 20 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- тұзды, сүт қышқыл; иісі- жағымды; консистенциясы- бірқалыпты; түсі- қоңырқай; орташа қышқылдығы 62ºТ. Екі тәулік аралығындағы 25 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқыл, тұзды; иісі- сүт қышқылды жағымды; консистенциясы- жақсы, бірқалыпты; түсі- қоңырқай крем өңді; орташа қышқылдығы 66ºТ. Екі тәулік аралығындағы 30 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- өте жақсы; иісі- сүт қышқылды жағымды, дәнді дақылды; консистенциясы- бірқалыпты, сұйық; түсі- ақшыл қоңырқай крем түсті; орташа қышқылдығы 70ºТ. Кесте 3.7. 72 сағат аралығындағы ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы.
Үш тәулік аралығындағы 10 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымды; иісі- жұмсақ қышқыл дәнді дақылды; консистенциясы- тұнбалы емес; түсі- сарғыш реңді; орташа қышқылдығы 43ºТ. Үш тәулік аралығындағы 15 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымды сүт қышқылды; иісі- қышқыл сүт дәнді дақылды; консистенциясы- бірқалыпты ; түсі- сарғыш крем реңді ; орташа қышқылдығы 58ºТ. Үш тәулік аралығындағы 20 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқыл сүт жағымды; иісі- жұмсақ; консистенциясы- бірқалыпты, тұнбалы; түсі- қоңыр реңді; орташа қышқылдығы 65ºТ. Үш тәулік аралығындағы 25 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымсыз; иісі- сүт қышқылды жағымсыз; консистенциясы- бірқалыпты; түсі- ақшыл крем өңді; орташа қышқылдығы 69ºТ. Үш тәулік аралығындағы 30 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қатты ашыған; иісі- дәнді дақыл ашыған иісі байқалады; консистенциясы- бірқалыпты емес; түсі- қоңырқай крем түсті; орташа қышқылдығы 74ºТ. Кесте 3.8. 96 сағат аралығындағы ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы.
Төрт тәулік аралығындағы 10 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымды, жақсы ашыған; иісі- жұмсақ қышқыл; консистенциясы- бірқалыпты тұнбалы; түсі- сарғыш крем реңді; орташа қышқылдығы 46ºТ. Төрт тәулік аралығындағы 15 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жұмсақ; иісі- қышқыл сүттің; консистенциясы- бірқалыпты тұнбалы ; түсі- крем реңді ; орташа қышқылдығы 60ºТ. Төрт тәулік аралығындағы 20 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қышқыл сүттің; иісі- сүт қышқылды; консистенциясы- тұнбалы; түсі- қоңырқай реңді; орташа қышқылдығы 68ºТ. Төрт тәулік аралығындағы 25 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жақсы ашыған; иісі- жағымсыз; консистенциясы- бірқалыпты емес; түсі- ақшыл өңді; орташа қышқылдығы 72ºТ. Төрт тәулік аралығындағы 30 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қатты ашыған сүт қышқылды; иісі- сүт қышқылды ашыған иісі байқалады; консистенциясы- бірқалыпты емес,тұнбалы; түсі- ақшыл крем түсті; орташа қышқылдығы 77ºТ. Кесте 3.9. 120 сағат аралығындағы ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы.
Бес тәулік аралығындағы 10 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымды сүт қышқылды; иісі- дәнді дақылды; консистенциясы- бірқалыпты тұнбалы емес; түсі- қоңыр реңді; орташа қышқылдығы 50ºТ. Бес тәулік аралығындағы 15 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- сүт қышқылды; иісі- қышқыл сүттің; консистенциясы- бірқалыпты емес ; түсі- крем реңді ; орташа қышқылдығы 65ºТ. Бес тәулік аралығындағы 20 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымды қышқылдығы басым; иісі- қышқыл сүттің; консистенциясы- бірқалыпты, қоймалжың; түсі- ақшыл крем реңді; орташа қышқылдығы 72ºТ. Бес тәулік аралығындағы 25 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- жағымсыз қышқылдығы басымырақ; иісі- жағымсыз,сүт қышқылды; консистенциясы- сұйық; түсі- крем реңді; орташа қышқылдығы 80ºТ. Бес тәулік аралығындағы 30 % дық айран қосу арқылы жасалынған қышқыл сүт сусыны ашымықтың органолептикалық көрсеткіштері: дәмі- қатты ашыған,жағымсыз; иісі- дәнді дақыл қатты ашыған; консистенциясы- бірқалыпты емес,тұнбалы; түсі- крем түсті; орташа қышқылдығы 86ºТ. Сурет 3.1 дe ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың сақтау мерзіміне байланысты қышқылдық санының өзгеруі (градус Тернер бойынша) көрсетілген. Сақтау тәулігіне байланысты, ашымықтың қышқылдық саны да артуы байқалады. Бірінші кезең бойынша ашымықтың қышқылдығы бір демде 46ºТ, ал екінші кезең де 67 ºТ –ге артқандығын байқаймыз. Осы берілген тәуліктер арасында ашымықтың қышқылдық саны шамамен 0,6 есеге өсті. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық санының сақтау мерзіміне тәуелділігі сурет 3.1 дe келтірілген. 
Сурет 3.1. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық санының сақтау мерзіміне тәуелділігі. Жалпы мәліметтерді математикалық талдау барысында қышқылдық саны y сақтау мерзіміне x ашымықтың қышқылдық санының тәуліктерге байланысты тәуелділігі мына төмендегі теңдеуден көруімізге болады. y = 19,29 ln(x)+32,92 (3.1) Корреляциялар коэффициенті R2=0,971 тең. Бұл есептелінген теңдеу сақтау тәулігіне байланысты 0 ден 5 күн арасында жарамды болып табылады. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық санының өзгеруі сақтау мерзіміне байланысты болатындығы сурет 3.2 де келтірілген. 
Сурет 3.2. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық санының тәулікке байланысты өзгеруі.  -дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымық
 -дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымық
  -дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымық
 -дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымық
  -дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымық
Айранның концентрациясының артуына байланысты қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдық саны да жоғарлады. Мысалы келтіре кетсем, сақтау мерзімі 5 тәулікке созылған 30%-дық айран қосылған қышқыл сүт сусыны ашымықтың қышқылдығы 10%-дық айран қосылған ашымыққа қарағанда 1,5 есеге артты. Астық дақылдарының құрамын «Excel» орталығында есептеу үшін қажетті мәліметтер кесте 3.10 дa көрсетілген. Кесте 3.10. Астық дақылдарының компоненттерінің химиялық құрамы.
Берілген рецептің есептелген минералдық құрамы бойынша, жарма түрлеріне байланысты астық құрамының бір-бірінен айтарлықтай ерекшеліктері бар, мысалы минералды құрамының кальций Са мөлшеріне қарасақ, тары (0,82 мг/100 г) бірінші орында, ал калий К бойынша арпа (4,57 мг/100 г) ең жоғарғы орын иеленген. Ақуыз мөлшері бойынша жүгері (12,8 г/100 г) кестенің жоғарғы орнында. Астық дақылдарының композитті рецептісін құрастыру үшін алты түрлі дән ұсынылды. Рецепт бойынша 1 л суға 100 г дән қоспасы салынып қайнатылады. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымық жасауға арналған композитті дән қоспасының рецептісі сурет 3.3 те келтірілген. 
Сурет 3.3. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың рецепт бойынша 1 л суға жасалынған композитті дән қоспасы. Cурет 3.4 те «Excel» орталығында жасалған арнаулы формулалар бойынша есептелген композитті астық дән қоспасының минералды заттар мөлшерлері келтірілген. Олардың сан мәндеріне талдау жасай отырып, астық қоспасының құрамындағы минералды заттар мөлшерлерінің қомақты екенін анықталды. 
Cурет 3.4. Астық компонентерінің есептелген минералдық құрамы. Сурет 3.5 тe астық қоспаларының минералдық құрамына дербес компьютердегі әмбебап «Excel» орталығында жасалған арнаулы формулалар мен есептеулер нәтижелері келтірілген. 
Сурет 3.5. Астық қоспаларының минералдық құрамының «Excel» орталығында жасалған арнаулы формулалары. 1.3.2 Қышқыл сүт сусынын өндіретін технологиялық желі Ашымық – қазақтың ұлттық тағамдық құндылығы жоғары қышқыл сүт сусынына жатады. Бұл қышқыл сүт сусыны ашымықты жаз айларында кеңінен тұтынады. Бұрынғы уақытта ашымықты бидай дәндерін ұсақтап, қайнату арқылы дайындайтын болған. Экономикалық жағдайларға байланысты орта және шағын кәсіпорындарда ашымық әзірлеуге барынша көп орындар қарастырылған. Бұның себебі, ашымық әзірлеудің технологиялық кезеңдері мен процестері жеңіл және де шағын ғана құрал-жабдықтарды қажет етеді. Қышқыл сүт сусыны ашымық өндіру. Ашымық жасау келесі операциялардан: тағамдық құндылықтары жоғары композитті дән жармаларын алу, оларды тазалап жуу, суға салып қайнату, әбден жарылып бабына келіп піскен жармаларды суытудан тұрады. Қайнатылып жарылып піскен жарманы суытуға қояды. Суыған жармасы бар сусынға айран қосу арқылы қоспалайды, 40ºС температурада ашыту камерасына қояды. Содан соң дайын болған қышқыл сүт сусыны ашымықты бөтелкелерге құяды. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықты әзірлеу жоғарыда келтірілген кезеңдер мен операциялардан яғни, көп композитті астық дән жармаларын қолданып, оларды қайнату арқылы өндіріледі. Қайнату кезеңінде жарма бөлшектері ісініп, жарылып қалыңдығы артуының арқасында адамның ағзасына жеңіл сіңімді келеді. Осы себептерге қарай жасалынған технологиялық схема мен әдіс-тәсілдер технологиялық құрал-жабдықтар арқылы жүзеге асырылады. Тәжірибелік ашымық сусынын жасау барысында, көлемді жабдықтар жасалынынып, кейбір кезеңдерге өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың технологиялық схемасы сурет 3.6 да көрсетілген. Астық дән жармалары 
Сурет 3.6. Қышқыл сүт сусыны ашымықты алудың схемасы. Технологиялық процестерде қышқыл сүт сусыны ашымықтың технологияларына сәйкестендіріліп жасалынды. Ұлттық дәстүрлі технологияларға байланысты, ашымық сусынын жасау өндірістерінде бидай, арпа, жүгері, қарақұмық, тары, сұлы жармалары және айран пайдаланылады. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың алу схемасын негізге ала отырып әзірленген қышқыл сүт сусыны ашымықтың технологиялық схемасы сурет 3.7 де көрсетілген. 
Сурет 3.7. Қышқыл сүт сусыны ашымықтың технологиялық желісі. 1-сепаратор; 2-термокөйлекті қазан; 3-салқындату құрылғысы; 4-құбырша; 5-қоспалау машинасы; 6-ашытуға арналған камера; 7-бөтелкелерге құю және сақтау камерасы. Жарма шикізаттар 1 сепаратордың көмегімен бөгде заттардан тазартылады, тазартылған жарма өнімдері 2 термокөйлекті қазанда бірқалыпты сақталынып, жармалар қайнатылу үшін 3 суыту құрылғысында 95-100ºС температура аралығында τ ꞊ 40-50 мин қайнайды, суыту режимі t ꞊ 25-30°С арасында 15-20 минутта жүзеге асады, құбырша 4 арқылы 5 қоспалаушы машинада 2,5%-дық айранмен қоспаланады. Ашытуға арналған камера 6 қоспаланылған сусынды t ꞊ 40°C температурада 48 сағатқа қойылады. Осы ашу кезеңінде көп композитті астық дән жармаларының минералдық және дәрумендік, тағамдық құндылықтары еселеніп, белсенді биологиялық заттары толықтай сақталынады. Бөтелкелерге 7 құйылуға және сақтау камерасына жіберіледі. Қорытынды 1. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымыққа жүргізілген тәжірибелер нәтижелерін есептеу үшін белгілі алгоритмдерге сүйене отырып дербес компьютердегі әмбебап Excel орталығында арнаулы формулалар жасалынды, есептеу қорытындылары келтірілді. 2. Ұлттық қышқыл сүт сусыны ашымықтың сақтау мерзімін ұзартуға арналған технологиялық желі схемасы әзірленді.
жүктеу 0,94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау