Функциональная грамотность важнейшее условие повышения качества образования

144 
Алиева А.Е., Толеуова А.А. 
ағылшын тілі пән мұғалімдері 
«А.Байтұрсынұлы атындағы ЖББМ» КММ 
Бұқар жырау ауданы, Доскей ауылы
 
 
АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ ОҚЫЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚОЛДАНУДАҒЫ ӘДІС-ТӘСІЛДЕРДІҢ 
ТИІМДІЛІГІ 
«Сабақ беру –үйреншікті жай ғана шеберлік емес,
ол — жаңадан жаңаны табатын өнер» 
Жүсіпбек Аймауытов 
Бұл мақалада «Ағылшын тілінде оқылым дағдысын қолданудағы әдіс-тәсілдердің 
тиімділігі» деген зерттеу жұмысының нәтижелері ұсынылады. Жұмыста сабақтарда 
оқушылардың оқылым дағдыларын дамытатын стратегиялары мен әдіс-тәсілдері 
сипатталған. Сонымен қатар, зерттеудің шағын нәтижелері бар. 
Қазіргі таңдағы педагогика жаңалықтарын, қазіргі қолданып жүрген пән ерекшелігіне 
қарай қолдана білу- оқыту үрдісінде мақсатқа жетудің бірден — бір жолы. Өз тәжірибемізде, 
оқыту барысында алдымызға қойған мақсаты — баланы субъект ретінде оқу ісіне өзінше 
қызықтыратын, оған қабілетін арттыратын жағдай туғызу. Оның басты ерекшелігі — оқу үрдісін 
жаңаша ұйымдастыру, өз бетінше білім алу процесінде бірлесе әрекет ету.
«Оқылым – оқушының оқу сауаттылығын қалыптастырудың құрамдас бөлігі» 
болғандықтан, мәтінге талдау жасамас бұрын оқудың тиімді жолдарын анықтау маңызды. 
Солардың ішінде Оқылым стратегияларын қолдана оқу – оқу сапасын арттыратын тәсіл. 
Мәтіндерге салыстырмалы талдау жасауда Оқылым стратегиясының тиімдісін анықтап, қолдану 
арқылы мәтін талдауға кететін уақытты үнемдеуге, нәтижеге жетуге, білім сапасының артуына 
ықпал етеді. Оқылымның қандай стратегиялары бар? Бұл сұрақтың жауабын төмендегі сызбадан 
ала аламыз. 
Оқылымның стратегиялары: 
Болжап оқу: мәтіннің құрылымдық бөліктерін жекелеп оқып, ары қарай не болатынын, автор 
ойын болжау. 
Көз жүгіртіп оқу: мәтіннің мазмұны мен құрылымын жылдам, жалпылай көз жүгіртіп оқу. 
Түсініп оқу стратегиясы: мәтіннің мазмұнын, автордың айтпақ болған ойын, мәтінді жазудағы 
мақсатын түсіну үшін әр ақпаратты ұғынып оқу. 
Талдап оқу стратегиясы арқылы стилі мен жанрын, кімдерге арнап жазылғанын талдап 
оқу. 
Астын сызып оқу немесе белгілеп оқу стратегиясы арқылы мәтіннің тілін, автордың оқырманмен 
байланысын анықтау. 
Рөлге бөліп оқу стратегиясы арқылы мәтін ойын рөлге кіріп оқу арқылы саралау. 
Оқушылардың оқылым дағдысында мәтіндермен жұмыс жасаған кезде қиналатындығы 
тәжірибеде мәлім. Зерттеу жұмысын жүргізу мақсатында ағылшын тілінен 5 «Б»1,2 топтарына 
сабақ беретін мұғаліммен бірігіп, зерттеу жүргіздік. Зерттеу жұмысты бастауға себеп болған 

145 
проблемаларды нақты анықтау үшін І жартыжылдықта «Holiday’s Activity» тақырыбында сыни 
ойлаудың «INSERT» стратегиясын қолдандық. Оқушылар бұрынғы білімдерін жаңа ақпаратпен 
толықтырды. Сонымен қатар сабағымыздың қорытынды кезеңдерінде «True or False» әдісін 
қолдандық.
Осы сынып оқушыларының оқылым дағдысында берілен жұмыстарын зерттей келе жиі 
кездесетін қателердің келесі түрлері анықталды: 
Сөйлемдерді тура мағынада аударуы; 
Сөздердің бір ғана мағынасын білуі; 
Сөздердің синоним түрлерін білмеуі; 
Сөздік қорларының аз болуы; 
Ағылшын тіліндегі сөз таптарының дұрыс ретін білмеуі.
Оқушылар өздерінің тілді меңгерудегі А, В және С-деңгейдегі оқушылардың жұмыстары 
негіз болды, әсіресе оқудан қиналатын С-деңгейдегі оқушылар басты назарда болды. Алдымен 
біз оқылым дағдысы бойынша сабақта оқушылардың мәтінді дұрыс аударудан 
қиналатындықтарын анықтадық. Мәтінді оқып болғаннан кейін, «Блум түймедағындағы» әртүрлі 
деңгейдегі сұрақтарға әр оқушы 2 сұрақтан алып жауап берді. Оқушылар өз ойларын шамалары 
жеткенше жауап берді. Кейбір оқушылар ағылшын тілінде анық, нақты жауап берсе, кейбір 
оқушылар тілдік қорларының жетіспеуіне байланысты жауап беруден қиналып, қазақ тілінде 
жауап берді.
Бұл мәселені шешу үшін алдымен, біз аптада бір рет кезекті кездесулер ұйымдастырып, 
сабақтарда оқылым дағдысын жақсартуға бағытталған жоспар жасадық. Жоспардың жүзеге 
асырылуын қадағалау үшін өзара сабақты бақылау жүргіздік және бақылаудан кейін бір-бірімізге 
сындарлы кері байланыс бердік. Соның нәтижесінде сабақ жоспарларына қажетті өзгерістер 
енгізіп отырдық. Оқушылар ережелерді білгенімен, тапсырманы орындау барысында сол білімді 
жеткілікті қолдана алмады. Ол үшін оқушылар жұмыстарын тексерген соң, кері байланыс беріліп 
отырды. Содан кейін оқушылар сол кері байланысты ескеріп, жұмысты қайта қарастырып және 
терең талдау жүргізді. Ағылшын тілін үйренуде оқылым дағдысын дамыту үдерісі бойынша 
жұмыстың екінші нұсқасы жазылуы керек. Оқушылар өз жұмыстарын терең талдағаннан кейін, 
болжап оқу стратегиясы бойынша жұмыс жүргізілді. Мәтіннің құрылымдық бөліктерін жекелеп 
оқып, әрі қарай не болатынын «CLICHE» әдісі арқылы болжап, өз ойларын жеткізді. In my 
opinion…, I think…, As for me…, To my mind…, Finally..., In the end… сөз тіркестерін қолданды.
Зерттеу нәтижесінде оқушылар төмендегідей білім сапасын көрсетті:
Зерттеу басындағы 5 "Б" 1,2топ Зерттеу соңындағы 5 "Б" 1,2 топ 
сыныбының білім сапасы сыныбының білім сапасы 

жүктеу 12,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: