Литература:
1. Государственная программа развития образования и науки в Республике Казахстан на 2016–
2019 годы. — Астана,2016г.
2. Основные результаты международного исследования образовательных достижений 15-летних
обучающихся PISA-2012 //А.Култуманова и др. — Астана: НЦОСО, 2013. — 283 с.
3. Международное исследование PISA: Методическое пособие. — Астана: НЦОСО, 2012. — 115
с. Международная программа PISA.
4. Примеры заданий по чтению, математике и естествознанию. — М.: Центр оценки качества
образования ИСО РАО, 2003. — 99 с.
Балгабекова Г.Т.
№32 ЖББОМ КММ, Қарағанды қ.
ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ
БАҒЫТТАРЫ
Жаңашыл мектептің алдындағы басты міндеттердің бірі - функционалды сауатты тұлғаны
қалыптастыру. «Функционалдық сауаттылық» дегеніміз не? Функционалдық сауаттылық -
адамның сыртқы ортамен қарым-қатынасқа түсу, онда тез бейімделу және жұмыс істеу қабілеті.
Функционалдық сауаттылық негізі бастауыш сыныптарда қалыптасып, 11 - сыныпты бітіргенге
дейін жалғасады.
Қазақстан халқына Жолдауында Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Еліміз жоғары дамыған, бәсекеге
қабілетті мемлекетке айналу үшін біз жоғары білімді ұлтқа айналуымыз керек. Қазіргі кезде тек
қана жаппай сауаттылық жеткіліксіз болып тұр. Біздің азаматтарымыз заманауи өндірістік
құралдарымен жұмыс жасауға, үнемі білімдерін жетілдіруге дайын болуы тиіс. Өсіп келе жатқан
жас ұрпақтарымыздың функционалды сауаттылығына көп көңіл бөлуіміз қажет» деп атап
көрсетті.
Функционалдық сауаттылық-тұлғаның дамуына, жаңа білім мен мәдениеттің
жетістіктерін алуға,жаңа техниканы меңгеруге, кәсіби міндеттерді табысты орындауға,
отбасылық өмірді ұйымдастыруға қажетті дағдылар мен білімді қамтамасыз ететін білім беру,
сонымен қатар балаларды тәрбиелеу, түрлі өмірлік мәселелерді шешу.
227
Заманауи педагогтың терминологиялық сөздігінде функционалдық сауаттылық адам
қызметінің барлық салаларында сауатты, білікті жұмыс істей алуы ретінде түсіндіріледі.
Осылайша, жоғарыда айтылғандарды жинақтай отырып, функционалдық сауаттылық
адамдардың әлеуметтік, мәдени, саяси және экономикалық қызметке қатысуына, шығармашылық
ойлау және стандартты шешімдер табу қабілетіне, кәсіби жолды таңдай білуге, өмір сүрудің
түрлі салаларында ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалана білуге, сондай-ақ
өмір бойы оқытуға ықпал ететін факторға айналады. Функционалдық сауаттылық-қоғамдық әл-
ауқат индикаторы. Жоғары деңгей қоғамның белгілі бір әлеуметтік-мәдени жетістіктерін
көрсетеді: төмен - ықтимал әлеуметтік дағдарыстың алдын алу болып табылады. Сондықтан
Қазақстан үшін оқушылардың функционалдық сауаттылығының деңгейін зерттеу ерекше
өзектілікке ие болады, өйткені осы функционалдық дағдылардың барлығы мектепте
қалыптасады.
Қазіргі заманғы қазақ тілі мұғалімінің кәсіби қалыптасуындағы маңызды мәселе оның
технологиялық құзыреттілігін арттыру мәселесі болып табылады, оған терең теориялық
дайындық пен қазіргі заманғы білім беру технологияларын сабақта тиімді қолданудың
практикалық тәжірибесі, оқушылардың жеке және жас ерекшеліктерін ескере отырып, олардың
бейімделуі мен модификациялануына дайындығы кіреді.
Бұл үшін қажет:
оқытуда
инновациялық
әдістерді,
заманауи
білім
беру
және
ақпараттық-
коммуникациялық технологияларды қолдану, яғни қашықтықтан оқыту; технологияларын
қолдану, үздік оқытушылардың on-line сабақтарын қолдану;
оқытудың ең нәтижелі әдістері мен құралдарын таңдауда психологиялық көмек көрсету;
кәсіби қызметтің процесі мен нәтижелерін бірлесіп (алқалық) талқылау;
Осылайша, мектепте білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде және 12 жылдық білім
беруге жоспарланған көшуде оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру білім
беру мазмұнының жаңартылуына, оқу бағдарламаларын, мұғалімдердің біліктілігін арттыру және
қайта даярлау бағдарламаларын қайта қарау оқулықтарын құруға, оқушылардың алған білімдерін
ғалымдар мен практикалық жағдайларда қолдану қабілетіне мониторинг жүргізуге, сондай-ақ
оқушыларды оқытудың барабар материалдық-техникалық және технологиялық жағдайларын
қамтамасыз етуге байланысты.
Қазақ тілі сабағында оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастыру
оқытудың интерактивті әдістерін қолдану арқылы жүзеге асыруға болады.
Оқытудың интербелсенді әдістері - бұл пайдалану кезінде оқыту үдерісі «батырылады»,
ал білім алушылардың белсенділігі оқытушының белсенділігінен жоғары болады; білім беру
міндеттерін шешуде білім алушының топ ішінде және еркіндігіне негізделген білім беру
технологиясы.
Интерактивті әдістердің артықшылықтары:
1.Өз тәжірибесінде сезімдік қабылдау ерекшеліктерін сезінуге жәнеталқылауға мүмкіндік береді;
2.Қарым-қатынас дағдыларын дамытады, топтық тәжірибенің мәнін түсінуге көмектеседі;
3.Топ жұмысына қатысуға және өзінің қатысуын бақылауға,ережелердің құндылығын
құрметтеуге, жағымды топпен өз пікірін негіздеуге және өз ұстанымын қорғауға көмектеседі.
Шешім қабылдауда өз әрекеттерін келісіп жүзеге асыруға көмектеседі.
4. Дайын емес, тікелей тәжірибе арқылы алынған білімді пайдалануға үйретеді.
Егер олар білім беру міндеттерін шешуде білім алушылардың өзара іс-қимылы, белсенділігі мен
бостандығына, топтық тәжірибеге, міндетті кері байланысқа негізделген болса. Оқытудың
интерактивті әдістерін сабақтың әр кезеңінде қолдануға болады.
Біздің болашаққа арналған перспективалар:
"Оқу мен оқытуда жаңа тәсілдерді" пайдалану, атап айтқанда, оқушылар өздері үй тесттерін
құрғанда, сыныпқа келіп, үй тапсырмасын сұрауда формативті бағалау арқылы өзара тексеруді
жүзеге асыра отырып, дайындалған тапсырмалармен алмасу жүргізіледі;
өз сабақтарында оқушылардың сабақтың тақырыбы мен мақсатын шығаруды қолдану, өйткені
жұмыстың бұл түрі оқушылардың сыни ойлауын дамытады;
"сыни ойлауға үйрету";
"оқу мен оқытуда АКТ қолдану";
228
"талантты және дарынды оқушыларды оқыту" модульдерін қолдану.
Барлық сабақтар оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып өткізіледі. Жоғарыда
айтылғандарды негізге ала отырып, осы тәсілдерді өз сабақтарында пайдаланатын оқытушы
оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытатынын атап өткім келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
