Ғылыми зерттеудің парадигмасы

Осы жерден түсінікті болу үшін чаттағы Ұлбаланың презентациясы алынды. Өте нақты берілген

жүктеу 0,66 Mb.

бет	12/18
Дата	20.05.2023
өлшемі	0,66 Mb.
	#42702

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 18

Функ экзамен (1)

Осы жерден түсінікті болу үшін чаттағы Ұлбаланың презентациясы алынды. Өте нақты берілген

Коммуникативтік стратегия мен тактика туралы түсінік

Коммуникативтік стратегия негізіне коммуниканттардың құрылғылары, қажеттіліктері мен уәждері жатады. Коммуникативті стратегия дегеніміз сөйлеушінің алдын ала жоспарлаған және коммуникативті мақсатқа жетуге бағытталған коммуникативті актідегі тәсілдері болып табылады. Коммуникативті тактика шынайы тілдік қарымқатынас үрдісінде практикалық тәсілдер жиынты ғы ретінде қарастырылады, ол коммуникативті ниет жиынтықтармен сәйкес келеді. Сонымен, мақ сат тілдік стратегиямен, ал ниеттактикамен анықталады.Тілдік стратегиялар қиын жағдаяттар мен әлеуметтік мәнмәтін аясында жүзеге асырылады. Әртүрлі тактиканың тәуелділік деңгейі коммуни кативті жағдаятты білуімен анықталады. Жоспарлау кезеңінде тілдік тактика мен коммуникативті тәсілдерін таңдаумен анықталатын параметрлері ерекшеленді. Коммуникативті стратегиялардың классификациялары берілген тілдік тактикаларды сипаттауға қажетті факторлармен анықталды.
Қазіргі тілдік қарым-қатынас теориясында оның негізгі құрылымдарын Р.О. Якобсон анықтаған коммуникативтік акт моделіне жіберуші (адресант), оның тілдік кодымен берілген хабардың өзі, байланыс арналары, алушы (адресат), қайта байланыс, коммуникативті мəнмəтін, кедергілер жəне шуылдар енеді [2]. Тілдік стратегияларды сараптау үшін моделдің əрбір элементтері əсер етуші əлеуетін игерген, стратегиялық жəне тактикалық міндеттерді шешуде қолданылуы маңызды болып табылады. Мысалы, тілдік өзара əсер етуін оңтайландыру үшін өзін-өзі таныстыру стратегиясы қолданылады, коммуникативті ниетін жасыру үшін «дипломатиялық» тіл, полемиканың өтірік тəсілдер мен басқа да манипуляциялар қолданылады.
Қарым-қатынас үдерісіне қатысушылар серіктестерімен коммуникативтік тəсілдерін болжауға тырысады, қажетті нəтижеге жеткізетін ойша жоспар құрады. Жоспардың екі түрін бөліп қарастырады: стратегиялық (ұзақ қарымқатынастың дамуын болжайды жəне алыс мақсаттарға бағытталады) жəне тактикалық (ұзақ дамуды болжамайтын, «жақын маңдағы» жоспарлар).

Е.В. Клюев коммуникативті тактиканы шынайы тілдік өзара əрекет ету үдерісіндегі практикалық жолдарының жиынтығы ретінде қарастырады, коммуникативті ниет жиынтығымен сəйкестендіреді. Сонымен, мақсат тілдік стратегиямен, ал ниет –тактикамен анықталады.

Тілдік стратегиялар барлық əңгіме барысындағы сұхбаттық өзара əрекеттің тəсілдерін саралау негізінде анықталады. Зерттеудің кішкентай бірлігі – сұхбаттық «қадам» – мағыналы қолданыстан шыққанын сипаттайтын сұхбат фрагменті. Сұхбаттағы мұндай «қадамдар» саны тақырыпқа, қарым-қатынасқа қатысушылар арасындағы қатынас жəне барлық прагматикалық факторларға байланысты болады.

Тілдік стратегиялар (тілдік тəртіптің ерекше тəсілдері) сөйлеушінің семантикалық, стилистикалық жəне прагматикалық таңдаумен анықталады. Жалпы жəне жеке стратегиялары сияқты түрлері анықталды. Мысалы, беделін түсірудің жалпы стратегиясы айыптау, балағаттау, мазақ қылу сияқты жеке стратегиялар арқылы жүзеге асырылады.

Тілдік стратегияларқиын жағдаяттар жəне əлеуметтік мəнмəтін аясында жүзеге асырылады. Әртүрлі тактикалардың тəуелділік деңгейі коммуникативті жағдаятты білуімен анықталады.

Рəсімделген тілдік тактикалар (құттықтау, алғыс айту жəне т.б.) рəсімделмеген (өтініш, бас тарту) сияқтылардан гөрі тəуелділігі аздау. О.С. Иссерс жоспарлау кезеңінде тілдік тактиканы таңдау жəне коммуникативті жолдарын анықтайтын келесі параметрлерді бөліп алады:

коммуникативті жағдаяттар туралы жалпы білім (рəсімделген, стереотипті, стереотипті емес, жеке тəжірибеде мүлдем пікірі жоқ);
Тілдік тактикаларды сипаттауда келесі маңызды факторларды көрсетуге болады:

жүктеу 0,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 18