Кейбір кезде символдарды одан әрі кіішрейтсек онда оны
ажырата алмаймыз. Содықган дизайндауда нысанды тандау,
карпайымдау және генерализациялау маңызды роль аткарады.
Келесі фактор —
мақсаштық аудитория.
ГАЖ-дың
ш ығатын құж аттары ны ң көптеген тұтынуш ылары
география мен картография жағынан білімі мен тәжірибесі
болмайды, карта ең маңызды нысандар мен атауларды және
жалпыға белгілі символдарды ғана сақтауға байланысты
оңай қабылдануы тиіс. Ал төжірибелі тұтынушылар
қосымша ақпаратты ала алады.
Қолдану шарттары
карта дизайнында маңызда роль
атқарады. Мұңда тек карта-плакат немесе үстел үсті қүжаты
варианттары ғана кірмеиді. Егер карта нашар жарықтандыру
ж ағдайы нда қолдан са, онда контраст пен символ
мөлшерлерін үлғайту керек. Егер карта далалық жағдайда
қолданса, онда оны ламинирлеу керек.
Жоғарыда көрсетілген факторлардан басқа карта
дизайньша жабдықтардың техникалық шекгеулері әсер етеді.
Әрине, ақ-қара түсті принтерде түрлі-түсті карталарды
ш ығара алмайсыз. Арзан түрлі-түсті принтерлер
шығарылатын түстердің тек азғана санына ие болады.
Шығару қондырғысының символдар мөлшерін және жетелеу
деңгейін шектейтін кендстіктік мүмкіндігі де маңызды.
Тематикалық карталар ең бастысы ортографиялық түрде
қүрастырылады, яғни көрермен жерге төбеден қарайды.
Бүндай карталар пішіндер мен қатынастардың нақты жақын
қабылдануына есептелген. Бірақ көптеген коммерңиялық
ГАЖ-да кездесетін картографиялық пішіндер де бар.
Бүндай карталар сараптау түрғысьшан қүны төмен болса
да, әсіресе беттік түрде көрсетілген сараптау нәтижелерін
көрсетуде өте тиімді. Бүндай кезде дизаинның қосымша
параметрлері де ескерілуі тшс: қашықтық, көру азимуты
және бүрышы, сонымен қатар жарық көзінің орналасуы.
Қазіргі бағдарламалар осы үш өлшемдік беттерге басқа
жабын деректерін визуалды қоюға мүмкіндік береді, және
түтынушы топография мен басқа факторлар арасындағы
байланысты оңай анықтайды.
Дәстүрлі емес картографиялық өнім шығаруларға
картограммаларды жатқызуға болады. Картограмманың екі
анықтамасы бар.
Картограмма
(картодиаграмма, картосхема)
148
(сһогоріеіһ тар, сагіо&гат, сһого§гат, сһогізо§гат)
— белгілі
территориялық, көбінесе әкімшілік бірліктер бойынша
салыстырмалы көрсеткіштердің (тьныздық, қарқындылық
кез-келген қүбылыс, меншікті шамалар және т.б.) таралуын
көрсететін карта.
Картограмма
— аумақтық бөлулер-түсті
бояулармен, тығыздығы әртүрлі штрихтармен толтыру
жолымен салыстырмалы статистикалық деректерді көрсету
үшін қолданылатьга картографиялық бейнелеу төсілдерінің
бірі. Автоматтандыру қүралы картограммаларды үзіліссіз
немесе аралықсыз шкалаларда қүруға мүмкіндік береді.
Картограммалар картаның сыртқы түріне ие болғанымен
олардың кеңістікте нақты орналасу жағдайына сәйкес
келмейді. Ара қашықтық жөне басқа кеңістікгік қатьшастар
нақты емес, олар салыстырмалы түрде болады.
Картограммаларды барлық жерде кездестіруге болады, ол
олардың пайдасы бар екенін көрсетеді.
Мысалы, автобустар мен поездарда маршруттар
схемаларын көруге болады. Оларды аялдамалық пункгтерде
екі өлшемді кеңістікте емес түзу сызықпен көрсетіледі, өрі
олардың арасындағы ара қашықтық нақты қашықтыққа
сәйкес келмейді. Бүл шарттылық картаны схема деңгейіне
дейін, тек ең маңызды сипаттамаларын — аялдамалар
қүрамы мен кезектілігін, мүмкін қайтадан толықтыруларды
ғана қалдырып жеңілдетеді.
8.6 Деректерді басып шығарудың техникалық аспаптары:
график қүрастырушылар, түрлі түсті принтерлер мен
плоттерлер. Класснфнкациясы және сипаттамасы
Деректерді кдғазға басып шығару үшін түсті жөне кара-
ақ түсті принтерлер (А4 жөне АЗ форматты) жөне өртүрлі
плоттерледі пайдаланады.
Принтерді (ргіп(ег)
- текстік (алфавитгі - цифрлы)
графиктік мөліметтерді басып шығаруға арналған күрал.
Қолдану саласына байланысты ол төмендегідей болып
бөлінеді: алфавитті-цифрлы; жоғарғы долдікті камтамасыз
ететін (300-1200 сірі) лазерлік; термопринтерлер;
светодиоттық; ағындық т.б. Экрандағы суретті дәл беру
түрғысынан көптүсті жөне монохромды немесе ақ-кара түсті
болып бөлінеді (8.1-сурет).
149
Плоттер (ріоііег)
— сызу, гравирлеу, фотобейнелеу немесе
басқадай әдістерді пайдаланып графиктік бейнелерді
қағазға, пластикке, сезімтал фото қағазға немесе баскддай
сақгаушыны пайдаланып мәліметтерді шығару.
Плоттерлерді пайдалану мақсатына байланысты:
1.Бейнені құру принципінде: векторлық (қаламдық
плоттер) жөне растрлық (ағындық плоттер) болып
жіктеледі.
2. Құрылымына байланысты плоттерлер: планшетгі және
рулонды болып бөлінеді.
а)
ә)
б)
в)
8.1-сурет.
Түрлі -түсті лазерлік және ағынды нринтерлер
а) Сапоп ВІ830; б) Сапоп 84500; в) Сапоп 89000; г) Сапоп
ВІСА2 форматгы
,
Планшетгі плоттерде қағаз немесе пленка планшет
бетінде қозғалыссыз болады және бейнені жоғары дәлдікпен
бере алады (8.2-сурет).
3.
Жазу блогына байланысты плоттерлер төмендегідей
жіктелері:
-
Крламды (Реп Ріоііег);
- К/арындаиіты — кцламды ( Реп/Репсіі Ріоііег);
- Ағынды
(
Іп к /еі ріоііег);
- Электрстатикалык, (Еіесігозіаііс Ріоііег);
- Бейнені тікелей иіығару (Оігесі іта§іщ ріоііег);
- Термоберу негізінде ( ТегтаІ Тгапф г Ріоііег);
-Лазерлік (Ь азег/Ы ріоііег).
150
Достарыңызбен бөлісу: |
