89
Бақылау сұрақтары.
1. Кəсіпорынның энергетикалық балансын неліктен құрастыру керек?
2 Энергия теңгерімі қандай мақсатпен ерекшелінеді?
3. Энергия теңгерімі энергияның түріне байланысты қалай
ерекшелінеді?
4. Энергия теңгерімін құру тəсілдері қандай?
5. Энергетикалық теңгерімді құрастыру кезеңдері қандай?
6. Энергия теңгерімге мысал келтіріңіз?
7. Энергия тұтынудың бастапқы деңгейі қандай?
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
90
6 ТАРАУ. ЭНЕРГИЯ РЕСУРСТАРЫН ТҰТЫНУШЫНЫҢ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ
ПАСПОРТЫН ЖАСАУ ƏДІСТЕМЕСІ
Энергетикалық паспорт нормативтік сипаттағы ресми құжат болып табылады,
оның болуы жұмыс істеп тұрған барлық кəсіпорындар үшін міндетті. Мұндай
кəсіпорындардың қызметі энергетикалық шаруашылықтың болуымен сипатталуы тиіс
[46].
Жіктеудің субъективтік критерийіне сүйеніп, энергетикалық паспорттар былайша
бөлінеді:
энергетикалық ресурстарды (энергия жабдықтау) беруді іске асыратын ұйымның
энергия паспорты.
өнеркəсіп қызметін іске асыратын кəсіпорындардың энергетикалық паспорты;
конструкциялардың энергия паспорты: тұрғын блоктар, коммерциялық алаңдар,
əкімшілік ғимараттар.
Қолданыстағы заңнаманың нормаларына сəйкес, энергетикалық паспортты
толтыру энергетикалық тексеру жəне аудит аясындағы іс-шаралар кешені барысында
алынған нəтижелер негізінде іске асырылады.
Заң энергетикалық паспортты əрі қарай толтырып, энергетикалық тексеру
жүргізуге құзырлы адамдар, атап айтқанда: энергия тексеру саласындағы өзін-өзі реттеуші
ұйымдардың ресми мүшелері болып табылатын компаниялар (Энергиялық аудиторлар)
тобын қатаң шектейді, [49].
Кəсіпорынның энергетикалық паспорты пайдаланатын ОЭР теңгерімін көрсетеді,
сондай-ақ кəсіпорынның немесе ұйымның тұтынатын энергия ресурстарының тиімділігі
жəне ОЭР тұтынудың тиімділігін жақсарту жөніндегі ұйымдық-техникалық шаралар
туралы ақпарат болады. Бұл құжат ғимарат жəне энергия қамтымды жабдықтың қандай
техникалық күйде екенін анықтауға мүмкіндік береді.
Отын-энергетикалық ресурстарды тұтынушының энергетикалық паспорты
мынадай бөлімдерден құралады [49]:
- Кіріспе.
- Отын-энергетикалық ресурстардың тұтынушысы туралы жалпы мəліметтер.
- отын-энергетикалық ресурстарды тұтыну туралы мəліметтер.
- отын-энергетикалық ресурстарды пайдаланудың тиімділігі туралы мəліметтер.
- Энергия үнемдеу жəне ОЭР пайдаланудың тиімділігін арттыру жөніндегі
шаралар.
- Қорытынды.
- Қосымшалар.
Жоғарыда көрсетілген бөлімдерді қарастырайық:
Кіріспе
Кіріспеде кəсіпорынды энергетикалық тексерудің негізі, мақсаттары мен
міндеттері келтіріледі.
Отын-энергетикалық ресурстарды тұтынушы туралы жалпы мəліметтер
Кəсіпорынның орналасқан аймағы туралы деректер, кəсіпорынның даму тарихы,
кəсіпорынның ұйымдық құрылымы, өнімі жəне өндірісінің көлемдері туралы жалпы
мəліметтер келтіріледі.
Отын-энергетикалық ресурстарды тұтыну туралы мəліметтер
Тұтынушысы кəсіпорын болып табылатын ОЭР түрлері туралы деректер
келтіріледі. Қалыпты жəне жоғары қысымды ауаны тұтыну, суды ішу, шаруашылық жəне
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
91
технологиялық мақсатта пайдалану жəне т.т. туралы мəліметтер.
Энергияны, ауаны жəне суды тұтыну туралы деректер соңғы толық бес жыл ішінде
келтіріледі. Энергия тұтыну туралы деректер кесте түрінде келтіріледі (6.1 кесте).
6.1. кестені əзірлеген кезде ОЭР тұтынуды бірыңғай энергетикалық эквивалентке
келтіру қажет. Келтіру 6.2 кестенің деректеріне сəйкес жүргізіледі.
6.1 кесте –20 . . .жылғы энергия тұтыну
ОЭР
Өлшем бір
лігі
Тұтыну
Энергия құрамды,
т.у
.т
./е
д
Энерг
етик
алық
эквив
алент
,
тыс.т
.у
.т
эн. эквив
алент
бойынша %
Құны мың ш.б.
құны бойынша %
Эн. эквив
аленттің
бір
лігі құны,
мың ш.б./т
.у
.т
.
Жиыны
6.2 кесте – Отын-энергетикалық ресурстардың энергия құрамы
Отын-энергетикалық
ресурстар
Өлшем
бірліктері
Энергия құрамы,
ГДж/бірл.
Энергия құрамы,
т у.т./бір.
Электр энергиясы
Отын
Торф
Қоңыр көмір
Тас көмір
Антрацит
Кокс
Эстон тақтатасы
Бензин
Керосин
Дизель отыны
Мазут
Тақтатас мазуты
Шикі мұнай
Сұйытылған газ
Табиғи газ
Тақтатас газы
кВт/сағ
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
тонна
мың м
мың м
3
3
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
92
ОЭР энергия құрамынан басқа пайдаланылатын ОЭР түрлері арасында
энергияның өлшем бірліктері бойынша белгілі бір арақатынастарды белгілеуге тура келеді.
Энергияның өлшем бірліктері жөніндегі деректер мен олардың арасындағы арақатынас
мынадай түрге ие болады:
1 Гкал = 10 кал = 10 ккал = 10 Мкал = 4187 МДж = 1163 кВт/сағ =
=142,8 кг у.т.
1 ГВт/с = 10 Вт/сағ = 10 МВт/сағ = 3,6 ТДж = 860 Гкал = 122,8 т у.т.
1 ГДж = 10 Дж = 10 МДж = 10 кДж = 238,8 Мкал = 278 кВт/сағ =
= 34,1 кг у.т.
1 т у.т. = 10 г у.т. = 10 кг у.т. = 7 Гкал = 29,3 ГДж = 8141 кВт/сағ=
= 0,93 кВт/сағ/жыл.
1 кВт/с/жыл =8760 кВт/сағ= 1,076 т у.т.
Энергетикалық эквиваленттерді есептегенде 6.3. кестеде келтірілген бірліктердің
еселік мəндерін қолданған жөн.
Отын-энергетикалық ресурстарды пайдаланудың тиімділігі туралы
мəліметтер
Энергия үнемдеу жəне энергия ресурстарына шығындарды азайту жөніндегі
ұйымдық-техникалық шаралар түріндегі энергия үнемдеу саясаты туралы деректер
келтіріледі. Негізгі ОЭР тұтынуды талдау жөніндегі деректер мен олардың нормативтік
көрсеткіштерге сəйкестігі келтіріледі.
9
6
3
9
6
3
9
6
6
3
Еселілік жəне үлестілік
Сөзалды
шылаудың
атауы
Орыс
əріптерімен
Латын
немесе
грек əріптерімен
Таңбаланымы
6.3 кесте – Еселік жəне үлестік бірліктердің атауларын қалыптастыруға арналған
сөзалды шылаулар
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
Достарыңызбен бөлісу: | 
