97
џ
ЭҮЖ əрқашан қолдану оңай емес:
џ
Энергия деректерінің сенімділігі мен дəлдігі
џ
Мұнай, көмірдің жаңа жəне сарқылмас көздерімен не істеуге болады
џ
Энергияны өлшеу бірліктерін біріктіру - əсіресе əртүрлі тəсілдермен əртүрлі
процестерді көрсету
џ
Өндіріс пен өндірістің комбинациясы жыл сайын өзгеруі мүмкін, сондықтан
арнайы алгоритмдерді əзірлеу қажет
џ
Сондай-ақ əртүрлі шикізатты жəне қолданыстағы өнімді шығару үшін қажетті
процестерді пайдаланудағы өзгерістер болуы мүмкін [69]
7.2 Энергия тиімділігін арттыру бағдарламасын əзірлеу
ЭТ жөніндегі іс-əрекеттер жоспары [69]
џ
мыналарды қоса алғанда ЭТ барлық мүмкіндіктерін анықтау:
џ
персоналдың хабардарлығы/мінез-құлықтағы өзгерістер,
џ
ЭТ жөніндегі тегін/ шағын бюджеттік іс-шаралар,
џ
инвестициялық мүмкіндіктер
џ
мыналарға негізделген мүмкіндіктерді басымды ету:
џ
бизнес үшін міндетті/ сыни
џ
кəсіпорынның қаржы критерийлерін қанағаттандыратын
џ
кестесімен бірге жоғарыда тізбеленген тармақтарға негізделген Іс-қимылдар
жоспарын əзірлеу
џ
Іс-қимылдар жоспарын ендіруге қажетті қаржыландыру жəне қолдау
џ
Жүйелі шолу жəне жаңартулар
Бақылау сұрақтары.
1. Энергия тиімділігінің негізгі көрсеткіші қандай?
2. Энергия тиімділігінің негізгі көрсеткіштері қалай анықталады?
3. Энергия тиімділігінің негізгі көрсеткіштерін не үшін анықтау керек?
4. Энергия менеджментінің жүйесінде энергетикалық тиімділігінің негізгі
көрсеткіштерінің басты рөлі қандай?
Энергия үнемдеу жəне
энергия тиімділігі
98
8.1 кесте - Стандартты іс-шаралар [70]
8 ТАРАУ. ЭНЕРГИЯ ТИІМДІЛІГІН АРТТЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР
Төмендегі кестеде энергия тұтынуды азайту жөніндегі стандартты іс-шаралар мен
оларды іске асырудан болжамдалатын нəтиже ұсынылған [70].
Іс-шаралар
Күтілетін нəтиже
шығыны аз жəне ұйымдастыру шаралары
энергия ресурстарын тұтынуды 5-10%
азайтады.
Жылу мен ыстық су төлемдерін 10-30%
азайту
Салқын су төлемдерін 10-20% азайту.
Энергетикалық аудит
Жылу мен ыстық суды есептеудің жалпы үй
аспаптарын орнату
Салқын суды
есептеу аспаптарын орнату
Салқын жəне ыстық су шығынын 5-10%
қысқарту.
Ыстық судың шығынын 7-15% қысқарту.
Жылу шығынын 15-20% қысқарту. Жылдың
өтпелі кезеңдерінде «артық жағуды» жою.
Жылу шығынын 15-20% қысқарту. Жылдың
өтпелі кезеңдерінде «артық жағуды» жою.
Жылу шығынын 2-5% қысқарту.
Радиаторлық термостаттарды пайдаланғанда
үй-жайлардағы
температураны ұстап
тұрудың дəлдігін арттыру. Ыстық сумен
жабдықтаудың айналымы жүйесіндегі жылу
шығындарын азайту
Электр энергиясын екі тарифпен (күн-түн)
есептегішті орнату.
Ыстық судың температурасын реттегішті
орнату
Автоматтандырылған
жеке жылыту пунктін
орнату
Жылыту жүйесін гидравликалық
теңгерімдеуді орындау
Ғимараттың ішіндегі құбыр жүйелерін жылу
оқшаулау, радиаторлардың сыртынан жылу
оқшауламасының
тойтармасын орнату
Жылу шығынын 7-10% қысқарту.
Радиаторлық термостаттарды орнату
Ағынды ауаны жылытуғы жылу шығынын
25-40% қысқарту.
Ыстық сумен
жабдықтауға жылу шығынын
3-7% қысқарту.
Ыстық сумен жабдықтауға жылу шығынын
20-30% қысқарту.
Жылытуға жылу шығынын 10-20%
қысқарту.
Рекуперативтік жылу алмастырғышы бар
ағынды-сору жүйелерін пайдалану
Ыстық сумен жабдықтау айналымы
жүйелерін
қалпына келтіру
Күн су қыздырғыштарын пайдалану
Терезелерді энергия тиімді
конструкциялармен
айырбастау
Жылытуға жылу шығынын 10-20% қысқарту.
Ғимараттардың
сыртын жылылау
Электр энергиясы шығынын 5-8% қысқарту.
Жалпы пайдаланылатын орындарды
жарықтандыру үшін жарықдиодты көздерді
пайдалану
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
99
Іс-шаралар
Күтілетін нəтиже
Электр энергиясы шығынын 5-10%
қысқарту.
Электр энергиясы шығынын 5-10%
қысқарту.
Жарықтандыруды
автоматты басқару
жүйелерін ендіру
Люминесценттік шырағдандарды
электрондық іске қосу-реттеу құрылғысы бар
шырағдандарға айырбастау
Энергия үнемдеуші шаралардың (бұдан əрі - ЭҮШ) аса маңызды сипаттамасы
олардың құны болып табылады. ЭҮШ іске асыру шығындары тұрғысынан шараларды
мына түрлерге бөлген орынды:
џ
өтелу мерзімі 5 жылдан астам, елеулі күрделі шығындарды қажет ететін ұзақ
мерзімді шығыны көп ЭҮШ;
џ
өтелу мерзімі 2-ден 5 жылға дейін орта шығынды ЭҮШ;
џ
өтелу мерзімі 1-2 жылды құрайтын шығыны аз ЭҮШ.
Ұзақ мерзімді шығыны көп шаралар моралдық ескірген жабдықтардың орнын
басып, заманауи энергия тиімді техникалар мен жабдықтарды ендіріп, процестер мен
технологияларды жаңарта отырып, жаңа энергия үнемдеуші ғимараттар мен үймереттер
салуға байланысты.
Орта шығынды шараларға жекелеген технологиялық тораптарды немесе
агрегаттарды жаңартуға қатысты шаралар жатады. Сондай-ақ орта шығынды шараларға
ғимараттардың, құрылыстардың, энергетикалық ресурстарды тасымалдау жүйелерінің
бөлек инженерлік жүйелерін айырбастау немесе қайта жаңғырту жөніндегі шешімдерді
жатқызуға болады.
8.1 Шығынсыз жəне аз шығынды іс-шаралар
Шығыны аз ЭҮШ энергия ресурстарын тұтыну мəдениетін арттыруды, энергия
шаруашылығында тиісті тəртіп орнатуды, энергия тұтыну жабдықтарын пайдаланудың
жəне жүктеу деңгейінің оңтайлы режимдерін қатаң сақтауды, баптау жəне жөндеу-қалпына
келтіру жұмыстарын уақтылы орындауды болжамдайды. Шығыны аз энергия үнемдеу
шаралары ендірудің жылдамдығымен жəне аз өтелу мерзімімен (1-2 жылға дейін)
сипатталатын ұйымдық-техникалық жұмыстардың кең жиынтығын қамтиды. Олар жылу
көздерінің жəне жылыту желілерінің, үй ішіндегі инженерлік жүйелер жұмысының
сенімділігі мен тиімділігін арттыруға, ғимараттардағы жылыту жүйелерін
автоматтандыруға, қатысты алғанда аз шығындармен жылу тасығыштың, ыстық жəне
салқын судың жəне т.т. шығындарын азайтуға мүмкіндік береді [69; 70].
Шығыны аз үлгі энергия үнемдеу шараларына мыналар жатады: персоналдың
арасында ақпарат жұмыстарын жүргізу, энергия үнемдеудегі жоғары нəтижелері үшін
көтермелеу жүйесін енгізу, персоналға арналған ақпарат плакаттарын, кестешелерді жəне
т.т. қолдану.
Электр энергиясын үнемдеу жөніндегі шығыны аз шаралар мыналарды қамтиды:
бос үй-жайдағы жарықты сөндіру; ұзақ уақыт күту режимінде болған құрылғыларды
ажырату; А энергия үнемділігі тобындағы электр техникасын қолдану; жұмыс
кабинеттерін, шеберханаларды жəне өзге де үй-жайларды жəне т.т. жөндегенде
Энергия үнемдеу жəне энергия тиімділігі
