Экспериментальды бағдарлама

бет

1. 
   Түсіндірме жазба
   

Осы эксперименттік білім беру бағдарламасы техникалық және кәсіби білімнің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына (ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы №1080 қаулысы) сәйкес әзірленді.

«Мұнай-газ ісіне кіріспе» пәні студенттерді мұнай, газ және газконденсат кен орындары туралы негізгі мәліметтермен, мұнайдың және табиғи газдың физикалық-химиялық негіздерімен, сондай-ақ кен орындарын игеру негіздерімен таныстыру курсы болып табылады.

Модульдердің жалпы саны: 6

Сағаттар саны: 80

Кредиттер саны: 2.0

«Мұнай-газ ісіне кіріспе» пәнінің бағдарламасы білім ұйымының жұмыс бағдарламасын әзірлеу үшін негіз болып табылады.

Жұмыс білім беру бағдарламасын әзірлеу кезінде білім ұйымы, жұмыс берушілердің және жергілікті жағдайлардың талаптарын ескеретін, аймақтық компонентті жүргізу бөліміндегі бағдарламалық материалды оқу жүйелігіне негізделген өзгерістерді енгізуге құқығы бар.

Жұмыс бағдарламасын жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын, электрондық оқу құралдарын, аудио және видео материалдарды, әдістемелік көрнекті құралдарды қолдану, сондай-ақ әртүрлі формаларды, оқу процесінің ұйымдастыру және бақылау әдістерін таңдау ұсынылады.

Арнайы пәндермен пәнаралық бірлесу студенттердің оқып үйренетін пәнін мамандық, келешек еңбек қызметі масштабтарында толық қабылдауын қалыптастырады, әртүрлі оқу бағдарламаларының өзара байланыстарын түсінуге көмектеседі.

Мұнайдың, табиғи газдың және қабатты судың негізгі физикалық және химиялық қасиеттерін түсіндіру, және осы білімдерді кен орындарын игеру және бұрғылау кезінде қолдану.

1. 
   Мұнайдың негізгі физикалық қасиеттерін оқып үйрену
   
2. 
   Мұнайдың негізгі химиялық қасиеттерін оқып үйрену
   
3. 
   Табиғи газдың негізгі физикалық қасиеттерін оқып үйрену
   
4. 
   Табиғи газдың негізгі химиялық қасиеттерін оқып үйрену
   
5. 
   Қабатты сулардың құрамы мен қасиеттерін оқып үйрену
   

Мұнай мен газдың пайда болу негіздерін түсіну, кен орындарының пайда болу табиғатын түсіндіру.

2.1. Мұнайдың пайда болу негіздерін оқып үйрену

2.2. Газдың пайда болу негіздерін оқып үйрену

2.3. Қабат жинаушы, жинақтағыш тұтқыштар, кендер сияқты ұғымдарды танып білу

2.4. Кен орындарын түрлер бойынша жіктеу

2.5.Жыныстардың құрамы мен қасиеттерін (кен орындарының тау-кен геологиялық параметрлері, өткізгіштігі) оқып үйрену

Кен орындарын іздеу мен барлаудың әртүрлі тәсілдерін түсіну және қолдану, іздеу-барлау жұмыстарының негізгі кезеңдерін сипаттау.

3.1. Ұңғыма, ұңғыманы бұрғылау ұғымдарын танып білу

3.2. Бұрғылау ұңғымаларының мақсаттары мен тағайындалулары бойынша жіктеу

3.3. Кен орындарын іздеу мен барлау тәсілдерін танып білу

3.4. Іздеу кезеңі туралы білу және тану

3.5. Барлау кезеңі туралы білу және тану

3.6. Кен орынның өнеркәсіптік құндылығы туралы білу және тану

3.7. Кен орындарының тау-кен геологиялық параметрлері туралы білу және тану

3.8. Мұнай кендерін жіктеу
Модуль 4. Мұнай мен газды өңдеу негіздері
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Мұнай мен газды өңдеу негіздерін танып білу, өңделетін өнімдерін және олардың айырмашылықтарын түсіну, мұнай өңдіру және газ өңдіру зауыттарының түрлерін жіктеу, сондай-ақ мұнай мен газ өңдірудің қазіргі жағдайын бағалау.

4.1. Өңделген мұнай өнімдері (отын, мұнай майлары, басқа мұнай өнімдері) туралы білу

4.2. Мұнай өңдеу кезеңдерін жіктеу

4.3. Өңделетін мұнайды дайындау процесін сипаттау

4.4. Мұнайдың алғашқы өңдеу процесін сипаттау

4.5. Мұнайдың екінші өңдеу процесін сипаттау

4.6. Мұнай өнімдерін тазалау процестерін сипаттау

4.7. Мұнай өңдеу зауыттарының түрлерін жіктеу

4.8. Өңделген газ өнімдері туралы білу

4.9. Газ өңдеу зауыттарының негізгі нысандары туралы білу

4.10.Компрессорлық әдісті сипаттау

4.11.Абсорбциялық әдісті сипаттау

4.12.Конденсациялық әдісті сипаттау

4.13.Газфракциялау қондырғылары туралы білу

Мұнай және газ өңдеу саласындағы шешімдер үшін пайдаланылатын қазіргі бағдарламалық жасақтаманы таңдау және қолдану.

5.1. Бағдарламалық жасақтаманы және аппараттық бөлімнің талаптарын анықтау

5.2. Бағдарламалық жасақтаманы анықтау үшін Интернетті қолдану

5.3. Бағдарламалық жасақтаманы орнату, мәліметтерді енгізу, мәліметтерді өңдеу, есептер мен графиктерді құру

5.4. Белгіленген уақытта мұнай және газ өңдіруде берілген кейстің шешімін табу үшін, таңдалған бағдарламалық жасақтаманы пайдалану

5.5. Түскен мәліметтерді талдау

Дүниежүзілік нарықтағы мұнай мен газдың жағдайын, халықаралық сауданың ерекшеліктерін, мұнай бағаларын белгілеуде ОПЕК-тің рөлін түсіну.

6.1. «Дүниежүзілік мұнай және газ нарығы» ұғымын түсіну

6.2. «Халықаралық сауда» ұғымын түсіну

6.3. «ОПЕК» ұғымын және оның халықаралық саудадағы рөлін анықтау

6.4. «Мұнай бағаларын белгілеу» және «газ бағаларын белгілеу» ұғымдарын түсіну
3. Оқыту әдістері:

• 
  Дәрісханада талдау
  
• 
  Студенттің өзіндік жұмысы
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Практикалық жұмыс
  

• 
  Үлестірме материалдар
  
• 
  Жеке компьютер
  
• 
  Интернет
  

5.1. SamuelA.VanVactor. Introduction to the Global Oil&Gas Business, Penn Well Corporation, Tulsa, Oklahoma, АҚШ. 2010.

5.2. Martin S.Raymond, William Leffler. Oil and Gas Production in Non-Technical Language. Penn Well Corporation, Tulsa, Oklahoma, АҚШ. 2006.

5.3.А.А.Коршак, А.М. Шаммазов. Мұнай-газ ісінің негіздері, Дизайн Полиграф Сервис. Уфа. 2005.

Астана 2012

Бағдарлама ҚР БҒМ Техникалық және кәсіптік білім департаментінің Оқу-әдістемелік кеңесімен қаралды және мақұлданды.

№____ хаттама 2012ж. «___» _____

1. 
   Түсіндірме жазба
   

Осы эксперименттік оқыту бағдарламасы техникалық және кәсіптік оқытудың (ҚР Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 Қаулысы) мемлекеттік жалпы стандартына сәйкес әзірленген.

«Химия және Тотығу» пәнінде заттар жіктеуі, атом ілімі негізі,тотықтырғыш қалпына келтіргіш реакциялар және олардың электрхимиясы мен тотығу ілімі берілген. Органикалық химия бойынша қысқаша кіріспе берілген. Студенттерге әдетте мұнай өнеркәсібінде және суды тазарту құрылғыларына қолданылатын аналитикалық химия техникасы ұсынылған.

Модульдердің жалпы саны: 10

Сағаттар саны: 60.

Несиелер саны: 3.0

«Химия және Тотығу» пәнінің бағдарламасы білім ұйымының жұмыстық бағдарламасын әзірлеуге арналған негіз болып саналады.

Білім беру ұйымы жұмыстық білім беру бағдарламасын әзірлеу кезінде жұмыс берушілер мен жергілікті жағдайлар талабын ескеретін аймақтық құрауыштар бөлігі кіріспесінің бағдарлама материалдарын оқыту жүйелілігіне негізделген өзгерістер енгізуге құқы бар.

Жұмыс бағдарламасын іске асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын (несиелік, модульдік және т.б.), электрондық оқыту құралдарын, аудио- және бейнематериалдарды, әдістемелік көрнекті құралдарды қолданып, әртүрлі қалыптар, ұйымдастыру әдістерін таңдауға және оқыту үдерістерін бақылауды пайдалану ұсынылады.

Пәнді ойдағыдай меңгеру үшін бағдарламада теориялық (дәрістік) оқытуларды зертханалық-тәжірибелік семинарлармен алмастыра отырып оқыту қарастылған.

Өндірістік практика оқудың бөлігі болып саналады және өндіріс үдерістеріне ұқсайтын оқу орындарының оқыту шеберханаларында ұйымдастырылады.

«Химия», «Қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау», пәндері мен пәндер аралық интеграция арасында оқылатын пәдер студенттердің мамандығы деңгейінде, болашақ еңбек қызметтерінің жалпылама ұғынымын қалыптастырады, әрбір оқу бағдарламасының өзара байланыстылығын сезінуге көмектеседі.

Затардың химиялық және физикалық өзгерістеріне байланысты затарды және энергия типтерін жіктеу.

1.1. Қарапайым компоненттер негізінде эемент немесе қосылыстар тәрізді жіктелген гомогенді немесе гетерогенді қоспалар немесе химиялық таза заттар тәрізді заттарды жіктеу.

1.2. Заттарды энергиядан айыру.

1.3. Кинетикалық және потенциалды энергияны физика және химиялық сипаттағы заттарға жатқызу.

1.4. Заттардың үш фазасында табылған қозғалысқа байланысты заттарда пайда болатын физикалық өзгерістерді сипаттау.

1.5. Фазаның өзгеруіне байланысты терминологияны қолдану және заттың үш фазасын анықтау.

1.6. Әрбір өзгерістер типтеріне енгізілген, қосылыс типтерінің химиялықтан физикалық өзгеруін айыра білу.

Модуль 2. Атомдар құрылымы
Оқудың нәтижесі (білімі және қабілеті):

Атом теориясын химиялық өзгеріске және молекулаларда байланыс түзуіне жатқызу

2.1. Заттар түзейтін атомдық бөлшектерді анықтау.

2.2. Заттардың атом теориясын белгілеу.

2.3.Атом теориясына байланысты терминологияны қолдану.

2.4. Атомның s және p орбитальдары мен кванты деңгейіндегі байланыста атом ішіндегі энергетикалық деңгейді ашу.

2.5. Периодтық кестедегі элементтердің барлық үш периодын (кезеңді) электронды үлестіруді пайдаланып, Льюис пішін үлесімі мен диаграммасын электронды үлестіруін бейнелеу.

2.6. Периодикалық кестедегі элементтердің химиялық белсенділікке тәуелділігіне дуэт ережесін және окета ережесін қолдану.

2.7. Ковалентті, үйекті ковалентті және молекулалардың ионды қосылыстарын түсіндіру.

Заттардың химиялық қасиеттерін және қосылыстың түрін алдын ала білу үшін периодтық кестедегі элементтердің ұйымдастырылуын және байланысты бағыттарды пайдалану.

3.1. Периодтық кестеге байланысты периодтық заңды сипаттау.

3.2. Периодтық заңмен байланысты терминологияны пайдалану.

3.3. Энергия иондауының, электр терістігінің және атомдық радиустың бағытымен атом нөмірінің өсуі тәртібі бойынша элементтердің ұйымдастырылуын байланыстыру.

3.4. Металдарды, бейметалдарды және олардың химиялық қасиеттерін периодтық кестедегі орындарына байланысты сәйкестендіру.

3.5. Кестедегі орынды және электр терістігінің көрсеткішін пайдалана отырып периодтық кестедегі элементтер арасындағы байланыстың түзілісін болжау.

3.6. Қосылыстың түрі бойынша иондық қосылыстар мен молекулаларды айыру.

3.7. Полярлы және полярлы емес ковалентті байланыстарды, иондық қосылыстарды және металды қосылыстарды түсіндіру.

3.8. Диполь-диполь байланыстарын және сутекті қосылыс сияқты полярлы байланыстардың түзілісін түсіндіру.

3.9. Сутекті қосылысқа енгізілген молекулаларды анықтау.

Көптеген қосылыстар мен молекулалар үшін қосылыстарға атау беру үшін номенклатура талаптарын қолдану.

4.1. Иондық қосылыстарды басқа қосылыстардан айыру.

4.2. Жиі пайдаланатын полиатомды иондардан түзілген иондық қосылыстарды атау және олардың формуласын жазу.

4.3. Элементтердің І және ІІ типтерін анықтау және олардың формуларын жазу.

4.4. Қосылыстардың ковалентті байланыстарын атау және олардың формуласын жазу.

4.5. Құрамында оттегімен бірге полиатомды иондар бар қышқылдарды және оттегісі жоқ қышқылдарды атау және олардың формуласын жазу.

Қажетті реагенттердің немесе химиялық реакцияда шығарылған өнімнің сомасын болжау үшін стехиометрия қағидаттарын қолдану.

5.1. Мольдік және молярлық массаны анықтау.

5.2. Компоненттер мен молекулалардың молярлық массасын есептеу.

5.3. Химиялық теңдікті теңдестіру.

5.4. Химиялық реакцияларда шығарылған реагенттер мен өнімнің сомасын стехиометрия қағидаттарын пайдалана отырып есептеу.

5.5. Өнеркәсіптік процеске енгізілген реакцияларға стехиометрияны қолдану.

Қышқылдар мен титрлеу химиясының негізіндегі реакцияларға ерітінділер есептеулерін қолдану.

6.1. Ерітіндінің ұғымын және ерітіндінің химиясымен байланысты мәліметтерді түсіндіру.

6.2. Ерітінділерді стандартты коксты пайдалана отырып су ерітінділерінде еритін немесе ерімейтін ерітінділер ретінде категориялау.

6.3. Пайыз түрінде ерітіндінің концентрациясын, миллионға (ppm) және молярлық бөліктерін есептеу.

6.4. Аррениус немесе Броунстед-Лоури анықтамаларын пайдалана отырып қышқыл мен негіздердің ұғымдарын түсіндіру.

6.5. Сутектің (су молекуласымен, сутек ионымен қосылған) концентрациясына және ерітіндідегі гидроксид иондарына байланысты рН шәкілін түсіндіру.

6.6. Ерітіндідегі рН, рОН және қышқылдар концентрациясын есептеу.
Модуль 7. Тотықтандыру-қалыпқа келтіру реакциялары және электрохимия
Оқудың нәтижесі:

Тотықтануды қалыпқа келтіру химиясының қағидаттарын гальвандық элементтерге қолдану.

7.1. Химиялық реакциялардағы тотығуды және қалыпқа келтіруді анықтау..

7.2. Химиялық реакциядағы қосылыстарды алынған немесе жоғалтылған электрондарға байланысты тотықтандырғыш немесе қалыпқа келтіруші ретінде жіктеу.

7.3. Су ерітінділеріндегі иондық қосылыстардың ерігіштігіне арналған стандартты кестені пайдалана отырып таза иондық теңдікті жазу.

7.4. Гальвандық элементтердің компоненттері суретінің көмегімен ашу.

7.5. Стандартты тотығу кестесін пайдалана отырып, тордың әлеуетін есептеу.

7.6. Фарадей Заңын пайдалана отырып электролизге тотығу-қалыпқа келтіру қағидаттарын қолдану.
Модуль 8. Коррозия және өнеркәсіптегі коррозияны бақылау
Оқудың нәтижесі:

Металл коррозиясының қағидаттарын өнеркәсіптегі металдар қорғанысымен байланыстыру.

8.1. Металдардың белсенділігіне байланысты коррозияны сипаттау.

8.2. Металдың коррозиясы қамтитын кезеңдерді сипаттау.

8.3. Сутектің сілтілік нәзіктігі сияқты металдардың коррозиясындағы анод пен катод рөлін сипаттау.

8.4. Протекторлық анодты және оны металдарды коррозиядан қорғау үшін пайдалануды сипаттау.

8.5. Катод қорғанысын және берілетін токты пайдалана отырып коррозиядан металдар қалай қорғалғанын түсіндіру.

8.6. Коррозия ингибиторларын және олардың қолданылуын сипаттау.

8.7. Өнеркәсіптегі NACE сияқты кәсіби ұйымдардың рөлін атап өту.

Органикалық химияның қағидаттарын өнеркәсіптік процеске қолдану.

9.1. Орбиталдық будандастыруға және органикалық молекулалардың құрылымына қатысты көміртек молекуласын сипаттау.

9.2. Номенклатура қағидаттарын пайдалана отырып жай органикалық молекулаларды атау.
9.3. Органикалық молекулаларды олардың құрылымына және молекуланың әрбір класының реакциялық сипаттамаларына қатысты жіктеу.

9.4. Органикалық химияны өнеркәсіптік процеске жатқызу.

10.1. Стандартты әдістерді пайдалана отырып API бойынша және Рейд бойынша қанық булардың қысымын өлшеу.

10.2. Шикі мұнайды дистилдендіру және дистилляция кестесін құру.

10.3. Шырақ парафинінің молярлы жылу сыйымдылығын есептеу үшін жай калориметрді құру.

10.4. Белгісіз қышқылдың рН есептеу үшін қышқылды-негізгі титрлеуді жүргізу.

10.5. Хлорид пен кальцийдің концентрациясын, сондай-ақ ерітіндідегі иондардың жалпы санын титрлеуді пайдалана отырып өлшеу.

10.6. Өткізгіштіктің өлшеуішін пайдалана отырып, ерітіндідегі иондардың жалпы санының көрсеткіші ретінде ерітіндінің өткізгіштігін өлшеу.

10.7. Ерітіндідегі иондардың концентрациясын есептеу үшін калибрлеу кестесін құру.

10.8. Жалпы өткізуші ерітіндіге қатысты металдардың санын бағалау.

10.9. Электр химиялық қағидаттарды металдар коррозиясына жатқызу.

10.10. Өткізгіштіктің жалпы ерітіндісіндегі құрамдастырылған металдардың торлар әлеуетін есептеу.
3. Оқыту әдістері:

• 
  Сыныпта талқылау
  
• 
  Көрсетілімдер
  
• 
  Бағалау
  
• 
  Өздік жұмыс
  
• 
  Дәріс
  
• 
  Зертханалық жұмыс
  

• 
  Электронды оқулықтар
  
• 
  Үлестірме материалдар
  

• 
  Дыбыс-бейне құралдары