6
жағдай жасайтын білім алушылардың өзіндік жұмысы үлкен маңызға ие
болады.
Орта кәсіптік білім беру бағдарламасы білім алушының білуі және
істей білуі керек, ал оқытушы нақты жағдайға негізделген, студенттер шын
мәнінде не біледі және біледі.Демек, біздің алдымызда екі біртұтас, бірақ өз
мәні бойынша қарама – қайшы міндет-бір жағынан, білім алушының
танымдық мүдделерін дамыту, оны білімнің жаңа деңгейіне шығару, Ал
екінші жағынан, іргелі білімге сүйенетін материалды түсінікті, қолжетімді
ету үшін біздің қолда бар барлық мүмкіндіктерді пайдалану.
Зерттеудің нысаны: кәсіби техникалық колледждерде "Көлік
құралдарын жүргізу" курсын өткізу әдістемесін әзірлеудегі инновациялық
технологияларды пайдалану.
Зерттеудің пәні: кәсіби техникалық колледждерге арналған
"Автодело" пәнін әдістемелік қамтамасыз етуді әзірлеу.
Зерттеудің мақсаты: кәсіби техникалық колледждерде
"Көлік
құралдарын жүргізу" курсын өткізу әдістемесін әзірлеуде қашықтықтан
оқытуды теориялық негіздеу және практикалық жүзеге асыру.
Зерттеудің міндеттері:
- кәсіби техникалық колледждерде "Көлік құралдарын жүргізу"
курсын өткізу әдістемесін әзірлеуде қашықтықтан оқытуды теориялық
негіздерін анықтау.
- кәсіби техникалық колледждердегі студенттердің "Автодело" пәнін
оқыту үрдісінің тиімді жолдары мен әдістерін анықтау, практикалық
негіздеуді құрастыру.
7
1 Жалпы бөлім
1.1 Колледжде қолданылатын өзіндік жұмыстың негізгі түрлері
мен деңгейлері
Қазіргі психологиялық-педагогикалық әдебиетте «өзіндік жұмыс»
ұғымын анықтаудың әртүрлі тәсілдері бар. Кейбір авторлар оны
оқытушының тікелей қатысуынсыз өтетін оқу-танымдық қызметтің ерекше
түрі (немесе бірнеше түрлердің үйлесімі) ретінде қарастырады, дегенмен бұл
процесс
оқытушының
тікелей
бағытымен
және
ұйымдастыруымен
өткізіледі[1].
Көбінесе " өзіндік жұмыс" ұғымы осылай ұсынылады:
Р. А. Низамов өзіндік жұмысты "студенттердің аудиториялық
сабақтарда және аудиториядан тыс уақытта атқаратын жеке және топтық
танымдық іс-әрекетінің әртүрлі түрлері" деп анықтайды [1].
О. А. Нильсонның пікірінше, өзіндік жұмыс оқушыларды оқытушы
тарапынан тікелей және жанама бақылаумен әр түрлі тапсырмаларды
орындауға итермелейді [2].
Т. И. Шамова өзіндік жұмысты оқу қызметін ұйымдастыру формасы
ретінде қарастырады [3].
Л. В. Жарова "өзіндік жұмыс" ұғымын осылай түсінеді, оның
көмегімен оқушылар мұғалімнің тапсырмасы бойынша немесе оның тікелей
қатысуымен оқу тапсырмасын орындайды [4].
П. И. Пидкасистің пікірінше, өзіндік жұмысты оқу сабақтарын
ұйымдастыру нысаны немесе оқыту әдісі ретінде қарастырмаған жөн,
керісінше, оқушылар дербес танымдық қызметке "оның логикалық және
психологиялық ұйымының құралы" ретінде тартылатын құрал ретінде
қарастыру қажет [5].
Өзіндік жұмыс деп оқытушының тапсырмасы бойынша және
әдістемелік басшылығында орындалатын, бірақ оның тікелей қатысуынсыз
оқушылардың жоспарланған жұмысын түсінеміз.
Өзіндік жұмыс мына мақсатта жүргізіледі:
- студенттердің алған теориялық білімдері мен практикалық
іскерліктерін жүйелеу және бекіту;
- теориялық білімді тереңдету және кеңейту;
- нормативтік, құқықтық, анықтамалық құжаттарды және арнайы
әдебиетті қолдана білуді қалыптастыру;
- студенттердің танымдық қабілеттері мен белсенділігін дамыту:
шығармашылық бастамалар, дербестік, жауапкершілік, ұйымшылдық;
- ойлау дербестігін, өзін-өзі дамыту, жетілдіру және өзін-өзі
ұйымдастыру қабілетін қалыптастыру;
- жалпы және кәсіби құзыреттерді қалыптастыру;
- зерттеу іскерліктерін дамыту.
Өзіндік жұмыс аудиториямен қатар оқу процесінің бір түрі болып
табылады және оның маңызды бөлігі болып табылады. Аудиториялық
8
жұмыстың
тиімділігі
білім
алушылардың
өздігінен
дайындалуына
байланысты. Оны табысты орындау үшін оқытушылар тарапынан жоспарлау
және бақылау, сондай-ақ мамандықтардың оқу жоспарларында өзіндік
жұмыс көлемін жоспарлау қажет.
Өзіндік жұмыс тек әр пәнді меңгеруге ғана емес, сонымен қатар оқу,
кәсіби қызметте өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға;
жауапкершілікті
өзіне
қабылдау,
проблеманы
өз
бетінше
шешу,
конструктивті шешімдер табу, дағдарыстық жағдайдан шығу және т. б.
қабілетіне ие болуға арналған.Колледждер орта мектептен көптеген
параметрлермен, соның ішінде оқу жұмысының әдістемесімен және білім
алушылардың дербестік дәрежесімен ерекшеленеді. Колледж оқытушысы тек
білім алушылардың танымдық қызметін ұйымдастырады,ал оқушы білім
алуды жүзеге асырады. Өзіндік жұмыс оқу жұмысының барлық түрлерінің
міндеттерін аяқтайды.
Оқушылардың өзіндік жұмыстары былайынан жіктеледі:
- оларды қолданудың дидактикалық мақсаты бойынша: танымдық,
практикалық, жалпылау;
- шешілетін тапсырмалардың түрлері: танымдық, шығармашылық,
зерттеу және т. б.;
- проблемалық
деңгейлеріне
байланысты
(көптеген
сұрақтар
тудыратын,
классификациялар):
репродуктивті,
репродуктивті-зерттеу,
зерттеу (шығармашылық);
- оқушылардың коммуникативтік қарым-қатынас сипаты: фронтальды,
топтық, жеке;
- өзіндік жұмысты орындау орны: сынып, үй;
- ғылыми таным әдістері: теориялық, эксперименталды, құрамына
моделдеуді қосатын, бақылау, жіктеу, жалпылау, жүйелеу және т. б. кіреді.
Колледждерде жеке өзіндік жұмыстың әртүрлі түрлері бар:
практикалық сабақтарға дайындалу, зертханалық жұмыстарға, сынақтарға,
емтихандарға
дайындық;
рефераттарды,
тапсырмаларды,
жобаларды
орындау, ал қорытынды кезеңде – аяқтау жұмысын орындау.
Өзіндік жұмыста деңгейді бөліп көрсетуге болады: бірінші деңгей-
ақпаратты сөзбе-сөз жаңғырту; екінші деңгей-үлгі бойынша өзіндік жұмыс;
үшінші деңгей-қайта құру-өзіндік жұмыс; төртінші деңгей – дербес
эвристикалық жұмыс; бесінші деңгей – зерттеу жұмысы [6].
Студенттің бойындағы шығармашылық үрдістерге байланысты білім
алушылардың өзіндік оқу іс-әрекетінің үш деңгейі бар:
1. репродуктивті (жаттықтыру) – жаттығу өзіндік жұмыстары мына үлгі
бойынша орындалады: міндеттерді шешу, кестелерді толтыру, схемаларды
және т. б. Білім алушының танымдық іс-әрекеті тану, ұғыну, есте сақтау
арқылы көрінеді.
Бұл жұмыстың мақсаты-білімді бекіту, ептілікті, дағдыны
қалыптастыру;
2. реконструктивті- реконструктивті дербес жұмыстар барысында
шешімдерді қайта құру, жоспар, тезистер жасау, Аннотация жүзеге
асырылады. Бұл деңгейде рефераттар орындалуы мүмкін;
