27
мен жүйелілігін қамтамасыз ететін көлемді теориялық және практикалық оқу
материалын ауызша баяндау тәсілдерінің жиынтығы ретінде анықтауға
болады.
Теориялық сабақ принципті маңызды ғылыми білімге негізделуі тиіс,
ол ғылымның, техниканың немесе қоғамдық қатынастардың тиісті саласын
дамытудың проблемалары мен перспективаларын ашуға, білім алушылардың
назарын түйінді мәселелерді түсіну үшін неғұрлым күрделі мәселелерге
шоғырландыруға, олардың пән бойынша өзіндік жұмысын ынталандыруға
міндетті.
Теориялық сабақтарға қойылатын негізгі талаптар: ғылымилық, қол
жетімділік, формасы мен мазмұнының бірлігі, баяндаудың эмоционалдығы,
баяндаудың тірі және жақсы ұйымдастырылған болуы, басқа да сабақ
түрлерімен және кәсіби бағытталған іс-әрекет практикасымен органикалық
байланыс болып табылады [12].
Модельдік (мінсіз) нұсқада әрбір теориялық
сабақ:
- дәйекті айтылған мәселелерді ашу қисыны мен нақты құрылымы
болуы;
- проблемалық болу, қарама-қайшылықтарды ашу және оларды шешу
жолдарын көрсету, келесі ойланулар үшін сұрақтар қою;
- бұрын зерттелген материалға байланысты берілген тақырыптың
толық сипаты болуы (пәнішілік және пәнаралық байланыстар));
- дәлелді болу, жеткілікті көлемде жарқын және айқын мысалдар,
фактілер, негіздемелер болуы, практикамен нақты байланыс болуы;
- ғылым мен техниканың қазіргі заманғы даму деңгейінде болу,
олардың алдағы жылдарға арналған даму болжамын ұстау;
- материалдың әдістемелік және дидактикалық өңдеуін көрсету(басты
ойлар мен ережелерді бөлу, қорытындылардың астын сызу, олардың әр түрлі
тұжырымдарда қайталануы);
- демонстрацияларды, аудиовизуалды материалдарды, макеттерді,
модельдерді және үлгілерді пайдалана отырып көрнекі болу;
- жаңадан енгізілетін барлық терминдер мен ұғымдарды түсіндіру,
қарым-қатынастың вербальді емес компоненттерінің резервін пайдалана
отырып, анық және нақты тілмен баяндау;
- осы аудиторияға қолжетімді және қызықты болу [8].
Теориялық сабақтың танымдық функциясы білім алушыларды ғылым
негіздерін білумен қамтамасыз етуде және іс жүзінде маңызды міндеттер мен
мәселелерді шешудің ғылыми негізделген жолдарын анықтауда көрінеді.
Дамытушы функция білім беру процесінде сабақ білім алушыларды
есте сақтауға ғана емес, ойлауға, ғылыми және бейнелі ойлауға үйретеді.
Теориялық сабақ барысында оқытушы Білім алушыларды пәнді оқыту
нысаны мен пәнімен, оны анықтаудың барлық жүйесімен , категориялары
мен мәселелерімен таныстырып қана қоймай, сонымен қатар олардың
мағыналық мазмұнын түсінуге , баламалы көзқарастарды түсінуге, әртүрлі
тәсілдердің ерекшеліктерін түсінуге және олардың артықшылықтары мен
кемшіліктерін негізді бағалауға көмектесуі тиіс.
Бұл ретте барлық оқу
28
материалы сендіру және ынталандыру тәсілдері мен құралдары арқылы тірі
сөз түрінде беріледі.
Материалды логикалық, дәйекті баяндау, педагогтың
мәліметтерді баяндауға (ақпаратты жеткізуге) ұмтылысы оңай емес, ал жаңа
білім
алу
әдіснамасын
көрсету,
шығарылған
қорытындылардың
ақиқаттылығын дәлелдеу, сабақтың барлық стилімен білім алушыларды
ойлау мен ойлауға үйрету, осының барлығы сабақ барысында және оны
аяқтағаннан кейін білім алушылардың белсенді танымдық іс-әрекеті үшін
жағдай жасайды [8].
Қашықтықтан оқыту кезінде дәстүрлі дәрістік сабақтарға қарағанда
дидактикалық мүмкіндіктер едәуір көп болуы мүмкін. Оларды қарастырайық.
Гипертекст-1965 ж.Т. Нельсон мәтінді белгілеу үшін енгізген термин
"сұраныс бойынша тармақталған немесе іс-әрекеттерді орындайтын". Әдетте
гипертекст оқылатын мәліметтерді немесе оқу ретін таңдауға мүмкіндік
беретін, олардың арасындағы өту тораптары бар мәтіндер жиынтығымен
ұсынылады.
Компьютерлік
терминологияда
гипертекст-бұл
гиперсілтемелерді ықтимал қамтитын белгі тілінің көмегімен қалыптасқан
мәтін.
Графика. Графика Интернет желісінің заманауи мультимедиялық
құралдарында кеңінен қолданылады. Гипермәтіндік беттерінде екі түрлі
графика – кәдімгі иллюстрациялар (суреттер, графикалық суреттер) және
кішкентай суреттер– иконкалар қолданылатынын ескеру қажет.
Анимация. Анимацияны мына нәрселерге пайдалану керек:
- оқырманның назарын біртекті элементтердің біріне түсіру,
ақпаратты өзгерту;
- белгілі бір бағытта жылжуды көрсету үшін объектінің күйін
өзгертуді көрсету;
- статикалық сурет немесе жазу арқылы жасау қиын болған жағдайда
гипермәтін бет белсенді элементінің функциясын түсіндіру;
Дыбыс. Дыбыстық файлдар негізгі төрт түр қолданылады: қысқа
иконкаға тән дыбыстар; адамның дауысынсыз музыкалық файлдар және адам
дауысын және (немесе) музыкалық шығарманы жазу.
Мультимедиа. Оқу процесінде мультимедианы пайдаланудың шетелдік
және отандық тәжірибесі мультимедианы тек ақпарат көзі ретінде ғана емес,
оқытуды басқару құралы ретінде пайдалану керектігін көрсетеді.
Мультимедиа
құралдарын
пайдалана
отырып,
жобаларды,
презентацияларды әзірлей отырып және оларды интернет желісінде
орналастыра отырып, оқушылар дәстүрлі репродуктивті білім мен дағдыға ие
болады.
Электрондық теориялық сабақ үшін жалпы ұсыныстарды атасам [13]:
1. Сабақтың атауы бір сөйлеммен, қысқа(5 сөзге дейін), бірегей болуы
керек.
2. Аннотация оқушыға сабақтың мазмұны туралы түсінік беру керек.
Аннотация барынша қысқа болуы керек.
3. Мөлшері. Сабақтың оңтайлы көлемі 3-5 параграфта, 7 параграфтан
артық болуы қажет емес, 9-дан артық болуы мүмкін емес.
